فیزیوتراپی برای توانبخشی آسیب نخاعی بر بهینه سازی تحرک از طریق ورزش، آموزش پاسچر و درمان مورد نیاز متمرکز است. از آنجا که هر آسیب نخاعی منحصر به فرد است، بنابراین هر بیمار به یک برنامه توانبخشی شخصی نیاز دارد. یک فیزیوتراپیست تواناییهای عملکردی بعد از آسیب نخاعی را ارزیابی میکند، یک رژیم ورزشی شخصی ایجاد میکند و به بیماران کمک میکند تا در جهت رسیدن به اهداف بهبودی واقع بینانه کار کنند.
این مقاله به بررسی آنچه در مورد فیزیوتراپی برای آسیب نخاعی انتظار میرود و چرا این یک بخش اساسی از روند توانبخشی است، میپردازد.
فیزیوتراپی برای بازتوانی آسیب نخاعی میتواند یک روش بسیار موثر برای بهینه سازی تحرک باشد. متخصصان دارای مجوز در کلینیک امید بیماران را از طریق تمرینات راهنمایی میکنند تا به نقاط ضعف خاص آنها پس از آسیب طناب نخاعی کمک کند. بنابراین، فیزیوتراپی موثر است زیرا به تحریک مسیرهای عصبی در نخاع کمک میکند.
جهت کسب اطلاعات بیشتر دربارهی درمان و یا رزرو نوبت در می توانید با شماره تلفنهای ۰۲۱۶۶۰۱۵۲۱۷ – ۰۲۱۶۶۰۱۴۱۵۸ تماس حاصل فرمایید.
آسیب طناب نخاعی (SCI) چیست؟
آسیب به نخاعی رخ میدهد هنگامی که یک صدمه یا فرآیند بیماری به نخاع ایجاد میکند. نخاع مجموعهای از اعصاب است که از پایه مغز به سمت کمر میگردد. این نخاع توسط مهرهها (استخوانهایی که ستون فقرات را تشکیل میدهند) حفاظت میشود و به عنوان یک مسیر ارتباطی اصلی در بدن عمل میکند. نخاع پیامها را از مغز به سمت عقب و جلو برای کنترل حرکت، ارسال سیگنالهای عصبی به اعضای داخلی بدن و احساسات در سراسر بدن انتقال میدهد.
آسیب به نخاعی میتواند به صورت کامل یا ناقص دستهبندی شود. در صورتی که آسیب به نخاعی کامل باشد، پیامها دیگر نمیتوانند از طریق نخاع منتقل شوند. این باعث از دست رفتن حس و فلج در قسمت آسیبدیده نخاع میشود. در مورد آسیب ناقص، میزان عملکرد باقیمانده بسته به آسیب اعصاب و عضلات، اعضا یا ناحیه حسی که تأمین میکنند، متفاوت است. در ضمن، آسیب نخاعی میتواند بر عملکردهای دیگر مانند تنفس، کنترل روده و مثانه و عملکردهای جنسی تأثیر بگذارد.
اگر آسیب در ناحیه گردن باشد که باعث از دست دادن یا اختلال در عملکرد بازوها، تنه و پاها شود، آسیب طناب نخاعی به صورت چهارگانه (تتراپلژیک) طبقه بندی میشوند. اگر آسیب در قسمت میانی یا کمر باشد، SCI به عنوان پاراپلژیک شناخته میشود. به این معنی که عملکرد شما در پاها و احتمالا در تنه، بسته به سطح آسیبدیدگی، از بین رفته یا مختل شده استد
دلایل آسیب طناب نخاعی
دو دلیل عمده برای آسیب طناب نخاعی وجود دارد.
- اولین مورد به عنوان آسیب طناب نخاعی تروماتیک (tSCI) شناخته میشود. این بدان معناست که آسیب به دلیل ضربه خارجی یا صدمه به نخاع ایجاد شده است. مهمترین دلایل tSCI تصادفات رانندگی، سقوط، حوادث ناشی از ورزش یا فعالیتهای تفریحی مانند غواصی در آبهای کم عمق یا حمله شدید است. آسیبهای تروماتیک طناب نخاعی بیشتر از زنان با میزان ۲:۱ بر مردان تأثیر میگذارد و بیشتر در جمعیت جوان رخ میدهد.
- دلیل دوم SCI غیر تروماتیک است (ntSCI) و هنگامی اتفاق میافتد که روند بیماری، عفونت یا تومور به طناب نخاعی آسیب بزند یا به نخاع فشار وارد کند و باعث از بین رفتن عملکرد آن شود.
چگونه فیزیوتراپیستها به درمان آسیب طناب نخاعی کمک میکنند
صرف نظر از علت و سطح آسیب طناب نخاعی، ممکن است تغییراتی در نحوه مراقبت فرد آسیبدیده از خود، جابجایی در خانه یا جامعه و مشارکت در فعالیتهای کاری، ورزشی یا تفریحی او ایجاد شود. یک فیزیوتراپیست میتواند از طریق توانبخشی و مدیریت مشکلات طولانی مدت مربوط به زندگی با آسیب طناب نخاعیف در هر مرحله از آسیبدیدگی (بلافاصله پس از آسیب یا بعد از شروع علائم) به بیمار کمک کند. فیزیوتراپیست آموزش، تمرینات، تجهیزات و استراتژیهایی را برای مدیریت فعالیتهای عملکردی ارائه میدهد. این آموزشها ممکن است شامل تکنیکهای آموزش به خانواده یا افراد دیگر برای حمایت از بیمار در صورت لزوم باشد.
در طی مرحله اولیه و حاد، فیزیوتراپیست بر تواناییهای فعلی عملکردی و نیازهای اساسی بیمار متمرکز خواهد شد. اگر آسیب طناب نخاعی از نوع تروماتیک باشد، فیزیوتراپیست سایر آسیبها یا مشکلات پزشکی را که رخ داده است نیز درمان میکند. سایر اهداف کلیدی درمان شامل پیشگیری از مشکلات ثانویه مانند زخم بستر و مشکلات ریوی، جلوگیری از هرگونه آسیب بیشتر به طناب نخاعی و کمک به سازگاری با شرایط جدید است.
با پیشرفت درمان، تمرکز درمان به کار در جهت بازگشت به خانه و دستیابی به اهداف مشخص تبدیل خواهد شد. اهداف برای هر فرد متفاوت خواهد بود. برخی از افراد میخواهند در مراقبت از خود تا آنجا که ممکن است استقلال داشته باشند، در حالی که دیگران ممکن است بخواهند به کار خود برگردند، یا ورزش کنند و این را بر استقلال در سایر کارها مقدم بدانند. یک فیزیوتراپیست به شناسایی اهداف خاص و فردی کمک میکند و سپس برنامه هایی برای دستیابی به این اهداف تدوین میکند.
فیزیوتراپیستها ارزیابی میکنند که چگونه آسیب بر توانایی حرکت تأثیر گذاشته است و استراتژیهایی را برای کمک به بهینهسازی حرکت و عملکرد به کار میگیرند. درمان بسته به آسیب متفاوت خواهد بود، اما به طور کلی میتواند شامل موارد زیر باشد:
- کمک به بازیابی یا به حداکثر رساندن توانایی استفاده از اندام آسیب دیده و حفظ قدرت در اندامهای تحت تأثیر.
- آموزش روشهای جدید برای جابجایی، انتقال و مراقبت از خود.
- آموزش نحوه کمک به دوستان و خانواده در انجام فعالیتهای روزمره، فعالیت در جامعه و سایر فعالیتها.
- آموزش مهارتهای حرکتی طولانی مدت مانند راه رفتن با وسایل کمکی یا آموزش مهارتهای استفاده از صندلی چرخدار.
- ارائه آموزش، تمرین و بریس برای جلوگیری از مشکلات حرکتی در آینده یا مسائل مربوط به کاهش تحرک مانند بیماریهای تنفسی، زخمهای فشار و محدود شدن حرکت مفصل.
- کار با سایر اعضای تیم برای شناسایی و به دست آوردن تجهیزات لازم برای پشتیبانی از تواناییهای عملکردی.
یک فیزیوتراپیست میتواند به افرادی که دچار SCI شدهاند، کمک کند تا حداکثر توانایی جسمی خود را کسب کنند. اهداف و اولویتها ممکن است در طول مسیر تغییر کنند. در طول توانبخشی، یک فیزیوتراپیست پیشرفت درمان را کنترل کرده و به دستیابی یا اصلاح اهداف بهبودی کمک میکند. پس از اتمام توانبخشی اولیه، جستجوی درمان پیگیری با یک فیزیوتراپیست برای حفظ یا ادامه عملکرد، استقلال و مشارکت در جامعه ممکن است مفید باشد.
با کار بر روی اختلالات خاص بدن، یک فیزیوتراپیست به بهبود توانایی انجام فعالیتها با کمترین کمک ممکن یا یافتن راههای مختلف برای انجام کارها کمک میکند. همانطور که محدودیتها کاهش مییابد یا استراتژیهایی برای مدیریت آنها تدوین میشود، فیزیوتراپیست به اهداف نهایی توانبخشی میپردازد: افزایش مشارکت و رضایت کلی از زندگی.
تمرینات فیزیوتراپی برای آسیب طناب نخاعی
بسته به محل و شدت آسیب طناب نخاعی، اشکال مختلف فیزیوتراپی ممکن است در نظر گرفته شود. در بخشهای بعدی، ۵ نوع مختلف از تمرینات فیزیوتراپی را که ممکن است بیمار آسیب نخاعی روی آنها کار کند، آورده شده است.
تمرینات دامنه حرکتی
تمرینات دامنه حرکتی (ROM) شامل حرکت مفاصل در کل دامنه حرکتی آنها است. تمرینات ROM برای تقویت گردش خون و جلوگیری از سفتی مفاصل ضروری است. این تمرینات را می توان به صورت فعال یا منفعل انجام داد.
ROM منفعل به این شکل است که یک مراقب یا فیزیوتراپیست بدن بیمار را برای او حرکت دهد. این کار به هیچ وجه به انرژی بیمار احتیاج ندارد و همین امر انجام آن را برای افرادی که صدمات کامل یا شدید نخاعی دارند، ایدهآل میکند.
در مقابل، تمرینات ROM فعال توسط بیمار انجام میشود و نیاز به اعمال انرژی دارد. اگر حتی فقط کمی میتوانید حرکات خود را کنترل کنید، تمرینات دامنه حرکتی را به طور مستقل برای تحریک و تقویت مسیرهای عصبی در نخاع، امتحان کنید.
تمرینات ROM همچنین بدن را به حرکات مختلف عادت میدهد که میتواند به کاهش حساسیت عضلات بیش فعال کمک کند.
تمرینات کششی
بسیاری از بیماران ضایعه نخاعی به دلیل اختلال در ارتباط بین مغز و عضلات، انقباضات غیرارادی عضلانی به نام اسپاستیسیتی را تجربه میکنند. تمرینات کششی میتواند به کشیدگی عضلات اسپاستیک کمک کرده و درد ناشی از فشار اضافی به مفاصل را به حداقل برساند. اثرات کشش میتواند ساعتها ادامه داشته باشد و به جلوگیری از آسیبدیدگی در هنگام ورزش شدید کمک کند.
عضلات کاملاً کشیده میتوانند فشار بیشتری را تحمل کنند و بدون زحمت به دامنه حرکتی کامل دست یابند که انجام هرگونه تمرین را آسان میکند.
تمرینات هوازی
ورزشهای هوازی یکی دیگر از انواع مهم ورزش برای بیماران آسیب طناب نخاعی است. این نوع فیزیوتراپی باعث پمپاژ قلب و افزایش گردش خون میشود.
تقویت قلب با ورزش هوازی، به ویژه پس از کاهش تحرک ناشی از آسیب نخاعی، بسیار مهم است. عملکرد ضعیف قلب میتواند نبض بیمار و فشار خون او را کاهش دهد. در صورت عدم رسیدگی، سیستمهای اصلی قلب ممکن است دچار اختلال در عملکرد شوند.
تمرینات هوازی علاوه بر تقویت قلب، به تنظیم وزن نیز کمک میکند که بسیاری از بیماران آسیب نخاعی ممکن است به دلیل کاهش تحرک با آن دست و پنجه نرم کنند.
تمرینات تقویتی
نتیجه اصلی آسیب نخاعی، کاهش فعالیت بدنی به دلیل کنترل محدود تحرک است. این جایی است که تمرینات تقویتی نقش یک قسمت اساسی از فیزیوتراپی را برای بیماران آسیب نخاعی بازی میکنند.
در نهایت، کمبود حرکت میتواند باعث ضعیف شدن عضلات و جمع شدن آنها شود. به این کار آتروفی عضله میگویند. افراد مبتلا به آتروفی عضلانی مستعد ابتلا به زمین خوردن، شکستگی، گردش خون ضعیف و کاهش میزان متابولیسم هستند.
بنابراین، انجام تمرینات تقویت کننده برای حفظ توده عضلانی بسیار مهم است. حفظ توده عضلانی انجام فعالیتهای روزمره را آسانتر میکند تا افراد پس از آسیب طناب نخاعی بتوانند استقلال خود را بدست آورند.
آموزش راه رفتن
بیماران SCI که در فیزیوتراپی خود پیشرفت بیشتری دارند یا اختلالات حرکتی خفیفتری دارند، ممکن است روی درمانهای مبتنی بر فعالیت کار کنند.
آموزش راه رفتن نوعی درمان مبتنی بر فعالیت است که بر بهبودی راه رفتن متمرکز است.
بیماران آسیب نخاعی میتوانند با استفاده از واکرها، میلههای موازی و تردمیلهای تحمل وزن، تغییر وزن و حفظ تعادل را تمرین کنند.
آموزش راه رفتن ممکن است شامل استخر رفتن نیز باشد. شناوری آب به کاهش تنش در مفاصل کمک میکند تا بیماران بتوانند روی بهبود ظاهر خود تمرکز کنند.
روشهای درمانی مبتنی بر فعالیت رویکرد عملیتر و سادهتری را برای توانبخشی آسیب نخاعی فراهم میکنند.