اسکولیوز شرایطی است که بر روی سیستم عصبی عضلانی تأثیر می‌گذارد و باعث می‌شود ستون فقرات در یک انحنای C یا انحنای S شکل خم شود. حدود 80 درصد از موارد، اسکولیوز ایدیوپاتیک بزرگسالان (AIS) است که به این معناست که علت آن ناشناخته است. 2 تا 3 درصد از كودكان مبتلا به AIS می‌شوند. شیوع این بیماری در دختران 10 سال و بالاتر بیشتر است، اما پسران نیز دچار AIS می‌شوند. اگر اسکولیوز در مراحل اولیه خود تشخیص داده شود، ممکن است کودک شما علائم یا درد آشکاری نداشته باشد.
اگر کودک شما دارای منحنی خفیف و کمتر از 20 درجه باشد ، پزشک ممکن است ” مراقبت و صبر کردن” را توصیه کند. پزشکان امیدوارند که اسکولیوز در مراحل اولیه تشخیص داده شود، زیرا مداخله اولیه می‌تواند پیشرفت اسکولیوز را متوقف کرده و منحنی‌ها را اغلب تا کمتر از 10 درجه کاهش دهد. بسیاری از پزشکان، منحنی با اندازه کمتر از 10 درجه را اسکولیوز نمی‌دانند.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره‌ی روش‌های درمانی ارائه شده برای اسکولیوز، انحراف ستون فقرات و یا رزرو نوبت در کلینیک سلامت امید می‌توانید شماره تلفن‌های 02166015211 – 02166015217 – 02166014158 تماس حاصل فرمایید.
انواع اسکولیوز چیست؟
اسکولیوز نخاعی، به‌طورکلی شرایطی است که معمولاً بسته به منشأ به دو نوع طبقه‌بندی می‌شود: مادرزادی یا اکتسابی. وقتی علت مادرزادی باشد، کودک با این ناهنجاری متولد می‌شود که به‌تدریج با بزرگ شدن کودک رشد می‌کند. اسکولیوز مادرزادی را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد:
- نقص تقسیم بندی مهره‌ها در دوره جنینی. یک فیوژن یا همجوشی مادرزادی از دو یا چند مهره در یک طرف وجود دارد، به طوری که مهره‌ها از یک طرف بیشتر از طرف دیگر رشد می‌کنند و باعث متمایل شدن مهره‌های بالا و پایین ستون فقرات می‌شوند.
- Hemivertebrae (فقدان نیمی از مهره‌ها به علت نقص تکاملی جنین) شامل مهره‌هایی می‌شود که به صورت نامتقارن (از جلو به شکل گوه مانند دیده می‌شوند) رشد کرده‌اند و گوه‌ای را از قسمت مهره ایجاد می‌کنند، به طوری که ستون فقرات به یک طرف بیشتر منحرف می‌شود.
- اسکولیوز اکتسابی که اسکولیوز ایدیوپاتیک نیز نامیده می‌شود، در دوران کودکی بروز می‌کند. این نوع اسکولیوز قابل پیش بینی نیست اما می‌توان از پیشرفت و بدتر شدن آن به محض تشخیص جلوگیری کرد. این وضعیت ممکن است توسط توجه کردن والدین به آن یا توسط معاینات پزشکی انجام شده در مدارس مشخص شود.
اسکولیوز ستون فقرات می‌تواند چه عوارض یا علائمی را ایجاد کند؟
اگر به‌موقع درمان نشود، این بیماری اساساً می‌تواند سه اثر به‌تدریج بدتر کند:
- افزایشی در درجه انحنا: اگر یک بیمار 13 ساله دارای انحنایی در حدود 12 درجه باشد و درمان نشود، این منحنی می‌تواند بعد از هشت یا نه ماه به 30 درجه و حتی در دو یا سه سال تا 45 درجه افزایش یابد. این بدان معناست که درمان این وضعیت دشوارتر و پیچیده‌تر از درمان در هنگام کشف آن خواهد بود.
- از بین رفتن انعطاف پذیری ستون فقرات: اگر اسکولیوز زود درمان نشود، ممکن است ستون فقرات بیمار خشک شود و انعطاف پذیری خود را از دست بدهد.
- منحنی ستون فقرات می‌تواند بیش از º 50 شود و حتی می‌تواند به 120 درجه یا بیشتر نیز برسد اگر اسکولیوز به موقع درمان نشود. این منحنی می‌تواند باعث ناهنجاری‌هایی در بالاتنه و دنده‌ها شود که باعث کاهش ظرفیت تنفس حیاتی و خطر عفونت‌های ریوی می‌شود.
برخی از علائم اسکولیوز در مراحل اولیه عبارت‌اند از:
- یک پا بلندتر از پای دیگر است
- شانه‌ها به طور نامتقارنی آویزان می‌شوند
- چشم‌ها یا خط لگن ناهموار و نامتقارن است
- سر در حالتی روبه‌جلو قرار می‌گیرد
اسکولیوز چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشکان اقدامات زیر را برای ارزیابی اسکولیوز در بیماران انجام می‌دهند:
- سابقه‌ی پزشکی. پزشک با بیمار و والدین بیمار صحبت می‌کند و سوابق بیمار را بررسی می‌کند تا مشکلات پزشکی و بیماری‌های او را که ممکن است باعث خم شدن ستون فقرات شده است جستجو کند به عنوان مثال نقایص هنگام تولد، تروما و جراحت یا سایر اختلالات مرتبط با اسکولیوز.
- معاینه‌ی فیزیکی. پزشک نگاهی به پشت، قفسه سینه، لگن، پا، کف پا و پوست بیمار می‌اندازد. وی شانه‌های بیمار را معاینه می‌کند که آیا در یک سطح قرار گرفته‌اند، آیا سر در مرکز قرار دارد و آیا طرف‌های مخالف بدن هم‌سطح به نظر می‌رسد یا خیر. همچنین حالی که بیمار به جلو خم می‌شود، عضلات کمر را معاینه می‌کند تا ببیند که یک طرف قفس دنده‌ها بالاتر از طرف دیگر است یا خیر.
- ارزیابی رادیولوژی. عکس رادیولوژی از ستون فقرات می‌تواند تشخیص اسکولیوز را تأیید کند. پزشک منحنی در تصویر رادیولوژی را اندازه‌گیری می‌کند. او مهره‌ها را در آغاز و انتهای منحنی می‌یابد و زاویه منحنی را اندازه‌گیری می‌کند.
پزشکان منحنی‌های ستون فقرات را بر اساس موقعیت، شکل، الگو و علت آن‌ها گروه‌بندی می‌کنند. آن‌ها از این اطلاعات برای تصمیم‌گیری بهترین راه درمان اسکولیوز استفاده می‌کنند.
- موقعیت منحنی. برای شناسایی محل منحنی، پزشکان قله منحنی (مهره‌هایی در منحنی که بیشتر از همه از مرکز بیرون زده‌اند) پیدا می‌کنند. محل قله “موقعیت” ایجاد منحنی است. یک منحنی در ناحیه‌ی قفسه سینه، قله‌ی آن در ناحیه قفسه سینه (قسمتی از ستون فقرات که دنده‌ها به آن وصل شده است) قرار دارد. منحنی در ناحیه‌ی پایین کمر، دارای قله‌ای در قسمت تحتانی کمر (لومبار) است. منحنی توراکلوبار، قله‌ی آن در جایی است که مهره‌های قفسه سینه و کمر به هم می‌پیوندند.
- شکل. منحنی معمولاً به صورت s- یا c شکل است.
- الگو. منحنی‌ها غالباً از الگویی‌هایی پیروی می‌کنند که در بیماران قبلی مشاهده و بررسی شده است. هرچه منحنی بزرگ‌تر باشد، احتمال پیشرفت آن بیشتر خواهد بود (بسته به میزان رشد باقی‌مانده در فرد) .
آیا اسکولیوز ممکن است در بزرگ‌سالی رخ دهد؟
اسکولیوز می‌تواند در بیماران از سن 50 یا 60 سالگی ایجاد می‌شود، به خصوص در افرادی که ترکیبی از پوکی استخوان و یا آرتروز ستون فقرات و بیماری سایش دیسک (دژنراتیو) دارند. این ترکیب می‌تواند باعث انحراف دو یا سه مهره با چرخش به همان جهت شود که منجر به ایجاد اسکولیوز دژنراسیون در بزرگسالان شود.
آیا اسکولیوز بیشتر در مردان رخ می‌دهد یا در زنان؟
به طور کلی، اسکولیوز شرایطی است که تقریباً در زنان سه برابر بیشتر از مردان رخ می‌دهد. این امر ممکن است به معنای علت ژنتیکی این بیماری باشد و اینکه زنان ازنظر ژنتیکی بیشتر مستعد ابتلا به اسکولیوز هستند.
درمان اسکولیوز چگونه است؟
بریس
پزشكان ممكن است به بیماران خود توصیه كنند كه از بریس استفاده كنند تا برای آن‌هایی كه هنوز با انحنای متوسط نخاعی در حال رشد هستند، از پیشرفت این انحنا جلوگیری كنند. هرچه کودک به انتهای سن رشد نزدیک می‌شود، معیارهایی برای استفاده از بریس بستگی به تأثیرات منحنی بر روی ظاهر کودک، یا وخیم‌تر شدن وضعیت به خاطر انحنا و اندازه آن منحنی بستگی دارد.
تصمیم‌گیری در مورد اینکه پوشیدن کدام بریس بهتر است به نوع منحنی بستگی دارد و اینکه آیا بیمار از دستورات پزشک در مورد تعداد ساعاتی که در روز باید بریس بپوشد پیروی می‌کند یا خیر.
بریس باید برای طبق مشکل خاص منحنی و برای هر بیمار انتخاب شود. برای اینکه بریس اثر مورد نظر خود را داشته باشد (برای جلوگیری از بدتر کردن منحنی)، باید آن را هر روز و در تمام ساعات تجویز شده توسط پزشک استفاده شود تا زمانی که رشد کودک متوقف شود، بریس را باید پوشید…
ورزش‌هایی برای اسکولیوز
اگرچه تأثیر برنامه‌های تمرینی بر روی تاریخچه‌ی طبیعی اسکولیوز مشخص نشده است، اما بیماران مبتلا به اسكولیوز به ورزش کردن تشویق می‌شود تا هر گونه كاهش احتمال بالقوه‌ای را در توانایی عملکردی فرد به مرور زمان به حداقل برساند. برای همه افراد از جمله افراد مبتلا به اسکولیوز ورزش کردن بسیار مهم است و از نظر جسمی سالم بمانند. دختران در مقایسه با پسران در خطر بیشتری از ابتلا به پوکی استخوان (اختلالی که منجر به ضعیف شدن استخوان‌ها می‌شود که می‌توانند به‌راحتی بشکنند) قرار دارند. خطر پوکی استخوان در خانم‌هایی که به طور مرتب در تمام زندگی ورزش می‌کنند می‌تواند کاهش یابد. همچنین ورزش‌هایی با تحمل وزن مانند پیاده روی، دویدن، فوتبال و ژیمناستیک می‌تواند تراکم استخوان را افزایش داده و به جلوگیری از پوکی استخوان کمک کند. برای هم دختران و هم پسران، ورزش و مشارکت در فعالیت‌های ورزشی نیز می‌تواند باعث بهبود احساس سلامتی‌شان شود.
اگر پزشک جراحی را توصیه کند، کدام روش بهتر است؟
برای اصلاح منحنی‌های اسکولیوز، از بسیاری از تکنیک‌های جراحی می‌توان استفاده کرد. روش اصلی برای جراحی این وضعیت، اصلاح، تثبیت و همجوشی (فیوژن) منحنی است. فیوژن عبارت است از اتصال دو یا چند مهره به هم. روش‌های مختلفی برای صاف کردن ستون فقرات و ایمپلنت‌های مختلفی برای ثابت نگه داشتن ستون فقرات بعد از عمل وجود دارد. (ایمپلنت‌ها یا پیچ و پلاک‌ها وسایلی هستند که بعد از عمل برای حفظ تراز ستون فقرات در بیمار باقی می‌مانند.) تصمیم‌گیری در مورد نوع ایمپلنت‌ها بستگی به هزینه، اندازه ایمپلنت (بسته به سایز بیمار)، شکل ایمپلنت؛ ایمنی آن؛ و تجربه جراح دارد. هر بیمار باید در مورد گزینه‌های جراحی خود با حداقل دو جراح باتجربه صحبت کند.
سؤالات متداول در مورد اسکولیوز
آیا وضعیت ضعیف قرارگیری بدن باعث اسکولیوز می‌شود؟
اگرچه بسیاری از مبتلایان به اسکولیوز ممکن است وضعیت ضعیفی از قرار گیری بدن را گزارش دهند، تصور نمی‌شود که وضعیت ضعف قرارگیری بدن باعث ایجاد اسکولیوز شود. اصلی‌ترین عوامل شناخته شده در این بیماری، وراثت و مشارکت در برخی از فعالیت‌های ورزشی است، همان‌طور که در بالا ذکر شد. تحقیقات کمی انجام شده است که نشان دهند که ممکن است عواملی مانند رژیم غذایی در این وضعیت تأثیر داشته باشند، اما قبل از اینکه بتوانیم نظر قطعی در این مورد بدهیم لازم است تحقیقات بیشتری انجام شود.
آیا اسکولیوز می‌تواند یک بیماری ارثی در خانواده باشد؟
بله، تقریباً 30 درصد از بیماران مبتلا به اسکولیوز ایدیوپاتیک بزرگسالان، دارای سابقه اسکولیوز در خانواده هستند. حدوداً از هر 3 کودک 1 كودك كه والدین آن‌ها اسكولیوز دارند، دچار اسكولیوز می‌شوند. این یک بیماری نسبتا ژنتیکی محسوب می‌شود. پزشکان هنوز دقیقاً نمی‌دانند کدام ژن می‌تواند باعث آن شود.
چه موقع باید کودکان از نظر اسکولیوز معاینه شوند؟
کودکان می توانند در هر سنی مورد معاینه قرار بگیرند، اگرچه اسکولیوز ایدیوپاتیک معمولاً در طول دوره‌ی جهش رشدی کودک (10 تا 15 سالگی) کشف می‌شود. متخصصان اسکولیوز توصیه می‌کنند که دختران دو بار، در سن 10 و 12 سالگی (درجات 5 و 7) و پسران یک بار در سن 12 یا 13 سالگی (درجات 8 یا 9) تحت آزمایش‌هایی برای این وضعیت قرار بگیرند.
بیماران اسکولیوز باید از چه فعالیت‌هایی جلوگیری کنند؟
این به نوع اسکولیوز شما بستگی دارد، اما به طور کلی فعالیت‌های مختلفی وجود دارد که می‌تواند شرایط را تشدید کرده و سلامت ستون فقرات فرد را بدتر کند. پیام نوشتن‌های مکرر با تلفن همراه، ورزش‌های پرتحرک مانند فوتبال و تمرینانت کششی بالاتنه مانند خم پشت (خم شدن رو به عقب) و برخی از پوزیشن های یوگا همه می‌توانند اسکولیوز را تشدید کنند. خوابیدن روی شکم نیز می‌تواند شرایط را بدتر کند.
در صورت داشتن اسکولیوز چگونه باید بخوابم؟
در صورت داشتن اسکولیوز، بهتر است از یک تشک با سفتی کیفیت بالا یا سفتی متوسط استفاده کنید. پزشکان توصیه می‌کنند که روی شکمتان نخوابید، زیرا این حالت به گردن و ستون فقراتتان فشار وارد می‌کند. استفاده از بالش‌های کوچک یا حوله‌های رول شده در زیر قفسه سینه یا شانه‌هایتان برای پشتیبانی از منحنی شما در حالی که به پهلو می‌خوابید ممکن است راحت‌تر باشد. همچنین می‌توانید یک بالش یا حوله رول شده را بین زانوهایتان قرار دهید.
