گزگز و مور مور اینترمتارتارسال پا (نورومای مورتون): علائم و درمان

تاریخ: ۱ بهمن ۱۳۹۶

نوروما به معنای ضخامت بافت عصبی است که ممکن است در مناطق مختلف بدن ایجاد شود. بیشترین شیوع نوروما در پا در بیماری مورتون است که بین انگشتان سوم و چهارم پا رخ می‌دهد. این حالت گاهی به عنوان نورومای اینترمتاتارسال شناخته می‌شود. اینترمتاتارسال به محل آن در قسمت بالایی کف پا بین استخوان‌های متاتارسال اشاره دارد. هرچند که نوروما بیشتر در این منطقه روی می‌دهد، اما ممکن است در سایر نواحی پا نیز رخ دهد.

علت گز گز و مور مور پا چیست؟

کارشناسان مطمئن نیستند که دقیقاً چه چیزی باعث گزگز اعصاب انگشتان پا یا نورومای مورتون می‌شود. به نظر می‌رسد که این وضعیت در نتیجه‌ی تحریک، فشار یا آسیب در یکی از اعصابی که به انگشتان پا منتهی می‌شوند، بروز پیدا می‌کند؛ این موارد باعث ایجاد واکنشی می‌شوند که منجر به ضخیم شدن بافت عصبی (نوروما) خواهد شد.

درصد زیادی از بیماران مبتلا به نورومای مورتون زنانی هستند که کفش‌های پاشنه بلند یا تنگ می‌پوشند.

شرایط و مشکلاتی که می‌توانند باعث ساییده شدن استخوان‌ها روی یک عصب شوند عبارتند از:

• کفش‌های پاشنه بلند، بخصوص آنهایی که بیشتر از ۵ سانتی‌متر هستند.
• کفش‌های نوک تیز و تنگ در قسمت انگشتان پا که باعث فشردگی آنها می‌شود.
• زیاد بودن قوس کف پا
• صاف بودن کف پا که کل کف پا زمین تماس پیدا می‌کند.
• پینه پا ، یک تورم موضعی دردناک در پایه‌ی انگشت شست که باعث بزرگ شدن مفصل می‌شود.
• انگشت چکشی ،‌ یک بدشکلی در مفصل انگشت دوم، سوم یا چهارم که باعث خمیدگی دائم آن می‌شود.
• برخی فعالیت‌های ورزشی مانند دو، فوتبال، تنیس، کاراته و بسکتبال.
• آسیب یا ضربه به پا

نورومای مورتون چه علائمی دارد؟

بیماران بی‌حسی و درد را در ناحیه‌ی متاثر تجربه می‌کنند که با در آوردن کفش و ماساژ پا تسکین پیدا می‌کند.

در نورومای مورتون، بافت اطراف یکی از اعصاب منتهی به انگشتان ضخیم شده و باعث درد شدید و سوزش در برجستگی کف پا می‌گردد.

علائم ظاهری نورومای مورتون مانند وجود یک توده بسیار نادر هستند. علائم و نشانه‌های نورومای مورتون معمولاً بطور غیر منتظره رخ داده و در طول زمان بدتر می‌شوند.

علامت اصلی درد در هنگام وارد آمدن وزن روی کف پا است. یک درد شدید ناگهانی ممکن است بر طرفین مجاور دو انگشت پا تاثیر بگذارد. این درد ممکن است بعد از تنها مدت کوتاهی راه رفتن احساس شود.

گاهی اوقات ممکن است یک درد مبهم به جای یک درد شدید حس شود. درد اغلب بین انگشتان سوم و چهارم احساس می‌شود. بطور معمول بیمار بطور ناگهانی درد را هنگام راه رفتن تجربه کرده و باید متوقف شده و کفش را بیرون بیارود.

سایر علائم عبارتند از:

• سوزش که اغلب به صورت درد ناشی از یک سوزن داغ توصیف می‌شود و می‌تواند بطور ناگهانی هنگام راه رفتن شروع شود.
• بی‌حسی ممکن است بر انگشتان پا اثر بگذارد.
• پارستزی، احساس گزگز، مور مور یا بی‌حسی بدون تاثیرات آشکار جسمی بلند مدت که اغلب تحت عنوان سوزن سوزن شدن شناخته می‌شود.
• احساس ناخوشایندی که گاهی اوقات داخل برجستگی کف پا وجود دارد. بسیاری از بیماران این احساس را بصورت درد سوزشی در برجستگی کف پا توصیف می‌کنند که به طرف انگشتان پا انتشار می‌یابد.

در ابتدا ممکن است هنگامی که فرد کفش‌های تنگ یا پاشنه بلند می‌پوشد یا در فعالیت‌هایی که فشار روی کف پا وارد می‌کنند شرکت می‌کند، درد بسیار محسوس‌تر شود. علائم می‌توانند مداوم بوده و به مدت چند روز یا حتی چند هفته ماندگار باشند.

این علائم ممکن است به حدی شدید شوند که فرد برای راه رفتن یا حتی قرار دادن پا روی زمین مضطرب شود. هرچند در برخی موارد، نوروما بدون علائم است. گاهی اوقات ام آر آی ضایعات نورومای مورتون را در بیمارانی که هیچ علائمی ندارند مشخص می‌کند.

گزگز و مور مور پا چگونه تشخیص داده می‌شود؟

یک پزشک یا متخصص پا از بیمار می‌خواهد که درد و شدت آن را توصیف کند و زمان شروع علائم را می‌پرسد. وی همچنین در مورد انواع کفش‌هایی  که بیمار می‌پوشد، شغل، شیوه زندگی و سرگرمی‌های وی نیز سوالاتی می‌پرسد.

پزشک پا را معاینه کرده و سعی می‌کند محل عصب مشکل‌دار را مشخص کند. این کار ممکن است شامل تلاش برای تولید علائم با دستکاری کردن پا باشد. پزشک همچنین ممکن است برای شنیدن صدایی بین انگشتان پا که نشانه‌ی نورومای مورتون است تلاش کند.

به منظور به دست آوردن تصویر دقیقی از داخل پا، یکی از اسکن‌های زیر ممکن است مورد استفاده قرار بگیرند:

• رادیوگرافی می‌تواند احتمال وجود آسیب‌های دیگر پا مانند شکستگی فشاری را تعیین کند.
• اسکن‌های اولتراسوند– نسبتاً ارزان بوده، نیازی به پرتو ندارند و می‌توانند نورومای مورتون را با دقتی مشابه با ام آر آی تعیین کنند. همچنین می‌توانند به تشخیص نورومای مورتون از سایر شرایط مشابه با سینوویت کمک نمایند.
• ام آر آی یک آزمایش تصویربرداری گران‌تر است که می‌تواند نورومای مورتون را تشخیص دهد حتی در شرایطی که هیچ علائمی وجود ندارد.

پزشک باید احتمال وجود شرایط دیگر با علائم مشابه مانند کپسولیت، بورسیت یا بیماری فرایبرگ را بررسی کند.

روش‌های درمان نورومای مورتون چیست؟ 

بیماران مبتلا به نورومای موترون ممکن است نیاز به تغییر کفش، مصرف داروهای مسکن یا تزریق استروئید داشته باشند. در برخی موارد، ممکن است برای برداشتن عصب متاثر یا برداشتن فشار از روی عصب نیاز به عمل جراحی باشد.

درمان بستگی به عوامل متعددی دارد، از جمله:

• شدت علائم
• مدت زمان وجود علائم
• تلاش برای انجام درمان‌های خانگی

هرچه مشکل زودتر تشخیص داده شود، احتمال نیاز به جراحی کمتر خواهد بود.

در صورتی که علائم شدید یا ماندگار باشند و اقدامات دیگر موثر واقع نشوند، ممکن است پزشک موارد زیر را توصیه کند:

• تزریق کورتیکواستروئید: یک داروی استروئید که باعث کاهش التهاب و درد شده و در ناحیه‌ی نوروما تزریق می‌گردد. تنها تعداد محدودی تزریق توصیه می‌شود زیرا ممکن است عوارض جانبی وجود داشته باشد. این عوارض شامل فشار خون بالا و افزایش وزن هستند.
• تزریق اسکلروز کننده الکل:

مطالعات نشان داده‌اند که تزریق الکل اندازه‌ی نورومای مورتون را کاهش داده و باعث تسکین درد می‌گردد. تزریق‌ها معمولاً هر ۷ تا ۱۰ روز یک بار انجام می‌شوند. برای تسکین حداکثر، معمولاً بین چهار تا هفت تزریق لازم است.

درمان ورزشی

نورومای مورتون به استراحت واکنش خوبی نشان می‌دهد، اما در صورتی که میزان درد اجازه دهد، برخی تمرینات کششی و تقویتی ممکن است به حفظ و بهبود توان در قوس پا کمک کنند.

این ورزش‌ها عبارتند از:

• ورزش‌های کشش پایین پا، ساق پا و عضلات آشیل
• ورزش‌های کشش فاسیای کف پا همراه با پایین پا

ورزش باید به آرامی شروع شود تا از ملتهب شدن مجدد عصب جلوگیری شود.

چند ورزش ساده به این صورت هستند:

برای کشش فاسیای کف پا، پاشنه پا را با یک دست بگیرید و دست دیگر را زیر برجستگی کف پا و انگشتان قرار دهید. به آرامی جلوی پا و انگشتان را به عقب و به سمت ساق پا بکشید.

همچنین می‌توانید این ورزش را با نشستن در حالی که پاها جلوی بدن هستند انجام دهید، بطوری که به آرامی انگشتان پای خود را به با کمک دست به طرف ساق پا می‌کشید. بعد از مدتی ممکن است بتوانید انگشتان را بدون استفاده از دست بکشید.

برای کشش کف پا، آن را روی یک بطری روی زمین به عقب و جلو بکشید.

برای تقویت کف پا، یک الگو به شکل ۸ با پای خود ایجاد کنید بطوری که به انگشت شست پا ختم شود.

ورزشکاران می‌توانند از طریق یک برنامه‌ی منظم که به تدریج سخت‌تر می‌شود، به فعالیت باز گردند.

فیزیوتراپیست ممکن است پیاده‌روی به مدت ۴ دقیقه و دویدن آرام به مدت ۲ دقیقه که چهار بار در روز اول تکرار می‌شود و سپس در روز دوم بیمار استراحت می‌کند را پیشنهاد کند. با ورزش در روزهای متناوب ورزشکار می‌تواند به تدریج میزان زمان صرف شده روی ورزش‌های پر فشارتر را افزایش دهد.

در یکی از موارد یک بیمار شش جلسه ماساژ درمانی را به صورت یک بار در هفته که هر کدام ۶۰ تا ۷۵ دقیقه طول می‌کشید را انجام داد. وی همچنین ورزش‌های تعریف شده در بالا را هر روز برای کشش فاسیای کف پا در خانه انجام داد. بعد از سه جلسه، بیمار عنوان کرد که درد وی از حالت سوزشی و شدید به درد مبهم و ضربان‌دار تغییر کرده است.

درمان خانگی

اقدامات خود مراقبتی برای نورومای مورتون عبارتند از:

• استراحت دادن پا
• ماساژ پا و انگشتان متاثر
• استفاده از کیسه یخ در داخل یک حوله روی ناحیه‌ی مورد نظر
• استفاده از محافظ قوس کف پا که لایه‌ای است که از قوس کف پا حمایت کرده و فشار را از روی عصب برمی‌دارد.
• پوشیدن کفش‌های پهن تا انگشتان بتوانند بطور کامل باز شوند و اصطکاک کاهش یابد.
• مصرف داروهای مسکن بدون نسخه
• اصلاح فعالیت‌ها، مانند پرهیز از انجام فعالیت‌هایی که فشار تکراری روی نوروما وارد می‌کنند، تا زمانی که شرایط بهبود یابد.
• کنترل یا کاهش وزن بدن که می‌تواند باعث بهبود علائم در افراد دارای اضافه وزن شود.
• انجام ورزش‌های تقویتی برای تقویت عضلات پا. چندین نوع وسیله ارتوتیک یا محافظ‌های قوس کف پا و پدهای متاتارسال بصورت بدون نسخه موجود هستند که می‌توان از آنها روی نوروما استفاده کرد.
• انجام اقداماتی برای کاهش فشار به کم کردن میزان درد کمک خواهد کرد.