کفش طبی:اصلاح ناهنجاری های پا و غلط راه رفتن با کفش طبی ارتوپدی

پوشیدن کفشی که کاملاً اندازه پا باشد و به خوبی از پا حمایت کند، کمک می‌کند تا بدون درد راه برویم و فعالیت‌های مختلف را انجام دهیم. با این حال در صورت وجود ناهنجاری‌های پا و بدشکلی‌های خاص پا پوشیدن کفش مناسب به تنهایی کافی نخواهد بود. وجود بدشکلی در کف پا یا انگشت شست، آسیب‌دیدگی شدید یا پیچیده پا، قوز شست پای بسیار بزرگ، زخم باز یا ابتلا به بیماری عصبی مختل کننده عملکرد پا پوشیدن کفش طبی را ضروری می‌سازد. طراحی کفش طبی به گونه‌ای است که از مکانیک و ساختار پا، مچ پا و کف پا حمایت کند یا شکل پا را به خود بگیرد، به علاوه کفش طبی عملکردها و ویژگی‌های درمانی مفیدی دارد که آن را از کفش معمولی متمایز می‌سازد. هر چه مکانیک پا غیرعادی‌تر باشد، نیاز بیمار به پوشیدن کفش طبی بیشتر می‌شود.

کفش طبی مناسب برای هر یک از مشکلات پا

خصوصیات کفش طبی به نیازهای خاص پا بستگی دارد. هر یک از شکل‌های خاص پا، عارضه‌ها، آسیب‌ها و بدشکلی‌ها نیاز به کفشی طبی دارد که ترکیب‌بندی آن اندکی با بقیه کفش‌های طبی تفاوت دارد.

کفش طبی برای التهاب تاندون آشیل

تاندونیت آشیل پی‌‌آمد التهاب یا تحریک این تاندون است و غالباً پس از آسیب‌های ورزشی، به ویژه تمرین‌های سخت یا افزایش ناگهانی تمرین‌ها، بروز می‌یابد. زخم و متورم شدن تاندون آشیل نشانه این است که کفش مناسب نبوده است. کفش طبی تاندون آشیل دارای خصوصیات زیر است:

•  داشتن پدهای حمایت کننده از پا، به ویژه در ناحیه پاشنه
•  پاشنه‌ای به بلندی نیم تا یک و نیم اینچ
•  حمایت فوق العاده از قوس کف پا
•  کنترل کردن حرکت پا

کفش طبی آرتروز

بیماری‌های التهابی مفصل (ارتریت) انواع مختلفی دارد. این عارضه ممکن است ارثی، نتیجه ابتلا به بیماری یا عفونت باشد یا به مرور زمان در اثر آسیب‌دیدگی یا فرسایش تدریجی ایجاد شده باشد. اگرچه آرتریت همه گروه‌های سنی را هدف می‌گیرد، اما علت اصلی ناتوانی سالمندان بالای 55 سال است. کفش طبی آرتروز دارای خصوصیات زیر است:

•  دارای پدهای محافظ متعدد
•  ضربه‌گیری بالا
•  حمایت عالی از قوس کف پا
•  پنجه عمیق و پهن
•  کفی گهواره‌ای
•  متحرک بودن کفی‌ها برای تغییر سایز راحت
•  چسبی بودن کفش برای تغییر سایز راحت

نکته: آرتروز غالباً به بدشکلی‌هایی مانند قوز شست پا، انگشت چکشی و … دامن می‌زند. بنابراین کفشی انتخاب کنید که از بروز این بدشکلی‌ها جلوگیری کند، یا اگر بدشکلی ایجاد شده است، شکل آنها را به خود بگیرد.

کفش طبی برای قوز شست پا

قوز شست پا یا هالکوس والگوس یکی از بدشکلی‌های رایج پا است و در اصل به برآمدگی‌ای گفته می‌شود که در پایه انگشت شست ایجاد می‌شود. این برآمدگی در واقع بزرگ شدن مفصل نزدیک اولین استخوان متاتارس است. قوز شست پا گاهی نتیجه عارضه‌ای موسوم به هالکوس والگوس است و زمانی بروز می‌یابد که انگشت شست به سمت انگشت کوچک پا خم می‌شود. قوز شست پا ارثی است و در اثر پوشیدن کفش نامناسب تشدید می‌شود. کفش طبی هالوس والگوس یا قوز شست پا دارای خصوصیات زیر است:

•  پنجه گرد یا چهارگوش
•  پنجه پهن و عمیق
•  بدون درز بودن داخل کفش به منظور پیشگیری از تحریک
•  پاشنه بسیار کوتاه

نکته: افراد دارای قوز شست پا گاهی کفش بزرگتر انتخاب می‌کنند تا کفش به انگشتشان فشار نیاورد. وسایل ارتوپدی مختلفی برای کنار آمدن با مشکل قوز شست پا وجود دارد که از آن جمله می‌توان به جداکننده‌ها، بالشتک و آتل قوز شست پا اشاره کرد.

کفش طبی برای پاچنبری

پاچنبری یا سندرم ژیل اسمیت، نقصی مادرزادی است که باعث چرخش رو به داخل یک یا هر دو پا می‌شود و در نتیجه انگشت‌های شست به سمت میانی بدن اشاره می‌کنند. همچنین به نظر می‌رسد که پا در حال چرخیدن است، یعنی این که روی پا جایی است که کف پا باید باشد و بالعکس. پای کودکان دچار مشکل پاچنبری کوتاه‌تر و پهن‌تر از حد متوسط است. این عارضه بر عضلات ساق پا نیز اثر می‌گذارد و پایین پا به نحوی غیرعادی کوچک است. کفش طبی برای ناهنجاری پاچنبری طراحی شده است، اما برای درمان مناسب و تعیین نوع کفش باید حتماً به پزشک مراجعه کرد. کودکان غالباً به روش پونستی تحت درمان قرار می‌گیرند و باید از ترکیبی از گچ، آتل و کفش ارتوپدی استفاده کنند. پس از درمان موفقیت‌آمیز احتمال دارد که اندازه پاهایشان با هم تفاوت داشته باشد، پایی که قبلاً دچار بدشکلی پاچنبری بوده است، به نحو قابل توجهی کوچکتر از پای سالم است.

کفش طبی برای پای دیابتی

گردش خون نامناسب در کنار کاهش یافتن حس پا به دلیل نوروپاتی باعث می‌شود که بیماران دچار پای دیابتی به خوبی متوجه درد پا نشوند. بیمار غالباً متوجه بریدگی‌های کوچک، تاول و دیگر آسیب‌های پا نمی‌شود و در نتیجه برای درمان آنها اقدام نمی‌کند. پا سریع‌تر عفونت می‌کند و بدون سیستم دفاعی مناسب سخت‌تر درمان می‌شود. پای دیابتی ناهنجاری‌هایی مانند پینه، میخچه، قوز شست پا و انگشت چکشی تولید می‌کند. در موارد وخیم‌تر پا زخم می‌شود و تحت شرایط حاد باید پا را قطع کرد تا از انتشار عفونت در دیگر نقاط بدن جلوگیری شود. کفش طبی افراد دیابتی دارای خصوصیات زیر است:

•  پنجه پهن و عمیق
•  کفی متحرک برای تغییر دادن اندازه کفش
•  کف گهواره‌ای
•  سفت بودن پاشنه کفش برای افزایش پایداری
•  چسبی بودن کفش، تغییر اندازه کفش را ممکن می‌کند.
•  بدون درز بودن داخل کفش

نکته: پوشیدن کفش طبی مناسبی که از پا حمایت و محافظت کند، غالباً برای بیماران دچار پای دیابتی مفید است. کفی براساس فشار و حرارت دریافتی تغییرشکل می‌دهد، این تغییرشکل کمک می‌کند تا کفی خود را با نقاط فشار و ناحیه‌های حرارتی خاص سازگار کند.

کفش طبی برای کف پای صاف

کف پای صاف ناهنجاری‌ شایعی است که گاهی مادرزادی است و گاهی به مرور زمان و با بالا رفتن سن ایجاد می‌شود. صافی کف پا معمولاً با چرخش شدید پا به داخل همراه است. کفش طبی کف پای صاف دارای خصوصیات زیر است:

•  حمایت از قوس کف پا
•  ویژگی‌های پایدار کننده و کنترل کننده حرکت پا
•  پاشنه سفت برای افزایش پایداری
•  قابلیت تغییر اندازه در بخش میانی
•  صاف و راست بودن قالب کفش

نکته: ارتوزها و کفی‌های آماده برای کودکان دچار مشکل کف پای صاف یا کم بودن قوس کف پا به فروش می‌رسد.

کفش طبی برای انگشت چکشی

انگشت چکشی نوعی بدشکلی شایع پا است که در اثر خم شدن مفصل میانی انگشت شست ایجاد می‌شود. اگر مفصل بالایی خم شود، اصطلاح تخصصی این بدشکلی انگشت پتکی خواهد بود. اگر هر دو مفصل خمیده باشد، عارضه انگشت چنگالی نام خواهد داشت. انگشت چکشی پی‌آمد عدم تعادل عضلات یا تاندون‌های انگشت‌های کوچکتر است و گاهی در اثر پوشیدن کفش نامناسب ایجاد می‌شود. کفش طبی برای انگشت چکشی دارای خصوصیات زیر است:

•  پنجه عمیق، پهن و چهارگوش
•  پاشنه کوتاه، کمتر از نیم اینچ

نکته: پوشیدن کفش‌های جلوباز نیز برای کاهش فشار روی بدشکلی توصیه می‌شود.

کفش طبی برای قوس زیاد کف پا

بخش اعظم وزن بدن روی برجستگی کف پا و پاشنه قرار می‌گیرد و قوس کف پا روی زمین نیست. زیاد بودن قوس کف پا به اندازه صافی کف پا شایع نیست و علت آن گاهی ابتلا به عارضه‌های عصبی یا ارتوپدی است. کفش طبی قوس زیاد کف پا دارای خصوصیات زیر است:

•  خاصیت ضربه‌گیری پایین یا بدون این خاصیت
•  پدهای محافظ زیاد
•  حمایت خوب از قوس کف پا
•  نرم بودن بخش میانی کفی کفش
•  قابل تغییر بودن سایز کفش

نکته: ارتوزهای مختلفی برای مدیریت مشکل قوس زیاد کف پا وجود دارد. برخی بیماران باید از مچ‌بند استفاده کنند، همچنین کفش‌هایی که رویه آنها بالا قرار می‌گیرد، نیز حمایت از مچ پا را افزایش می‌دهد. زیاد بودن قوس کف پا گاهی نتیجه بدشکلی‌هایی مانند پینه، میخچه و انگشت چکشی است. بنابراین کفشی انتخاب کنید که مانع بروز این بدشکلی‌ها بشود یا شکل آنها را به خود بگیرد.

کفش طبی برای پای متورم

لنف ادم عارضه‌ای است که باعث ورم کردن دست و پا می‌شود و زمانی بروز می‌یابد که بدن مایع میان بافتی را، به دلیل انسداد سیستم لنفاوی، نگه دارد و به نحو مناسب دفع نکند. لنف ادم در موارد نادر پس از جراحی، آسیب دیدگی یا پرتودرمانی برای مدیریت سرطان‌های مختلف مشاهده می‌شود. کفش طبی لنف ادم دارای خصوصیات زیر است:

•  پنجه پهن و عمیق
•  وجود توری روی پنجه برای قابل تنفس شدن کفش
•  چون کفی متحرک است، می‌توان اندازه کفش را تغییر داد.
•  کفش چسبی است تا بتوان اندازه آن را تغییر داد.

نکته: کفش‌های روباز به هیچ وجه مناسب نیست، بنابراین صندل یا دمپایی را فراموش کنید. کفشی برای پای متورم مناسب است که تنگ نباشد و اندازه بزرگترین و متورم‌ترین حالت پا باشد.

کفش طبی برای متاتارسالژیا

متاتارسالژیا یا درد جلوی پا عارضه‌ای دردناک است که در ناحیه متاتارسال کف پا (برجستگی کف پا) حس می‌شود. زمانی جلوی پا درد می‌گیرد که سر استخوان متاتارسال ملتهب شود، این التهاب غالباً نتیجه تحمیل فشار مکرر روی برجستگی پا است. کفش طبی برای تسکین درد جلوی پا دارای ویژگی‌های زیر است:

•  دارای پد و بالشتک‌های بیشتر، به ویژه زیر برجستگی کف پا
•  حمایت از قوس کف پا
•  کف گهواره‌ای

نکته: کفش با کفی ژله‌ای ضربه‌گیر غالباً برای بیماران دچار درد جلوی پا توصیه می‌شود. هدف کلی این است که فشار از روی برجستگی کف پا برداشته شود. بنابراین کفش نباید پاشنه بلند داشته باشد و باید پدهای محافظ داشته و اجازه دهد که پا به راحتی از پاشنه تا پنجه بچرخد، بدون این که به ناحیه متاتارسال فشار وارد کند. برای مثال کفش‌های با کف گهواره‌ای مناسب هستند.

کفش طبی برای خارپاشنه

خار پاشنه عارضه‌ای است که باعث درد شدید پاشنه و قوس کف پا می‌شود. پلانتار فاشیا بافت فیبری ضخیمی است که از پاشنه در امتداد کف پا تا پنجه کشیده شده است، زمانی که کششی فراتر از حد توان این رباط به آن وارد شود، خار پاشنه ایجاد می‌گردد. کفش طبی خارپاشنه دارای خصوصیات زیر است:

•  پاشنه کوتاه (نیم تا یک و نیم اینچ)
•  حمایت از قوس کف پا
•  محافظت از پا
•  کف گهواره‌ای

نکته: پزشک معالج ارتوز مناسبی را توصیه می‌کند که به توزیع یکنواخت‌تر وزن روی کف پا کمک می‌کند.

کفش طبی برای فلج اطفال

پولیومیلیت یا فلج اطفال نوعی بیماری عفونی ویروسی است که به سیستم عصبی حمله می‌کند و در نتیجه بعضی از گروه‌های عضلانی فلج می‌شود. عارضه‌ها و بدشکلی‌های پا که در اثر ابتلا به این بیماری ایجاد می‌شود، مواردی چون صافی کف پا، زیاد بودن قوس کف پا، انگشت چکشی، قوز شست پا و انگشت چنگالی را شامل می‌شود. کفش طبی برای انواع مشکلات پایی که پولیومیلیت ایجاد می کند، وجود دارد.

کفش طبی برای پسوریازیس

پسوریازیس بیماری خودایمنی مزمنی است که پوست، ناخن‌ها و مفصل‌ها را درگیر می‌کند و باعث پوسته پوسته شدن (پلاک پسوریازیس) و درد مفاصل می‌شود. پسوریازیس بیشتر در آرنج و زانو مشاهده می‌شود، البته گاهی دست و پا را نیز درگیر می‌کند. اثر پسوریازیس بر پا، علاوه بر پوسته پوسته شدن، تاول زدن، ترک خوردن و ورم پا است. کفش طبی پسوریازیس مطابق ویژگی های هر فرد تهیه می‌شود و دارای ویژگی‌های زیر است:

•  رویه کفش تنفس‌پذیر است تا هوا به خوبی در آن جریان پیدا کند.
•  پهن و عمیق بودن پنجه کفش
•  کفی کفش متحرک است تا بتوان کفش را اندازه پا کرد.

نکته: همچنین به این گروه از بیماران توصیه می‌شود که از پوشیدن جوراب نایلونی یا تهیه شده از مواد مصنوعی خودداری کنند. هدف خشک و خنک نگه داشتن پا است.

کفش طبی برای پای آسیب دیده

منظور از آسیب‌دیدگی هر گونه صدمه‌ای، مانند شکستگی، کبودی یا رگ به رگ شدن یا عوارض پس از جراحی پا، انگشت پا یا مچ پا، است که به پا، انگشتان یا مچ پا وارد شود. کفش طبی برای پای آسیب دیده خصوصیات زیر را دارد:

•  محافظت از پا
•  کفی کفش متحرک است تا بتوان کفش را اندازه پا کرد.
•  کفش چسبی است تا بتوان آن را اندازه پا کرد.
•  پاشنه و پنجه کفش پوشیده است تا به خوبی از آنها محافظت شود.

نکته: بهترین گزینه برای حمایت و محافظت از پای آسیب دیده کفشی است که ترکیبی از ویژگی‌های کفش طبی و ورزشی را داشته باشد.

بهترین مارک کفش طبی چه خصوصیاتی دارد؟

اگرچه مدل‌های مختلفی از کفش طبی مردانه و زنانه برای درمان عارضه‌های گوناگون وجود دارد، اما چند ویژگی مهم وجود دارد که باید در تمام کفش‌های طبی رعایت شود.

کفی متحرک

اگر بتوایند کفی کفش را درآورید، می‌توانید اندازه آن را تغییر دهید تا کفش هنگام ورم کردن پا نیز اندازه باشد. همچنین می‌توانید کفی معمولی کفش را با کفی‌های سفارشی طبی عوض کنید. به علاوه اگر کفی متحرک باشد، کفش سریع‌تر و بهتر خشک می‌شود. خشک بودن کفش برای پیشگیری از عفونت‌های باکتریایی یا قارچی، مانند عفونت‌های قارچی ناخن پا یا پای ورزشکاران، بسیار مهم است.

پنجه پهن و عمیق

انگشت چکشی، انگشت چنگالی، میخچه، پینه، تاول و قوز شست پا فقط چند نمونه از ناهنجاری‌های کف پا هستند که با پوشیدن کفشی با پنجه تنگ یا با عمق کم تشدید می‌شوند. جمع کردن انگشت‌ها داخل کفش ارزش تحمل عوارض بلندمدت را ندارد. انگشت‌ها باید داخل کفش کاملاً راحت و از هم باز باشند و بتوانید آنها را تکان دهید. کفش‌هایی با پنجه‌های گرد یا چهارگوش گزینه بهتری از کفش‌های نوک تیز هستند.

پاشنه سفت

پاشنه کفش به گونه‌ای طراحی می‌شود که پایداری کفش را افزایش دهد. برای این که ببینید آیا پاشنه کفش سفت است یا خیر، باید انگشت شست را روی پشت پاشنه فشار دهید. اگر پاشنه به راحتی به طرف داخل خم شد، پاشنه کفش طراحی مناسبی ندارد. اما اگر پاشنه در برابر خم شدن مقاومت کرد، پاشنه کفش سفت و خوب است.

وجود لایه‌های محافظ در زبانه و گلوی کفش

نرم بودن زبانه و گلوی کفش از تحریک پا و آسیب‌های جزئی مانند تاول و پینه جلوگیری می‌کند.

پاشنه کوتاه

پاشنه داشتن کفش گاهی یک ویژگی نامناسب برای افراد دچار ناهنجاری‌ها یا آسیب‌دیدگی‌های پا است، اما گاهی یک پاشنه کوتاه به بهبود وضعیت کمک می‌کند. بنابراین کفش‌هایی با پاشنه کوتاه (نیم اینچ تا یک و نیم اینچ) خریداری کنید.

قابلیت انطباق با انحناهای پا

کفش طبی باید شکل انحناهای طبیعی پا را به خود بگیرد و از تمام ناحیه‌های حساس به خوبی حمایت کند.

تنفس‌پذیر بودن رویه کفش

خشک نگه داشتن پا به پیشگیری از عفونت کمک می‌کند. کفش‌های تهیه شده از مواد تنفس‌پذیر گردش هوا را بهبود می‌دهند و اجازه تماس عرق و دیگر رطوبت‌ها را با پا نمی‌دهند.

بدون درز بودن داخل کفش

صاف بودن داخل کفش برای بیماران مبتلا به دیابت یا لنف ادم یا بیمارانی که مستعد آسیب‌های جزئی پا هستند، بسیار مهم است. بدون درز بودن داخل کفش از پوست ظریف و حساس پا در برابر سایش روی خط درز محافظت می‌کند.

کف گهواره‌ای

اگر کف کفش گهواره‌ای باشد، زیره آن در بخش پنجه و پشت پاشنه اندکی رو به بالا است تا پا به راحتی هنگام راه رفتن بالا و پایین برود و فشار شدیدی به برجستگی کف پا وارد نشود.
نکته: کف گهواره‌ای برای همه مناسب نیست. بنابراین قبل از انتخاب این کفش با پزشک معالج خود مشورت کنید.

اسکن دیجیتال سه بعدی

اگر برای ساخت کفش طبی از تکنولوژی دیجیتال استفاده شود، می‌توان با دستگاه لیزری یا اسکنر تصویری سه بعدی را مستقیماً از خود پا یا مدل تهیه شده از روی پا، برای مثال قالب‌گیری شده با فوم یا گچ، تهیه کرد. تکنولوژی اسکن نباید از الگوریتم‌های رایانه‌ای، برون‌یابی یا تفسیرهای مختلف برای محاسبه شکل یا خطوط پا از روی تصویر فشاری دو بعدی، رد پا، عکس تک بعدی یا هر روش دو بعدی دیگری استفاده کند. در حال حاضر برای تهیه مدل سه بعدی پا، از سه اسکنر دیجیتال یا سه بعدی زیر استفاده می‌شود:

•  اسکنر لیزری مثلث‌بندی (نور قرمز)
•  اسکنر نور ساخت یافته (نور سفید یا مادون قرمز)
•  اسکنر تماسی دیجیتالی کننده

اسکنر مثلث‌بندی لیزری از نور لیزر برای اندازه‌گیری فاصله بین منبع لیزر و پا استفاده می‌کند تا مدل دقیقی از پا به دست آید.
اسکنر نور ساخت یافته از همان روش مثلثاتی اسکنر لیزری استفاده می‌کند، اما به جای نور لیزر، الگویی نوری را روی شیء می‌تاباند و فاصله را تا منبع نور اندازه‌گیری می‌کند. اسکنر تماسی دیجیتالی کننده از ماتریس سوزنی سه بعدی برای ثبت انحناهای کف پا استفاده می‌کند.

کفش طبی از کجا بخرم؟

معمولا مرکز سلامت پا با استفاده از اسکن سه بعدی کف پا قادر به تهیه انواع کفش طبی مردانه و زنانه براساس ویژگی و آناتومی پای هر فرد هستند.