تاریخ: ۲۶ مرداد ۱۴۰۳
افرادی که با درد مزمن زانو مواجه هستند، می‌توانند از درمان با پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) برای تسکین علائم خود استفاده کنند. درمان PRP زانو، یک روش غیرجراحی است که به تدریج محبوبیت زیادی پیدا کرده است زیرا جایگزینی طبیعی برای جراحی محسوب می‌شود.
در درمان PRP، پلاکت‌های خون بیمار جدا می‌شوند و تزریق می‌شوند تا تاندون‌ها، رباط‌ها، عضلات و مفاصل به سرعت بیشتری بهبود یابند. این روش با استفاده از سیستم التیام بخش بدن بیمار برای تقویت و بهبود مشکلات اسکلتی عضلانی زانو استفاده می‌کند.
پی ار پی زانو چیست؟
پی آر پی (PRP) یا پلاسمای غنی از پلاکت یک درمان پزشکی است که از خون خود بیمار برای بهبود و ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده بدن استفاده می‌کند. در مورد زانو، این درمان معمولاً برای مشکلاتی مانند آرتروز، آسیب‌های بافت نرم، یا تاندونیت (التهاب تاندون‌ها) به کار می‌رود.
مراحل درمان PRP
جمع‌آوری خون: ابتدا مقدار کمی خون از بیمار گرفته می‌شود، معمولاً از رگ بازو.
جداسازی پلاسمای غنی از پلاکت: خون در یک دستگاه سانتریفیوژ قرار می‌گیرد که باعث جداسازی پلاکت‌ها و سایر اجزای خون (مانند گلبول‌های سفید و قرمز) می‌شود. این فرآیند باعث تولید پلاسمای غنی از پلاکت می‌گردد.
تزریق PRP: پلاسمای غنی از پلاکت به ناحیه آسیب‌دیده زانو تزریق می‌شود. این پلاسمای غنی از فاکتورهای رشد است که می‌تواند به التیام بافت‌های آسیب‌دیده کمک کند.
مزایای PRP:
- کاهش درد: درمان می‌تواند به کاهش درد و التهاب کمک کند.
- بهبود عملکرد: ممکن است به بهبود توانایی حرکت و عملکرد ورزشی کمک کند.
- روش غیرجراحی: PRP یک گزینه درمانی غیرجراحی است و به همین دلیل ریسک‌های مربوط به جراحی را ندارد.
عوارض جانبی ممکن: عوارض جانبی معمولاً کم و محدود به محل تزریق است و ممکن است شامل درد، تورم یا کبودی باشد.
در نهایت، قبل از اقدام به درمان PRP، مشاوره با یک پزشک متخصص ضروری است تا ارزیابی دقیق از وضعیت زانو و ضرورت درمان انجام شود.
پی ار پی زانو چگونه است؟
در روش درمانی PRP زانو، یک نمونه از خون بیمار جمع آوری می‌شود و در دستگاه سانتریفیوژ قرار می‌گیرد. این فرآیند باعث جداشدن اجزاء مختلف خون، از جمله پلاسما، سلول‌های قرمز و سفید و پلاکت‌ها از یکدیگر می‌شود. به دلیل اینکه پلاکت‌ها حاوی عوامل رشدی هستند که به التیام آسیب‌های عروق خونی کمک می‌کنند، انتقال پلاکت‌های غلیظ شده به ناحیه مورد نیاز از بدن، مانند زانو، می‌تواند به فرایند التیام طبیعی بدن کمک کرده و آن را تسریع کند.
مزایای PRP زانو
از آنجایی که در روش پی آر پی زانو از عناصر طبیعی بدن خود بیمار استفاده می‌شود، این روش بسیار ایمن و بی‌خطر محسوب می‌شود (این روش درمان از دهه ۱۹۷۰ میلادی در بیمارستان‌ها و پزشکی ورزشی مورد استفاده بوده است). این تزریق‌ها خصوصاً برای کنترل دردهای مربوط به آرتروز زانو مفید بوده و نیاز به داروهای ضدالتهاب یا داروهای قوی‌تری مثل اپیوئیدها را از بین می‌برند. تزریق‌های PRP علاوه بر مشکلات زانو برای درمان تعداد زیادی از سایر عارضه‌های اسکلتی عضلانی مناسب هستند، از جمله:
– پارگی‌های روتاتور کاف
– خار پاشنه (پلانتار فاشئیت) مزمن
– آسیب‌های رباط صلیبی قدامی (ACL)
معمولاً نتیجه تزریق PRP به زانو طولانی مدت بوده به طوریکه طبق گفته بسیاری از بیماران، تنها بعد از یک یا دو جلسه درمان نتایج رضایتبخشی به دست آورده‌اند که بیش از یک سال دوام داشته است.
روش پی آر پی برای زانو، انواع مختلفی دارد
انواع (یا به عبارتی سیستم‌های) تزریقات پی آر پی به زانو، با یکدیگر تفاوت دارند. برای مثال، در بعضی از انواع پی آر پی پلاکت‌ها تا ۸ برابر مقدار نرمال خون غلیظ می‌شوند. اما در بعضی دیگر از انواع آن این تغلیظ فقط تا ۲ برابر اندازه نرمال انجام می‌شود. همچنین، با تغییر سرعت چرخش سانتریفیوژ می‌توان غلظت سلول‌های سفید را تغییر داد. به علاوه، معمولاً برای آرتروز زانو، پلاکت‌های با غلظت سه برابری و بدون سلول‌های سفید مناسب است. البته، پزشکان معتقدند که غلظت بالاتری از پلاکت‌ها همراه با غلظت بالاتری از سلول‌های سفید برای تاندون‌ها بهتر است.
در حال حاضر انواع زیادی از تزریقات PRP وجود دارد که در همگی آنها حجم کمی از خون (۲۰ تا ۶۰ میلی‌لیتر) از بیمار گرفته شده و بعد در دستگاه سانتریفیوژ قرار می‌گیرد. تفاوت این PRPها در توانایی آنها برای جمع‌آوری و تغلیظ پلاکت‌ها بر مبنای روش و طول مدت سانتریفیوژ کردن است. در نتیجه‌ی جداسازی انجام شده در دستگاه سانتریفیوژ، سوسپانسیون‌هایی از غلظت‌های مختلف پلاکت‌ها و گلبول‌های سفید به دست می‌آید. تنوع در غلظت‌های پلاکت‌ها و گلبول‌های سفید بر تنوع غلظت عوامل رشد تأثیر می‌گذارد.
مقایسه پی آر پی زانو با سایر روش‌های درمانی
- اثرات درد: در مقایسه با روش‌های دیگر، تزریق PRP در هر جلسه درمانی مکمل، درد را به میزان بیشتری کاهش می‌دهد.
- بهبود عملکرد فیزیکی: در مقایسه با روش‌های دیگر، تزریق PRP در هر جلسه تکمیلی، بهبود عملکرد فیزیکی را به شدت و بیش از پیش ارائه می‌دهد.
- عوارض PRP زانو: برخی افراد ممکن است از عوارض جانبی رنج ببرند، اما باید توجه داشت که این عوارض بیشتر از عوارض ناشی از سایر نوع تزریق‌ها نیستند.
چه کسانی کاندیداهای مناسب PRP برای زانو هستند؟
روش پی آر پی زانو برای آن دسته از مبتلایان به آرتروز که شرایط زیر را دارند مناسب نیست:
- دارای عارضه‌ای مثل یک عفونت فعال، یک بیماری متاستاتیک یا نوع خاصی از بیمارهای پوستی هستند که با استفاده از این تزریق‌ها بدتر شده یا به سایر نقاط بدن گسترش پیدا می‌کند.
- دارای انواع خاصی از اختلالات خونی و خونریزی هستند.
- تحت درمان ضدانعقادی هستند (و نمی‌توانند درمان را موقتاً متوقف کنند).
- دچار کم خونی هستند
- باردار هستند
چه کسانی نبایند پی آر پی زانو انجام دهند؟
درمان PRP (پلاسمای غنی از پلاکت) برای اکثر بیماران ایمن است، اما برخی گروه‌ها و شرایط خاص ممکن است از انجام این درمان منع شوند. این موارد شامل:
- عفونت فعال: افرادی که در محل تزریق یا در قسمت‌های دیگر بدن عفونت دارند، باید از درمان PRP خودداری کنند.
- بیماری‌های خون: افراد مبتلا به اختلالات خونی یا مشکلاتی مانند هموفیلی که بر لخته شدن خون تأثیر می‌گذارد، نباید PRP انجام دهند.
- بیماری‌های خودایمنی: افرادی که دارای بیماری‌های خودایمنی هستند، مانند لوپوس یا آرتریت روماتوئید، ممکن است درمان PRP برای آنها مناسب نباشد.
- استفاده از داروهای رقیق‌کننده خون: بیمارانی که در حال استفاده از داروهای رقیق‌کننده خون هستند، باید این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارند.
- بعضی از بیماری‌های مزمن: بیمارانی که دارای برخی بیماری‌های مزمن غیرقابل کنترل (مانند دیابت کنترل نشده) هستند، ممکن است نتوانند این درمان را انجام دهند.
- بارداری و شیردهی: در دوران بارداری و شیردهی، انجام PRP معمولاً توصیه نمی‌شود، مگر اینکه پزشک تشخیص دهد که این درمان ضروری است.
- وجود تومور: افرادی که دارای تومورهای فعال یا بدخیم هستند، باید از درمان PRP به دلیل احتمال تشدید وضعیت خودداری کنند.
قبل از انجام درمان PRP، مشاوره دقیق با پزشک متخصص بسیار مهم است تا شرایط خاص شما بررسی و ارزیابی شود. پزشک می‌تواند تشخیص دهد که آیا شما کاندیدای مناسبی برای این درمان هستید یا خیر.
آمادگی برای تزریق پی آر پی زانو
حتماً قبل از تزریق ژل PRP به زانو، حداقل ۷۲ ساعت قبل آب کافی بنوشید. کم آبی بدن ممکن است باعث شود تا تکنسین نتواند مقدار کافی خون را از شما جمع آوری کند و این ممکن است تأثیر منفی بر روی نتیجه تزریق داشته باشد.
همچنین، حداقل ۱۰ روز قبل از تزریق PRP برای زانو، از مصرف داروهایی که بر روی پلاکت‌های خون تأثیر می‌گذارند، مانند آسپرین و ایبوپروفن، خودداری کنید.
درمان PRP زانو چگونه انجام می‌شود؟
ابتدا، پزشک مقداری خون از بازوی شما می‌گیرد.
سپس، نمونه خون جمع آوری شده در دستگاه سانتریفیوژ قرار می‌گیرد تا اجزاء مختلف آن از یکدیگر جدا شده و محلولی غلیظ شامل پلاکت‌ها در پلاسما به دست آید. در این مرحله، از روش‌های مختلفی استفاده می‌شود که هرکدام به دست آوردن غلظت‌های متفاوتی از هر یک از اجزاء خون را تسهیل می‌کنند.
سپس، پزشک زانوی شما را بی‌حس می‌کند و PRP را وارد فضای مفصل زانو تزریق می‌کند. در برخی موارد، از سیستم اولتراسوند برای راهنمایی تزریق استفاده می‌شود.
بعد از کمی استراحت، می‌توانید به خانه بروید. به دلیل اینکه ممکن است پس از تزریق PRP درد و خشکی در مفصل زانو احساس کنید، توصیه می‌شود کسی شما را به خانه ببرد و خود را رانندگی نکنید.
پی آر پی زانو چه خطرات و عوارضی دارد؟
در PRP زانو از خون خود بیمار استفاده می‌شود که همین باعث شده تا متخصصین آن را گزینه ایمن و بی‌خطری بدانند.
با این حال، تزریق پی آر پی زانو می‌تواند با عوارضی همراه باشد که معمولاً عبارتند:
- عفونت موضعی
- درد در محل تزریق PRP
- آسیب عصبی که بیشتر در محل تزریق اتفاق می‌افتد
- درد و خشکی
- سریع‌تر شدن ضربان قلب
- غش و سرگیجه
- تهوع و دل بهم خوردگی
- تعریق
- سردرد
مراقبت‌های بعد از PRP زانو
مراقبت‌های بعد از پی آر پی زانو به شرح زیر هستند:
- در طول دو روز بعد از درمان، روزانه به فاصله هر ۲ تا ۳ ساعت یک بار به مدت ۲۰ دقیقه روی ناحیه درمان شده یخ بگذارید. بعد از درمان ممکن است زانو کمی قرمز و متورم شود.
- بعد از درمان از مصرف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDها) خودداری کنید زیرا این داروها ممکن است اثر درمان را خنثی کنند.
- از انجام فعالیت‌هایی که به ناحیه درمان شده فشار وارد می‌کنند خودداری کنید.
- ممکن است نیاز باشد که چند روزی از چوب زیر بغل یا واکر استفاده کنید تا وزن بدنتان روی زانوی درمان شده قرار نگیرد.
- قبل از اینکه فعالیت‌های شدید مثل دویدن و دوچرخه‌سواری را از سر بگیرید حتماً در این مورد با پزشکتان مشورت کنید.
هزینه پی ار پی زانو
هزینه PRP زانو به میزان تزریق مورد نیاز، محل تزریق و تعداد تزریقات مورد نیاز بستگی دارد. برای اطلاع از مبلغ دقیق هزینه، از پزشک معالج خود سؤال کنید.
تجربیات و نظرات در مورد پی آر پی زانو
| یک خانم ۷۴ سالههر دو زانویم مرا رنج می‌دادند، خصوصاً زانوی راستم، تا حدی که مجبور بودم عقب عقب از پله‌ها پایین بیایم و فعالیت‌های روزانه‌ام نیز خیلی محدود شده بود. فقط یک روز بعد از اولین تزریق PRP به زانوی راستم، متوجه تفاوت قابل توجهی شدم؛ بعد از اولین تزریق بین ۷۰ تا ۷۵% بهتر شده بودم. من قطعاً استفاده از این تزریق‌ها را به سایر بیماران توصیه می‌کنم. |
| یک آقای بازنشسته ۶۷ ساله‌چند سال بود که هر دو زانویم درد داشتند و دردشان هم در حال زیادتر شدن بود. بالا رفتن از پله‌ها، هر روز سخت‌تر و دردناک‌تر می‌شد. تزریق‌های پی آر پی تقریباً هیچ دردی نداشتند و درد زانوهایم را تقریباً فوری از بین بردند. همچنین متوجه شدم که پاهایم ثبات بیشتری پیدا کرده‌اند و می‌توانم بدون درد کشیدن از پله‌ها بالا بروم. |
| آقای ۶۷ سالهقبلاً، برای پارگی مینیسک زانوی راستم یک جراحی غیرتهاجمی انجام داده بودم. کمی بعد از جراحی، مفصل زانویم دچار آرتروز شد که بسیار دردناک و تقریباً ناتوان کنند بود. اول، برای تعویض کامل مفصل زانو با استفاده از روش‌های جراحی سنتی وقت گرفتم. اما بعد با افراد زیادی که بعد از این جراحی دچار درد وحشتناکی شده بودند صبحت کردم. برای همین احساس بدی نسبت به عمل پیدا کردم و تصمیمی گرفتم در مورد راه بهتری با استفاده از تکنیک‌های جراحی کم تهاجمی تحقیق کنم و حالا بعد از دو تزریق پی آر پی، می‌توانم با کمترین درد ممکن راه بروم. |
| آقای ۶۵ سالهروند بهبودی پارگی غضروف و شکستگی فشاری زانوی چپم به کندی پیش می‌رفت. بعد از ۱۸ تا ۲۰ ماه بهبودی خیلی ناچیز بود، اما بعد از ۲ تزریق آسیب‌هایم ۸۵ تا ۹۰% التیام پیدا کردند. برای همین توصیه می‌کنم که افراد قبل از فکر کردن به جراحی تزریق‌های PRP را امتحان کنند. |
| خانم ۴۵ سالهبعد از دو ماه درد کشیدن به حرف دکترم که تزریق پی ار پی را پیشنهاد کرده بود گوش دادم. و دو روز بعد از تزریق پی ار پی احساس می‌کردم بهتر شده‌ام. بعد از اینکه دوره درمان تمام شد دیگر نمی‌لنگیدم و می‌توانستم دوباره با فرزندانم بازی کنم. |
پرسش‌های متداول
آیا پی ار پی برای زانو درد خوب است؟
بله. برخی از تحقیقات نشان داده که تزریق پلاسمای غنی از پلاکت درد را به طور چشمگیری کاهش می‌دهد. همچنین، دیده شده که برخی از انواع درمان‌های PRP می‌توانند در بهبود آرتروز زانوی خفیف تا متوسط تأثیر داشته باشند.
پی ار پی چقدر در درمان زانودرد مؤثر است؟
تزریق پی آر پی برای زانو درمانی با درد کم و روشی کم تهاجمی برای کمک به کاهش زانو درد ناشی از عارضه‌هایی مانند آرتروز است.
آیا درمان PRP مؤثر است؟
تأثیر درمان پی آر پی به چندین عامل بستگی دارد، از جمله:
- وضعیت سلامت عمومی
- آسیب‌دیدگی مزمن است (که در طول زمان شکل گرفته) یا حاد (که ناگهانی و جدی است)
- اینکه کدام قسمت بدن به درمان نیاز دارد
- آماده‌سازی تزریق PRP
بعد از یک تزریق PRP زانو چقدر باید استراحت کنم؟
توصیه می‌کنیم بعد از تزریق پی آر پی در زانو دست کم یک هفته از انجام تمرینات فیزیکی خودداری کنید. البته، این زمان استراحت به ساختار محلی که به آن تزریق صورت گرفته بستگی دارد.
چند بار می‌توانم تزریق پی آر پی زانو را انجام بدهم؟
ممکن است اولین تزریق PRP تا حد رضایتبخشی دردتان را تسکین داده و نیازی به تزریق دوم نداشته باشید؛ البته، گاهی اوقات برای به دست آوردن بهترین نتیجه به چند تزریق نیاز است.
بین جلسات درمان چقدر باید فاصله باشد؟
بهترین حالت این است که بین جلسات درمانتان ۶ هفته فاصله بگذارید. این مدت زمان باعث می‌شود که زانو فرصت کافی برای التیام را داشته و در نتیجه بهترین نتیجه به دست بیاید.
آیا پی آر پی زانو درد دارد؟
تزریق‌های PRP زانو گزینه نسبتاً بی‌دردی هستند؛ البته، بسته به گستردگی، نوع و محل تزریق، که بر مبنای آسیب وارده تعیین می‌شود، ممکن است بیماران در طول درمان درجات مختلفی از ناراحتی را تجربه کنند.
چقدر زمان می‌برد تا تزریق پی آر پی زانو تأثیر خود را بگذارد؟
معمولاً ۴ تا ۶ هفته طول می‌کشد تا بیمار فواید پی آر پی زانو را ببیند.
نتیجه درمان پی آر پی چقدر ماندگاری دارد؟
نتیجه درمان پی آر پی شش تا نه ماه دوام داشته و در تمام طول این مدت به بهبود آسیب‌دیدگی بافت نرم کمک می‌کند.
انجام تزریق PRP چقدر طول می‌کشد؟
کل پروسه، از آماده‌سازی تا ریکاوری، به طور متوسط حدوداً یک ساعت طول می‌کشد.
آیا تزریق پی آر پی زانو بی‌خطر است؟
تزریق‌های پلاسمای غنی از پلاکت یک گزینه درمانی نسبتاً بی‌خطر هستند چون از آنجایی که پلاسما از خود بیمار گرفته می‌شود امکان ندارد که بدن به تزریق این ماده واکنش منفی نشان بدهد؛ البته، در صورتی که تزریق در یک محیط استریل و توسط یک پزشک آموزش دیده انجام نشود تا حدودی امکان بروز عفونت یا آسیب عصبی وجود دارد.
آیا پی‌آرپی می‌تواند باعث تولید مجدد غضروف شود؟
تزریق‌های PRP باعث شتاب دادن به توانایی طبیعی بدن در التیام خود می‌شوند و به همین دلیل پتانسیل کمک به بازسازی غضروف را نیز دارند