بیشتر ما در یک زمانی به مشکل درد شانه مبتلا هستیم، که این درد باعث محدودیت در فعالیتهای روزمره میشود و قادر به لذت بردن از ورزش و فعالیتهای روزانه نیستیم. حال پرسیده میشود که چه کاری میتوان انجام داد؟ و چگونه فیزیوتراپی میتواند به بهبودی کمک کند؟ همچنین، چه عواملی میتوانند باعث درد شانه شوند؟
بسیاری از مردم نمیدانند که درد شانه ممکن است یک درد کوتاهمدت و موقتی باشد که اغلب به شکل یک درد تیغزننده توصیف میشود، یا ممکن است یک درد پایدارتر و مبهم را در سراسر بازو پخش کند. مشکلات شانه ممکن است ناشی از فرسایش روزمره بافتها، استفاده بیش از حد از شانه یا به سادگی آسیبدیدگی باشد. با تشخیص صحیح و درمان مناسب، این دردها میتوانند به راحتی از طریق فیزیوتراپی درمان شوند.
دلایل شانه درد
مطابق گزارش سازمان بهداشت جهانی، شانه درد سومین مشکل شایع در مشکلات اسکلتی عضلانی است که مشخص شده ۳۰٪ از ما در طول عمر خود به نحوی به آن دچار خواهیم شد. با این وجود، در کسانی که از نظر جسمانی فعال هستند و یا ورزش میکنند، این تعداد ممکن است تا ۶۶.۷٪ نیز افزایش پیدا کند. اخیراً تحقیقات بیشتری به این واقعیت اشاره دارند که ۱۰٪ از کل آسیبهای ورزشی مربوط به شانه است. فیزیوتراپی میتواند طیف گستردهای از مشکلات شانه، از جمله شانه یخ زده، تاندونیت شانه، بورسیت شانه، سندرم گیرافتادگی شانه، و کاف روتاتور یا پارگی تاندون شانه را درمان نماید. یک متخصص فیزیوتراپی با ارزیابی بیمار میتواند منبع درد شانه او را مشخص کند. از جمله دلایل شانه درد میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- ضعف عضلات روتاتور کاف و شانه
- آسیب دیدگی استخوانها و غضروف، که ممکن است در اثر آرتروز ایجاد شود
- ضعف عضلات کتف ، سفتی مفصل شانه
- عدم تعادل بین گروه عضلات شانه که منجر به ضعف حرکت بازو و کتف میشود
- وضعیت بدنی نامناسب ، وجود تنش و فشار عضلات بین گردن و شانه ( این وضعیت در افرادی که وضعیت بدنی نامناسبی در قسمت بالای ستون مهرهها یا گردن دارند شایع است، که اغلب با نوع کارشان مرتبط است)
علل اصلی شانه درد
احتمالاً یک فرد معمولی به صورت روزانه زیاد به شانههای خود فکر نمیکند. اما شانهها در واقع در انجام کارهای روزمره کمک بسیار زیادی به ما میکنند، و اگر تحت فشار قرار بگیرند و آسیب ببینند، ممکن است دچار شانه درد شدیدی شویم. برخی از شایع ترین دلایل شانه درد عبارتند از:
تاندوینیت
این بیماری شایعی است که باعث ایجاد التهاب در ناحیه شانه میشود و افراد زیادی برای تسکین آن به متخصصین فیزیوتراپی مراجعه میکنند. این مشکل معمولاً افرادی که از نظر جسمی بسیار فعال هستند یا افرادی که شغلی دارند که مستلزم حرکات تکراری زیادی است را درگیر میکند. به عنوان مثال، ورزشکارانی که زیاد تنیس بازی میکنند یا کسانی که شغلشان نقاشی است، ممکن است در معرض ابتلا به تاندونیت شانه باشند. اگر احتمال میدهید به تاندونیت مبتلا هستید، حتما به یاد داشته باشید که همراه با فیزیوتراپی، استراحت دادن منظم به شانهها به جلوگیری از درد مزمن کمک میکند.
شانه یخ زده
شانه یخ زده به طور معمول بعد از آسیب دیدگی یا در کنار دیگر مشکلات شانه اتفاق میافتد. اکثر متخصصین فیزیوتراپی توصیه میکنند که بیماران مبتلا به شانه یخ زده در فواصل بین جلسات فیزیوتراپی خود زیاد استراحت کنند تا از ایجاد بافت اسکار در شانه آنها جلوگیری شود. اگر بافت اسکار ایجاد شود، عضلات اطراف شانه نیز در نهایت ممکن است حالت یخ زده پیدا کنند و محدوده حرکتی کامل فرد را محدود کرده و منجر به درد مزمن شود.
بورسیت
شانه مفصل پیچیدهای است که از شبکه پیچیدهای از اجزاء متحرک زیادی تشکیل شده است. یکی از اجزاء اصلی تشکیل دهنده شانه ، بورس نام دارد. بورس حاوی کیسههای کوچکی از مایعات است که باعث روان شدن حرکت مفصل شانه میشوند. اگر بورس تحریک شده یا ملتهب شود، ممکن است فرد به بورسیت مبتلا شده باشد و لازم است در اسرع وقت به یک مرکز فیزیوتراپی مراجعه نماید.
پارگی تاندون
تاندونهای موجود در شانه ممکن است به دلیل آسیبدیدگی حاد یا بعضی مشکلات دژنراتیو خاص پاره شوند. استفاده بیش از حد از این تاندونها، روند طبیعی پیری و صدمات ناگهانی اغلب باعث شکافتن و پارگی تاندونها میشود. این پارگی چه جزئی باشد و چه کامل، موجب درد بسیار شدیدی میشود که مستلزم مراجعات منظم به یک فیزیوتراپیست ماهر است.
گیرافتادگی شانه
گیرافتادگی شانه زمانی ممکن است اتفاق بیفتد که قسمت بالای کتف هر بار که از بدن دور میشود، فشار زیادی به بافت نرم زیرین در بازو وارد کند. در این حالت زمانی که بازو بالا برده میشود، کتف با تاندونها و بورس اصطکاک پیدا میکند. گیرافتادگی شانه در صورتی که درمان نشود ، ممکن است منجر به بورسیت ویا تاندونیت شود.
علائم
علائم شانه درد عبارتند از:
- وجود درد و سفتی در هنگام بالا یا پایین بردن بازو.
- درد خفیفی که چه در حین فعالیت و چه در هنگام استراحت وجود دارد.
- کشیده شدن درد از جلوی شانه به کنار بازو.
- درد ناگهانی در هنگام انجام حرکات بلند کردن و یا دراز کردن بازو.
- ورزشکاران ممکن است در هنگام انجام حرکات بالاتر از سر (مانند پرتاب توپ) درد داشته باشند.
- وجود درد در شب.
- از دست دادن قدرت و حرکت
- دشواری در انجام کارهایی که مستلزم آن است که بازو در پشت بدن قرار گیرد (مانند بستن یا باز کردن زیپ یا دکمههای پشت لباس).
متخصصین فیزیوتراپی چطور شانه درد را ارزیابی میکنند
راه رسیدن شما به سلامتی بیشتر از ارزیابی و معاینات فیزیوتراپی آغاز میشود. این ارزیابی با یک معاینه و مشاهده کلی شانه و حرکات آن از تمام زوایا آغاز میشود ، این کار به فیزیوتراپیست اجازه میدهد تا موقعیت شانه و کتف بیمار را بررسی کند. فیزیوتراپیست از بیمار میخواهد تاحرکات فعالی را انجام دهد و در حین انجام این حرکات تمامی الگوهای سهگانه حرکتی شانه و هر نوع دردی که منجر به کاهش حرکت در این الگوها میشود را بررسی خواهد کرد. اگر هیچ مشکلی در دامنه حرکتی بیمار وجود نداشته باشد، قدرت شانه را با استفاده از همان حرکاتی که برای بررسی دامنه حرکتی شانه استفاده کرده بود اما با اندکی فشار بررسی خواهد کرد. در نهایت، بررسی میزان روان بودن حرکت مفصل انجام میشود که برای آن فیزیوتراپیست حرکاتی انجام میدهد تا بفهمد استخوانهای مفصل چطور در برابر هم حرکت میکنند. چرا که در چنین مواردی خشکی و سفتی مفصل امری شایع است. پس از اتمام ارزیابی، فیزیوتراپیست مشکل بیمار را تشخیص داده و برنامه درمانی مخصوصی متناسب با شرایط بیمار برای او تنظیم خواهد کرد.
مزایای فیزیوتراپی برای شانه درد
درمانهای شانه درد مجموعه پیچیده شرایطی است که نیاز به مدیریت دارد و بر اساس یک دسته تمرینات استاندارد نیست، بلکه رویکردی است که به شکل خاص برای هر فرد برای مدیریت شرایط او تنظیم و ارائه میشود. متخصصین فیزیوتراپی با استفاده از یک رویکرد جامع و با استفاده از تمرینات قدرتی، درمانهای دستی، تیپینگ، تمریناتی که با کشهای قدرتی انجام میشوند و رهاسازی بافت نرم، به خوبی میتوانند به بیماران در بهبودی از این مشکل یاری کنند.
- آنها میتوانند بیماران را در زمینه مناسبترین تمرینات برای رفع مشکلشان راهنمایی کرده و سایر روشهای درمانی مفید مانند درمانهای دستی ، رهاسازی بافت نرم و تمرینات قویسازی را به بیماران ارائه نمایند.
- فیزیوتراپیستها به بیماران کمک میکنند تا بفهمند چرا دچار شانه درد شدهاند، چه عواملی بیش از دیگر عوامل باعث درد آنها شده و بیماران چطور میتوانند فعالیتهای خود را برای کاهش درد و بهبودی خود تغییر دهند.
- مراحل اولیه توانبخشی / درمان به دنبال کاهش درد و تا حدودی قویسازی ابتدایی برای تثبیت یک مفصل قوی و ایجاد پایهای پایدار برای بهتر حرکت کردن شانه است. این کار بیماران را قادر میکند تا به تدریج فعالیتهای عادیتر خود را از سر بگیرند.
مراحل بعدی توانبخشی و درمان شامل تمرینات قویسازی پیشرفتهتر و جامعتر، تمرینات قدرتی و پلیومتریک و همچنین مساله کلیدی مدیریت مداوم عضلات تثبیت کننده روتاتور کاف و کتف است که تمامی حرکات شانه بر انها مبتنی است.
انواع دستگاه های فیزیوتراپی
انواع دستگاه های فیزیوتراپی برای درمان شانه درد عبارتند از:
- شاک ویو: شاک ویو دستگاهی است که در ارتوپدی، فیزیوتراپی، پزشکی ورزشی، اورولوژی و دامپزشکی و درمان درد شانه مورد استفاده قرار می گیرد. مزایای اصلی این روش، کاهش سریع درد و بازیابی تحرک بدن می باشد. این موارد و همچنین غیر جراحی بودن این روش و عدم نیاز به مسکن، باعث شده است که شاک ویو تراپی به روش درمانی ایده آلی برای تسریع بهبودی و درمان عوارض مختلفی که درد مزمن و حاد ایجاد می کنند، تبدیل شود.شاک ویو در روند کاهش درد تاثیر گذر خواهد بود وسرعت روند بهبود را افزایش خواهد داد.
- لیزر : در گذشته اطلاعات زیادی در مورد روند بهبودی درد شانه موجود نبود. آزمایشات تصویربرداری، چیزی که تا مدتها مورد ظن بود را تصدیق کردند، میتوان به کمک لیزردرمانی، درد شانه را کاهش داده و حتی آن را از بین برد و بدین ترتیب فشار واردشده بر روی ریشههای عصبی را برداشت.
- تحریک الکتریکی: الکتروتراپی با استفاده از مدالیته های درمانی و استفاده از جریان الکتریکی انجام می گیرد.این روش درمانی تنها قسمتی از بدن که دچار درد است را هدف قرار داده و از این طریق به کاهش درد کمک می کند.در دستگاه های الکتروتراپی از امواج صوتی، امواج الکترومغناطیسی و جریان الکتریکی برای تحریک اعصاب و عضلات و کمک به درمان و تسکین درد استفاده می شود. الکتروتراپی راهکاری موثر در تسکین دردهای مزمن اسکلتی_عضلانی و عصبی است.
- طب سوزنی: طب سوزنی عملکرد بدن را بهبود میبخشد و با تحریک مکانهای آناتومیک خاص (که معمولاً با نام نقاط طب سوزنی شناخته میشوند)، فرایند طبیعی خود درمانی بدن را ارتقاء میدهد. رایجترین روش تحریک نقاط طب سوزنی، استفاده از سوزنهای ظریف و استریل و قرار دادن آنها در داخل پوست است. ممکن است استفاده از فشار، گرما و یا تحریک الکتریکی اثرات درمان را افزایش دهد. تکنیکهای دیگری که برای تحریک نقاط طب سوزنی مورد استفاده قرار میگیرند عبارتند از: ماساژ دستی، استفاده از فتیله داغ یا گرما درمانی، حجامت و استفاده از داروهای گیاهی موضعی و پماد.
ورزش برای درمان درد شانه
در حین انجام این تمرینات، بر آرامش و رهاسازی هر گونه تنش در شانهها و هر نقطه دیگری که احساس سفتی و گرفتگی میکنید، تمرکز کنید.
کشش شانه در چهارچوب در
این حرکت کششی قفسه سینه را باز کرده و شانهها را تقویت میکند. برای انجام این حرکت:
- ۱- در حالی که آرنجها و بازوهاییتان در زاویه ۹۰ درجه نسبت به هم قرار دارند، در چهارچوب یک در بایستید.
- ۲- با فشار دادن کف دستهای خود به دو طرف چهارچوب در، پای راست خود را یک قدم جلو ببرید.
- ۳- بدن خود را به سمت جلو بکشید تا عضلات مرکزی ( هسته) شما درگیر شوند. حداکثر تا ۳۰ ثانیه در این موقعیت باقی بمانید.
- ۴- این کشش را در حالی که پای چپتان را جلو قرار دادهاید تکرار کنید.
- ۵- حرکت را برای هر طرف ۲-۳ بار انجام دهید.
حرکت سگ رو به پایین
این حرکت معکوس (وارونه) باعث تقویت و کشش عضلات شانه و پشت شما میشود. برای انجام آن:
- برای شروع به حالت چهار دست و پا روی کف دستها و زانوهایتان قرار بگیرید. با فشاری که به کف دستان خود وارد میکنید باسنتان را به سمت بالا ببرید.
- سعی کنید فشار وزن خود را به طور یکنواخت روی دست و پاهایتان تقسیم کنید و در عین حال خم ملایمی در زانوهای خود داشته باشید.
- ستون فقرات را مستقیم نگه داشته، سر خود را به سمت پاهای خود بکشید به گونهای که شانههایتان از بالای سرتان خم شده باشند.
- حداکثر تا ۱ دقیقه در این حالت باقی بمانید.
حرکت سجده ( یا کودک)
این حرکت ترمیم کننده به تسکین تنش در کمر، شانهها و گردن کمک میکند. برای مراقبت بیشتر در هنگام انجام این حرکت یک بالشت کوچک زیر پیشانی، سینه یا پاهای خود قرار دهید.
- به حالت شروع حرکت سگ وارونه ( چهار دست و پا) قرار گرفته، انگشتان شست پای خود را کنار هم جمع کرده و زانوهای خود را کمی بیشتر از عرض باسن از هم باز کنید.
- باسن خود را به سمت پشت پاشنه پاهای خود پایین برده و بازوهای خود را در مقابل خود بکشید.
- اجازه دهید تا وزن قفسه سینهتان به سمت زمین بیفتد، و ستون فقرات و شانههای خود را رها کنید.
- حداکثر تا ۵ دقیقه در این حالت بمانید.
حرکت نخ و سوزن
این حرکت سفتی و گرفتگی را در قفسه سینه، شانهها و نواحی بالایی پشت تسکین میدهد. برای راحتی بیشتر میتوانید یک بالشتک زیر سر یا شانه خود قرار دهید. برای انجام این حرکت:
- برای شروع در حالت چهار دست و پا قرار بگیرید. دست راست خود را به سمت سقف بلند کنید در حالی که کف دستتان را از بدنتان دور میکنید.
- حال بازویتان را پایین اورده و زیر قفسه سینه و بالای سمت چپ بدنتان رد کنید، کف دست باید رو به بالا باشد.
- شانه و بازوی راست خود را فعال نگه دارید تا از سقوط ناگهانی آن جلوگیری کنید.
- برای حمایت از خود دست چپتان را روی زمین نگه دارید، و آن را به سمت سقف بلند کنید و یا به سمت داخل ران راست خود بکشید.
- حداکثر تا ۳۰ ثانیه در این موقعیت باقی بمانید.
- قبل از تکرار این کشش برای سمت چپ، با انجام حرکت کودک بدنتان را ریلکس کنید.
سؤالات متداول
آیا پیادهروی برای شانه درد خوب است؟
البته! پیادهروی منظم حتی ممکن است در تسکین درد و سوزش شانه هم موثر باشد. این ورزش کم فشار زمانی موثر است که هنگام راه رفتن پشت خود را به سمت بالا کشیده نگه داشته و شانههایتان را به سمت عقب بدهید. پیادهروی روزانه میتواند روحیه شما را بهبود ببخشد و به کنترل وزنتان کمک کند. همچنین ممکن است در کاهش تورم و سفتی مفاصل نیز مفید باشد.
در صورت ابتلا به شانه درد چطور باید بخوابیم؟
بهترین وضعیت خواب برای شانه درد آن است که:
- از به شکم خوابیدن خودداری کنید. اگرچه ممکن است فکر کنید به شکم خوابیدن باعث میشود فشار وارده بر شانهها کم شود اما خوابیدن در این وضعیت برای شانه دردناک شما مناسب نیست.
- سعی کنید به پهلوی مخالف شانهای که درد دارد، بخوابید.
- از بالش مناسبی برای سر خود استفاده کنید.
- از “بالش بدن” استفاده کنید.
- از امتحان نکات و وضعیتهای مختلف خواب نترسید.
چرا درد شانه در شب بدتر میشود؟
شایعترین علت درد شبانه شانه ناشی از فرآیندی است که با عنوان تاندونوز کاف روتاتور و بورسیت شانه شناخته میشود. اگرچه هیچ توجیه علمی دقیقی مبنی بر اینکه چرا درد شانه در شب بدتر میشود وجود ندارد، اما ممکن است عواملی مثل خوابیدن به پهلو، وارد آمدن فشار مستقیم بر شانه و یا کیفیت تشک افراد در این مساله تاثیر داشته باشند.