میخچهها ناحیههای سفت و ضخیمی از پوست هستند که ناشی از اصطکاک و فشار مداوم در یک نقطه خاص شکل میگیرند. این میخچهها به طور کلی یک مشکل خطرناک نیستند، اما ممکن است باعث تحریک و ناراحتی شوند. فشار یا اصطکاک برای مدت طولانی بر روی پاها میتواند میخچهها و پینهها را ایجاد کند. به عنوان مثال، استفاده از کفشهای تنگ، عدم استفاده از جوراب در هنگام پوشیدن کفش و انجام فعالیتهایی مانند دویدن یا راه رفتن ممکن است باعث ایجاد میخچه و پینه در پاها شود. راه اصلی برای درمان میخچه و پینه، حذف عامل ایجاد فشار یا اصطکاک بر روی پوست است.
اگر میخچه درمان نشود، ممکن است به درد شدید منجر شود. در برخی موارد، میخچهها ممکن است توسط باکتریها آلوده شده و باعث سلولیت (عفونت باکتریایی پوست) شوند یا به بافت استخوانی و تاندونهای اطراف گسترش یابند. این وضعیت معروف به استئومیلیت است.
انواع میخچه کدام است؟
همانطور که در بالا ذکر شد، میخچه تجمع پوست مرده سفت و سخت در کف پا، دو طرف انگشتان پا، انگشتان دست یا کف دست است. میخچه بسیار دردناک است و در صورت اصطکاک مداوم پوست ظاهر میشود. اندازه میخچه از کوچک به بزرگ متفاوت است و به سه نوع مختلف تقسیم میشود:
- میخچههای سخت: این میخچهها لکههای کوچکی از پوست مرده را تشکیل میدهند. آنها معمولاً روی انگشتان پا ظاهر میشوند. فشار استخوان بر روی این منطقه افزایش مییابد و منجر به ایجاد میخچه سخت میشود.
- میخچه نرم: این دسته از میخچهها نرمتر هستند و هنگام لمس احساس لاستیک دارند. آنها معمولاً خاکستری یا سفید هستند و در ناحیه بین انگشتان پا ایجاد میشوند.
- میخچه دانهای: این نوع میخچه کوچکتر است و معمولاً در زیر پاها ظاهر میشود.
علل ایجاد میخچه پا
میخچهها به احتمال زیاد در قسمتهای بالا و پایین انگشتان پای شما قرار دارند. این قسمت پوست سفت شده ممکن است بین انگشتان پا نیز پنهان باشد. تحقیقات نشان میدهد که میخچه در پای زنان بیشتر از مردان است و ممکن است برخی از انگشتان آنها را تحت تأثیر قرار دهد. برخی از دلایل برجسته و عوامل خطرساز در بروز میخچه در انگشتان پا عبارتند از:
پوشیدن کفش نامناسب
زنان چهار برابر بیشتر از مردان در معرض مشکلات پا از جمله میخچه هستند و مقصر اصلی کفشهای نامناسب آنها است. کفشهای پاشنه بلند بیشترین علت ایجاد میخچه پا در زنان است. این نوع کفشها انگشتان پا را تحت فشار قرار داده و باعث ضخیم شدن قسمت پوست این انگشتان میشوند.
پوشیدن کفش بدون جوراب
جوراب فقط یک وسیله برای مد و زیبایی نیست. جوراب نقش مهمی در محافظت از پوست پا در برابر عوامل خارجی مانند ساییدگی است که ممکن است باعث تشدید ضخیم شدن پوست شود. هر وقت بدون جوراب کفش میپوشید، پوست پا بیش از حد دچار ساییدگی میشود. ناحیه انگشتان پا بیشتر از سایر نواحی پا دچار سایش میشود، و بنابراین یک لایه محافظ میتواند از ساییدگی و سفت شدن پوست جلوگیری کند.
سایر دلایل ایجاد میخچه پا
وجود چند عامل خطر ممکن است احتمال ابتلا به میخچه را افزایش دهد. برخی از دلایل میخچه پا عبارتند از:
- تغییر شکل پا: وجود خار استخوانی یا سایر ناهنجاریها در انگشتان پا باعث ساییده شدن پا در کفش و در نهایت منجر به ایجاد میخچه میشود.
- کج بودن شست پا: در این شرایط انگشتان پا به سمت داخل حلقه میشوند و در هنگام استفاده از کفش اصطکاک را افزایش میدهند.
- بانیون: بانیونها برجستگیهای ضخیمی هستند که نزدیک به مفصل بزرگترین انگشت شست شما ایجاد میشوند. مانند میخچه.
- وضعیت نادرست بدن: راه رفتن در حالت نادرست بدن میتواند باعث ایجاد فشار و اصطکاک در مناطقی شود که قصد وارد کردن فشار بر آنها را ندارید. بد شکلی مادرزادی پا یا کج بودن شست پا میتواند منجر به ایجاد میخچه پا شود.
- فعالیت بدنی: حرکات بدنی با ورزش شدید برای مدت طولانی میتواند باعث ایجاد میخچه در مناطق تماس پوست شود. به عنوان مثال راه رفتن و دویدن میتواند منجر به ایجاد میخچه شود. فعالیتهایی که به منطقه خاصی از انگشتان شما فشار وارد میکنند منجر به ایجاد میخچه میشوند.
علائم میخچه
با مشاهده علائم زیر میتوانید تشکیل میخچه را احساس کنید:
- سفت شدن نواحی پوستی که فشار دائمی بر آنها وارد میشود.
- رشد سطح پوست به صورت برجستگیهای کوچک و گرد همراه با تحریک پوست در اطراف آن.
- لکه بزرگتر و ضخیمتر پوست که از نظر ظاهری صاف است.
- دردناک شدن برجستگی.
- قرمزی و تاول در ناحیه.
عوامل خطر و عوارض میخچه پا
اگرچه میخچه پا معمولاً به عنوان یک اختلال پوستی ناشی از سایش و فشار زیاد به قسمتهای انگشتان پا شناخته میشوند که با از بین بردن علت زمینهای مانند کفش نامناسب میتوان آن را از بین برد، اما ممکن است این ناحیه سخت شده پوست به یک مشکل شدیدتر تبدیل شود. برخی از عوارضی که میتوانند به دلیل وجود میخچه و سایر عوامل خطر ایجاد شوند عبارتند از:
دیابت
اگر دیابت دارید نباید از میخچه چشم پوشی کنید. زیرا ممکن است منجر به عوارض شدیدی شود که زندگی شما را تهدید میکند. در فرد دیابتی ممکن است اعصاب بیحس شده و در نتیجه تشخیص زخم باز ممکن نباشد. در نتیجه ناحیه سفت شده پوست ممکن است زخم باز و عمیق را بپوشاند. در صورت ابتلا به دیابت، گردش خون ضروری برای ترمیم زخم باز مهار شده و باعث تأخیر در بهبودی میشود. از این رو میخچه درمان نشده در یک فرد دیابتی ممکن است منجر به صدماتی مانند زخم پای دیابتی شود که در بعضی موارد زندگی بیمار را تهدید میکند.
باکتریهای استاف
باکتری استافیلوکوکوس نوعی باکتری است که در پوست ما قرار دارد. این باکتری عامل اصلی ایجاد میخچه پای آلوده است. هر زمان که این ناحیه سخت شده پوست به شدت ملتهب شده و در نتیجه به یک زخم باز تبدیل شود، عفونت باکتریایی همراه با میخچه امکانپذیر خواهد بود. زخم باز پناهگاه باکتریها از جمله استاف است. هنگامی که زخم باز میخچه توسط باکتریها آلوده میشود، ممکن است قرمز و متورم شده یا خونریزی کند. این عفونت باید نگران کننده باشد، زیرا ناحیه پا مرطوب و تاریک است و باعث رشد بیش از حد باکتریها میشود. همچنین رشد سلولهای پوستی جدید را به تأخیر میاندازد و باعث میشود ترمیم زخم به خوبی انجام نشود. عفونت شدید ممکن است نه تنها سطح پوست را بلکه بافتهای داخلی و اعصاب را نیز تحت تأثیر قرار دهد.
درمان میخچه
قبل از درمان میخچه باید فاکتور تحریک کننده را بیدا کنید. با حذف عامل ایجاد اصطکاک یا فشار در بیشتر موارد میتوانید مشکل را درمان کنید.
اگر این کار کمکی نکرد، اقدامات زیر را در نظر بگیرید:
- منبع اصطکاک را بردارید: با از بین بردن منبع اصطکاک و با استفاده از کفش یا جوراب مناسب ممکن است میخچه فروکش کند. هنگام انجام فعالیتهایی که فشار زیادی به پوست وارد میکنند، از محافظت مناسب پای خود اطمینان حاصل کنید.
- میخچه را بکنید: ابتدا پای خود را به مدت ۲۰ دقیقه در آب گرم خیس کنید سپس پاها را از آب خارج کرده و پوست مرده را به آرامی از بین ببرید. برای کندن میخچه از سنگ پا، سوهان (قسمت خشن ناخن گیر) یا برس مخصوص پا استفاده کنید. به یاد داشته باشید که زیاد پوست خود را نکنید زیرا ممکن است منجر به خونریزی و عفونت شود.
- از محصولات حاوی سالیسیلیک اسید استفاده کنید: پمادها، اسکرابها و لوسیونهای حاوی سالیسیلیک اسید در از بین بردن میخچه موثر هستند. اینها را روی میخچه خود بمالید. پاهایتان را به آرامی در آب گرم فرو ببرید. وجود اسید سالیسیلیک باعث از بین رفتن پوست مرده پا میشود. اگر مشکل پوستی دارید، قبل از استفاده از محصولات دارای اسید سالیسیلیک با پزشک خود مشورت کنید. اگر مبتلا به دیابت و گردش خون ضعیف هستید از استفاده از این محصولات خودداری کنید.
- از پد میخچه استفاده کنید: همچنین میتوانید از پد میخچه آغشته به لوسیون حاوی اسید سالیسیلیک استفاده کنید. این کار از اصطکاک بیشتر در ناحیه آسیبدیده جلوگیری میکند و باعث حذف آسان سلولهای مرده پوست پا میشود.
- ارتزها: اگر مشکل اساسی در پا داشته باشید که مربوط به ساختار استخوان یا تاندون باشد، ممکن است کفشهای طبی سفارشی برای شما تجویز شود.
اقدامات احتیاطی برای میخچه
با انجام اقدامات مناسب میتوانید از بروز میخچه جلوگیری کنید. اینجا نکاتی وجود دارد:
- از پا مراقبت کنید: با استفاده از برس مخصوص شستشو، پاها را هر روز با آب و صابون بشویید.
- جوراب مناسب بپوشید: از جورابهای ضخیم استفاده کنید زیرا به شما در جذب فشار وارد شده بر روی پاها کمک میکند. اطمینان حاصل کنید که جوراب شما به اندازه کافی آزاد است و همچنین باعث نمیشود که کفش شما بیش از اندازه تنگ شود. از جورابهایی استفاده کنید که درز ندارند زیرا ممکن است به میخچه برخورد کنند یا باعث ایجاد میخچه شوند.
- کفش راحت را انتخاب کنید: از کفش راحتی مناسب استفاده کنید. بعد از ظهر که پاها کمی متورم است، کفش بخرید. هنگام انتخاب کفش مطمئن شوید که میتوانید انگشتان پا را به داخل حرکت دهید. به طوری که بین بلندترین انگشت و جلوی کفش فاصله کمی وجود داشته باشد. از پوشیدن کفش پاشنه بلند خودداری کنید زیرا فشار جلوی پای شما را افزایش میدهد.
- از پد میخچه استفاده کنید: از فوم یا پارچه نمدی به عنوان پد میخچه استفاده کنید. این کار از فشار اضافی ناشی از تماس پوست و کفش جلوگیری میکند.
- پا را مرطوب نگه دارید: خشکی اصطکاک بیشتری روی پوست ایجاد میکند. از این رو کرمهای مرطوب کننده میتوانند از تشکیل میخچه جلوگیری کنند. اما حال از مرطوب کنندههای همراه با الکل استفاده نکنید زیرا باعث خشکی بیشتر میشوند.
- ناخنهای خود را کوتاه کنید: ناخنهای خود را مرتبا کوتاه کنید. زیرا ناخنهای بلند ممکن است به کفش فشار وارد کنند یا انگشتان پا را تحت فشار قرار دهند و باعث تشکیل میخچه شوند.
چه زمانی باید برای میخچه به پزشک مراجعه کنم؟
در صورت مشاهده علائمی مانند درد شدید، تورم، قرمزی، خونریزی یا عفونت، بدون معطلی با پزشک مشورت کنید. بعلاوه اگر مبتلا به دیابت، بیماری شریانی محیطی یا پوستی شکننده هستید، بلافاصله با پزشک مشورت کنید.
