فیزیوتراپی درد ساکروایلیاک آموزش و توانبخشی مفصل ساکروایلیاک

مفصل ساکروایلیاک، مفصلی میان استخوان‌های ساکروم و ایلئوم است. ساکروم ستون فقرات را حمایت می‌کند و خودش از سمت دیگر توسط استخوان ایلئوم مورد حمایت قرار می‌گیرد. مفصل ساکروایلیاک در مقایسه با مفاصلی با تحرک بالا مانند مفصل شانه که برای تغییر موقعیت بازو به میزان زیادی حرکت می‌کند، باید نسبتاً ثابت باشد. مفصل ساکروایلیاک برای انتقال نیرو بین بدن و پاها به میزان کمی تجرک دارد که به عنوان یک جاذب شوک عمل می‌کند.

انسان مفصل ساکروایلیاک چپ و راست دارد. سطح این مفاصل بالارفتگی و فرورفتگی‌های نامنظمی دارد که منجر به در هم قرارگرفتن سطوح مفصل می‌شود. فیبرهای غیرالاستیک همبند قوی‌ای به نام لیگامان ها وجود دارند که پشت و جلوی مفصل را ثابت می‌کنند. به علاوه چند گروه از عضلات هستند که به صورت متقاطع مفصل را می‌پوشانند که موجب ایجاد ثبات بیشتر می‌شود.

علل و علائم درد ساکرو ایلیاک

درد و تغییر عملکرد مفصل ساکروایلیاک با بیماری‌های التهابی مانند آرتروز سوریاتیک یا سایر فرایندهای پاتولوژیکی مانند تومور یا عفونت مرتبط نمی‌باشد و اغلب مربوط به اختلال عملکری مفصل ساکروایلیاک می‌باشد. تعریف پذیرفته شده از اختلال عملکردی مفصل ساکروایلیاک وجود دارد که جهانی نیست؛ گرچه اختلال عملکردی مفصل ساکروایلیاک بصورت کلی به درد در ناحیه مفصل ساکروایلیاک منجر می‌شود که موجب آن شده یا موجب تغییر عملکرد مفصل ساکروایلیاک می‌شود. تحرک مفصل ممکن است خیلی زیاد یا خیلی کم باشد؛ لیگامان ها ممکن است خیلی سفت یا خیلی سخت باشد؛ عضلات حمایت کننده مفصل ساکروایلیاک ممکن است آسیب دیده باشند یا به درستی کار نکنند؛ ممکن است تراکم مفصلی بسیار زیاد یا بسیار کم باشد؛ یا ممکن است فاکتورهای دیگری مانند نابرابری طول پاها باشد که منجر به شکل گیری غیرطبیعی مفصل شده باشد. در یک بیمار ممکن است یک یا تعداد بیشتری از این فاکتورها با درد مرتبط باشند. این نیز می‌تواند منجر به درد در عضلات و بافت‌های همبند احاطه کننده مفصل یا بافت‌های همبندی که از مفصل ساکروایلیاک به مفاصل مجاور آن کشیده می‌شود، شود.

تشخیص علل درد ساکرو ایلیاک

اختلال عملکردی مفاصل ساکروایلیاک با تاریخچه و آزمون فیزیکی تشخیص داده می‌شود. بیماری که درد در مفصل ساکروایلیاک دارد، با نشان دادن خار خاصره خلفی تحتانی، بصورت مکرر مفصل ساکروایلیاک را به عنوان منبع درد خود شناسایی می‌کند. معمولاً بیماران یافته‌های مثبت متعددی در تست‌های تحریکی مفصل ساکروایلیاک دارند (تست‌هایی که بر مفصل ساکروایلیاک دردناک بار اضافه می‌کنند).

روند درمان درد ساکرو ایلیاک

درمان غیرجراحی مفصل ساکروایلیاک محدود به درمان تنها خود مفصل نیست؛ بلکه شامل درمان فاکتورهای مرتبطی که منجر به اختلال عملکردی و درد در مفصل ساکروایلیاک و عضلات مجاورد، لیگامان ها و مفاضل می‌باشد. از آنجایی که بیماری با اختلال عملکردی مفصل ساکروایلیاک می‌تواند تا حدی متفاوت باشد، برنامه درمانی واحدی که برای بیمار مناسب باشد، وجود ندارد. بهترین راه برای درمان درد مفصل ساکروایلیاک همراه با توان بخشی، تشخیص و سپس درمان آسیب‌های زمینه‌ای بافت نرم است. این کار باید همراه با تسکین علائم انجام شود تا آن درمان به خوبی تحمل شود. برنامه درمانی بر این اساس طراحی شده است که پزشک از قبل با استفاده از تست‌های خونی و تست‌های تشخیصی مانند اشعه ایکس، اسکن‌های کت، ام آر آی و غیره، دردهای مرتبط با فرایندهای پاتولوژیکی از جمله آرتروز التهابی، عفونت‌ها، تومورها و شکستگی‌های حاد را رد کرده باشد.

اهداف توان بخشی مفصل ساکروایلیاک

طب فیزیکی به عنوان یک حرفه یکپارچه نیست و نظرات مختلفی برای درمان بیماری‌های مفصل ساکروایلیاک وجود دارد. گرچه هدف توان بخشی برای درد مفصل ساکروایلیاک معمولاً شامل موارد زیر می‌شود:

• بازگشت مفصل ساکروایلیاک به موقعیت طبیعی خودش و حفظ این وضعیت. عملکرد بهینه مفصل ساکروایلیاک زمانی اتفاق می افتد که مفصل ساکروایلیاک در وضعیت خنثی (حد وسط) باشد.
• بازگرداندن تقارن مطلوب ستون فقرات کمری، مفصل ساکروایلیام و مفاصل لگن
• بهینه سازی عملکردی ثبات منطقع کمری-لگنی با بازگرداندن عملکرد عادی عضلات حمایت کننده

قبل از شروع روند درمان درد ساکرو ایلیاک با فیزیوتراپی

متخصص طب فیزیک قبل از درمان، یک ارزیابی کامل انجام می‌دهد و مشکلات نواحی ذکر شده که را شناسایی می‌کند که ممکن است سه هدف بالا را تحت تأثر قرار دهد:

• شل شدن عمومی
• ضعف در ثبات عضلات مرکزی
• نامتقارن بودن طول عضلاتی که متصل به پاها هستند یا از تنه و لگن عبور می‌کنند.
• نامتقارن بودن قدرت عضلات  عضلاتی که متصل به پاها هستند یا از تنه و لگن عبور می‌کنند.
• مشکلات عملکرد، وضعیت یا حرکت در مفاصل بالا و پایین مفصل ساکروایلیاک؛ شامل لگن و ستون فقرات بصورت مستقیم در بالا و پایین، اما علاوه بر آنها شامل مفاصلی با فاصله‌ای اندک از مفصل ساکروایلیاک مثل مفصل زانو نیز می‌شوند.
• محدودیت یا اسکار در عضلات یا بافت‌هایی که شدید باشد یا به مفصل ساکروایلیاک متصل باشد.
• الگوهای وضعیتی بد
• الگوهای حرکتی بد و نامتقاون طی فعالیت‌های روزانه
• الگوهای راه رفتن نامتقارن یا غیرطبیعی
• کاهش کنترل عضلاتی که برای تثبیت ناحیه کمر و لگن همکاری می‌کنند (معمولاً کنترل حرکتی نامیده می‌شود)
• درد در بافت‌های نرم و مفاصل شامل مفصل ساکروایلیاک

برنامه درمانی

پس از ارزیابی، متخصص طب فیزیکی برنامه درمانی برای رفع مشکلات ذکر شده در بالا طراحی می‌کند. در حین طراحی این برنامه، متخصص طب فیزیکی اهداف عملکردی بیمار را در نظر می‌گیرد. اهداف عملکردی فعالیت‌هایی هستند که بیمار باید انجام دهد تا بتواند فعالیت‌های خود مراقبتی، شغلی و تفریحی خود را طوری انجام دهد تا بتواند با وجود نقص عملکردی مفصل ساکروایلیاک زندگی کند.

آموزش بیمار

شواهد بالینی منتشر شده کمی برای هر یک از تکنیک‌های درمانی خاص برای نقص عملکردی مفصل ساکروایلیاک وجود دارد. طب فیزیکی بیشتر یک حرفه است تا اینکه یک درمان خاص باشد. به همین منظور متخصصین طب فیزیک برای تشخیص و درمان نقایص مشخص شده هنگام ارزیابی برمبنای تحقیقات منتشر شده و آن چه تحت عنوان بهترین روش نامیده می‌شود، آموزش می‌بینند. سپس نقایص زمینه‌ای توصیف شده در بالا، تشخیص داده و درمان می‌شوند. هدف دست یابی به سه هدف عملکردی و نهایتاً کمک به بیمار در رسیدن به عملکردی بدون درد در انجام فعالیت‌های روزانه‌اش می‌باشد.

یکی از مهم‌ترین جنبه‌های یک برنامه درمانی مؤثر، آموزش بیمار است. بیمار باید درباره در رابطه با علل احتمالی اختلال عملکردی مفصل ساکروایلیاک آموزش داده شود. به علاوه باید به آنها آموزش داده شود که چگونه به همراهی فعالشان نیاز است. این شامل توصیه‌های زیر برای تغییر پوزیشن های بیماران، حرکات حین خودمراقبتی روزانه و فعالیت‌های تفریحی؛ شامل متودهایی برای کاهش مستقلانه دردشان می‌شود. این ممکن است شامل بکارگیری یخ یا گرما، استراحت در زمان‌های توصیه شده و انجام فعالیت‌های خاص شود.

• متخصص طب فیزیکی بهترین روش برای ایستادن، نشستن، حرکت کردن، خوابیدن و انجام فعالیت‌های روزانه را آموزش می‌دهد تا از پوزیشن هایی از بدن که ممکن است توانایی عملکرد عضلات مرکزی را کم کنند و موجب فشار اضافی روی مفصل ساکروایلیاک شوند، جلوگیری کند. این توصیه‌ها ممکن است شامل خودداری از انجام موارد زیر باشد:
  • نشستن در پوزیشن های نامتقارن در حالتی که زانوها بصورت متقاطع یا به یک طرف باشند.
  • ایستادن در حالتی که زانوها قفل شده باشند (بیش از حد صاف شده باشند) و وزن به یک سمت منتقل شود.
  • چرخیدن به یک سمت برای مدت طولانی یا به صورت مکرر: بهتر است تمامی تنه را حرکت دهید و از وارد کردن این فشار روی مفصل ساکروایلیاک خودداری کنید؛ بخصوص در ستون فقرات در زمانی که بیمار لگن سفتی دارد که بخوبی نمی‌چرخد.
  • خوابیدن به یک سمت به گونه‌ای که حمایت زیر کمر و بین دو زانو کم باشد. این به تنه اجازه می‌دهد تا به یک سمت خم بشود و ممکن است ستون فقرات و لگن را برای مدتی طولانی در یک پوزیشن نامتقاون قرار دهد که منجر به سفتی/کوتاهی عضلانی یا فشار روی مفصل ساکروایلیام می‌شود. متخصص طب فیزیکی ممکن است استفاده از بالش یا یکشی کمکی برای متقارن‌تر کردن این پوزیشن توصیه کنند.

بیماران به صورت مکرر برنامه‌های فعالیت خانگی دریافت خواهند کرد. این برنامه بصورت مخصوص طراحی خواهد شد تا نقایص فردی هر بیمار را هدف بگیرد. ارتباط مؤثر و مداوم میان بیمار و متخصص طب فیزیک برای اطمینان حاصل کردن از این موضوع که فعالیت‌ها متناسب با توانایی‌ها و تحمل درد بیمار هستند، اهمیت داد.

اصلاح فعالیت‌های زندگی روزمره

متخصص طب فیزیک ممکن است به صورت خاص روی فعالیت‌هایی که علائم را بهتر یا تشدید می‌کنند، تمرکز کند، این فعالیت‌ها بصورت معمول شامل چرخش‌های مکرر و حرکات نامتقارن هستند. آن‌ها این فعالیت‌ها را جایگزین می‌کنند یا آنها را برای از بین بردن فشار احتمالی روی مفصل ساکروایلیاک یا ایجاد نقص در طول قدرت عضلات و تحرک مفصلی بالا و پایین مفصل ساکروایلیاک، اصلاح می‌کنند.

آموزش‌های حفظ ثبات(تقویت مرکز)

متخصصص طب فیزیکی با این اقدامات به بیمار کمک خاهد کرد:

• با استفاده از فیدبک در ناحیه لگن و تنه، عضلات را شناسایی و آنها را منقبض می‌کند. این کار ممکن است با استفاده از یک آینه، با استفاده از لمس یا با فیدبک گرفته شده از یک دستگاه که حسگرهای آن به عضلات مرکزی متصل هستند، انجام شود.
• با پیشرفت درمان، متخصص طب فیزیکی این فعالیت‌ها را پیشرفته‌تر می‌کند و آنها را چالش برانگیزتر می‌کند و آنها را در قابل حرکاتی که بیمار بصورت روزانه برای عملکردش در خانه، کار و یا فعالیت‌های تفریحی نیاز دارد، می‌گنجاند.

متخصص طب فیزیکی همچنین ممکن است بستن موقت یا باند ساکروایلیاک که برای تحت فشار قرار دادن مفصل ساکروایلیاک و فراهم آوردن ثبات خارجی استفاد می‌کند؛ تا زمانی که قدرت عضلات مرکزی بیمار بهبود یابد و یا به تحمل درمان کمک کند(تسکین درد).

دست یابی به تعادل قدرت عضلانی عادی (وجود تعادل و قدرت عضلاتی که مفصل ساکروایلیاک را تثبیت می‌کنند، مهم است)

متخصص طب فیزیکی برای هدف قرار دادن هر عضله‌ای که به علت درد مزمن مفصل ساکروایلیاک تضعیف شده است، بیمار را در فعالیت‌ها آموزش می‌دهد. این شامل عضله سرینی متوسط می‌شود که اغلب در سمت دردناک ضعیف می‌شود. این عضله ممکن است در حین راه رفتن تعادل را تحت تأثیر قرار دهد.

متخصص طب فیزیکی ممکن است بیمار را برای تقویت عضلاتی که پوزیشن یا تحرک مفصل ساکروایلیاک را تحت تأثیر قرار می‌دهند، آموزش دهد. این عضلات می‌توانند در پاها، تنه یا ناحیه لگن باشند. هدف، داشتن قدرت عضلانی برابر در هر دو سمت مفصل است.

دست یابی به تعادل طول عضلانی عادی

ممکن است متخصص طب فیزیکی به بیمار حرکات کششی آموزش دهد تا عضلاتی کع به ایلئوم و ساکروم مستقیماً و یا بصورت غیرمستقیم متصل هستند را طولانی کند؛ بخصوص آنهایی که چرخش لگن به داخل را محدود می‌کنند. بیمارانی که در مفصل ساکروایلیاک شان درد یا اختلال عملکردی دارند، ممکن است در قسمت آسیب دیده، در انجام چرخش کامل لگن به داخل دچار کاهش توانایی شوند.

این کار به علاوه از وجود یک عضله کوتاه در یک سمت مفصل جلوگیری می‌کند؛ تا پوزیشن و یا حرکت مفصل را تحت تأثیر قرار ندهد.

محدودیت حرکت بافت نرم و دستکاری های لازم

متخصص طب فیزیکی ممکن است از تکنیک‌های دستی برای بهبود تحرک عضلات و بافت‌های همبند اطراف، متصل یا پوشاننده مفصل ساکروایلیاک استفاده کنند یا اینکه مسقیما آن‌ها را روی خود مفصل اعمال کنند. تنوع بزرگی در انواع تکنیک‌های استفاده شده بر اساس آموزش‌های پزشک وجود دارد؛ اما هدف بازگرداندن حرکات عادی در بافت و پوزیشن طبیعی و تحرک مفصل است.

متخصص طب فیزیکی ممکن است استفاده از درمان‌های دستی مفاصل بالا و پایین، از نخاع سینه‌ای(بخشی از نخاع که به دنده‌ها متصل می‌شود) تا زانو، مفصل ساکروایلیاک را مدنظر داشته باشد. زانویی که نمی‌تواند پا را بصورت طبیعی بالا ببرد، ممکن است باعث تغییر در نحوه‌ای که فرد لگنش را بلند می‌کند و مفصل ساکروایلیاک را ایجاد کند. برای جبران در ستون فقرات سینه‌ای سفت ممکن است نیاز باشد تا بیمار مفصل ساکروایلیاکش را بیش از آنچه که باید، حرکت دهد.

تکنیک‌های دستی و روش‌های هدف قرار دادن دردهای مایوفاسیایی و اسپاسم

متخصص طب فیزیکی ممکن است از تکنیک‌ها و روش‌های دستی برای کاهش درد عضلانی و بافت هم‌بند مرتبط با بیماری‌های مفصل ساکروایلیاک، استفاده کند. آن‌ها با استفاده از تکنیک‌هایی مانند متحرک سازی بافت نرم، ماساژ و کارکردن برای از بین بردن نواحی حساس در بافت که نقاط تحریکی نام دارند، به این دست یابند. آن‌ها همچنین ممکن است از روش‌هایی مانند بکارگیری سرما، گرما، اولتراسوند، لیزر یا سایر روش‌های جدیدتر برای کاهش درد در بافت آسیب دیده استفاده کنند.

ارزیابی تعادل و تمرین کردن

دردهای دراز مدت در مفصل ساکروایلیاک ممکن است موجب یک عدم تعادل در عضلات یا سختی در مفاصل اطراف شود که ممکن است تعادل بیمار را تحت تأثیر قرار دهد، متخصص طب فیزیکی برنامه‌ای برای هدف قرار دادن علت زمینه‌ای این مشکل تعادلی طراحی می‌کند. آن‌ها همچنین ممکن است از تمرین‌های مخصوص تعادلی استفاده کنند.

حفظ و بدست آوردن سلامت قلبی عروقی

درد دراز مدت و یا اختلال عملکردی در مفصل ساکروایلیاک ممکن است توانایی بیمار در انجام فعالیت‌های هوازی را از بین ببرد. فعالیت‌های هوازی مانند راه رفتن، پیاده روی سریع، قایق رانی، دوچرخه سواری یا استفاده از دستگاه‌های الیپتیکار برای حفظ قلب و ریه‌هایی سالم (سیستم قلبی عروقی) مهم است. متخصص طب فیزیکی می‌تواند از طریق تعیین بهترین فعالیت‌های فزیکی برای حفظ سلامت سیستم قلبی عروقی بدن وارد آمدن فشار اضافی بر علائم مفصل ساکروایلیاک، می‌توانند به شما کمک کنند.

اکثر بیماران طی چند جلسه اول طب فیزیکی، متوجه بهبودی درعلائم شان می‌شوند و ممکن است تا زمان رسیدن به عملکردی بدون درد، به این روند کاهشی ادامه دهند. اگر طی ۶ ماه بیمار با توان بخشی از سایر متدهای درمانی غیرجراحی، بهبود کافی در علائمش نداشته باشد، سپس ممکن است ارزیابی‌های اضافی و درمان مورد نیاز باشند.