علت خارش کف پا و راهکارهایی برای درمان (دیابت، خشکی پوست و ..)

مشکلاتی که در کف پا وجود دارد باعث خارش مداوم کف پا می­شود و در صورتی که به درستی درمان نشود بیمار در راه رفتن با مشکل مواجه خواهد شد.

خارش باعث می­شود کف پای خود را بخارانید. خاراندن باعث آزاد شدن سروتونین شده و خارش را تشدید می­کند. به این ترتیب گرفتار یک سیکل معیوب خاراندن – خارش می­شوید و ممکن است به پوست خود آسیب برسانید و مشکلات کف پای خود را چند برابر کنید.

از این جهت لازم است علت خارش کف پا سریعا مشخص و رفع شود.

۱۱ عامل اصلی خارش کف پا 

کف پای ورزشکاران 

یکی از علل اصلی خارش کف پا، عارضه‌ای به نام پای ورزشکاران است. بیش از ۳۰٪ افراد در طول زندگی خود با خارش شدید ناشی از عفونت قارچی روبرو شده‌اند. خارش بین انگشتان پا، تاول و پوسته پوسته شدن پوست پا نشانه‌های عارضه پای ورزشکاران است. به دلیل اینکه قارچ در محیط تاریک، گرم و مرطوب رشد می‌کند و پاها در کفش قرار می‌گیرد، در صورتی که قارچ درمان نشود، عفونت پیشرفت خواهد کرد. خارش آزاردهنده است ولی خاراندن مشکل را بدتر می‌کند.

متخصص بیماری­های پا با تجویز داروهای ضد قارچ می­تواند به از بین بردن قارچ پا و خارش ناشی از آن کمک کند.

پوست خشک 

یکی دیگر از علل مهم خارش کف پا، پوست خشک می­باشد. کف پا به دلیل اینکه فاقد چربی­های طبیعی است در معرض خشکی شدید قرار دارد.

خارش می­تواند نشانه­ی وضعیت نامناسب پوست بدن باشد. خاراندن به پوست آسیب می­رساند و باعث می­شود باکتری­های خطرناک به راحتی بتوانند بدن را آلوده کنند. با خاراندن، پوست پوسته پوسته و زخم می­شود.

با استفاده از کرم­های حاوی اوره که خاصیت مرطوب کنندگی دارند می­توانید خشکی کف پای خود را برطرف کنید. همچنین برای بررسی وجود هرگونه عفونت قارچی یا سایر عواملی که موجب خارش کف پا می­شوند می­توانید به متخصص بیماری­های پا مراجعه نمایید.

سرمازدگی 

سرما و آب و هوا مرطوب باعث ایجاد تاول­های خارش­دار روی انگشتان پا می­شود. وقتی انگشتان سرد باشند، عروق نزدیک سطح پوست باریک­تر می­شوند. اگر سریعا پاها را گرم کنید (مثلا پاها را در آب گرم قرار دهید)، عروق نمی­تواند با این وضعیت خود را وفق دهند و خون به بافت­های اطراف وارد شده و سرمازدگی اتفاق می­افتد.

با خاراندن، تاول می­ترکد و باعث عفونت پوست می­شود. لوسیون­های کالامین سرمازدگی را کاهش می­دهد؛ ولی اگر تاول عفونت کرد و یا بعد از یک هفته التیام پیدا نکند حتما به متخصص بیماری های پا مراجعه نمایید.

درماتیت تماسی

درماتیت تماسی یک واکنش پوستی است که در اثر قرار گرفتن پوست در معرض مواد آلرژی زا و محرک مثل صابون، مواد آرایشی بهداشتی، خوشبوکننده­ها و حتی گیاهان مثل پیچک سمی رخ می­دهد. این عارضه با راش­های پوستی و خارش همراه است. با جلوگیری از تماس پوست با مواد آلرژی زا ظرف چند روز این راش­ها و بثورات پوستی از بین می­رود.

پسوریازیس کف دست و پا 

پسوریازیس یک بیماری پوستی مزمن است که با التهاب، خارش و پوسته پوسته شدن پوست همراه است. پسوریازیس کف دست و پا علائم دیگری نیز دارد مثل عود راش­های پوستی کف پا، لکه­های کوچک قرمز رنگی که کم کم بزرگ و پوسته دهنده می­شوند، درد، ترک پوست، خونریزی، اضطراب هیجانی و دشواری در راه رفتن .

لیکن پلان 

لیکن پلان یک عارضه پوست ملتهب است که در آن ضایعه­های پوستی ریز به شدت خارش دار غیر­عفونی روی کف پا ایجاد می­شود. این راش­ها به طور ناگهانی یا بعد از چند ماه ناپدید می­شوند. وقتی علائم برطرف می­شوند، این ضایعه­ها به صورت نقاط قهوه ای تیره یا خاکستری در می­آیند.

کمبود ویتامین 

کمبود ویتامین خصوصا B6، B12 و B1یکی دیگر از علل خارش کف پا به شمار می­رود.

آفتاب سوختگی 

پوشیدن کفش تابستانی یا راه رفتن بدون کفش باعث می­شود پوست کف پا در معرض اشعه مضر نور خورشید قرار گیرد و اغلب مردم از کرم ضد آفتاب برای کف پای خود استفاده نمی­کنند.

لوسیون کالامین خارش ناشی از آفتاب سوختگی را برطرف می­کند.

بعضی مواقع خارش به قدری شدید می­شود انگار حشرات دائما درحال نیش زدن کفش پایتان هستند. با استفاده از آنتی هیستامین یا روغن نعناع فلفلی می­توانید این مشکل را حل کنید. اگر کف پا به شدت آفتاب سوخته باشد، باید سریعا به متخصص بیماری­های پا مراجعه نمایید.

دیابت نوروپاتی 

دیابت باعث می­شود بدن برای کنترل قند خون با مشکل مواجه گردد. قند خون بالا باعث اختلال عملکرد مویرگ­ها در تامین مواد مغذی عصب­ها می­شود. همین مسئله باعث آسیب عصبی به اسم دیابت نوروپاتی می­گردد و کف پا بیشترین آسیب دیدگی را از این نظر خواهد داشت که ممکن است فرد در صورت عدم پیگیری و مراجعه به دکتر منجر به زخم پای دیابتی شود.

چون فیبرهای عصبی لایه­های بیرونی پوست آسیب می­بینند پوست دچار خارش می­شود. در این عارضه ممکن است بیماراحساسات ناخوشایند خفیف (مثل مور مور یا سوزن سوزن شدن) یا شدید (احساس سوزش یا درد تیرکشنده) را تجربه کند.

در صورتی که شک دارید که مبتلا به دیابت نوروپاتی شده­اید، برای درمان و کنترل مناسب دیابت خود و کاهش احساسات عجیب و غریب به پزشک مراجعه کنید. در صورتی که آسیب عصبی باعث شود سایر مشکلات پا مثل آسیب پا یا عفونت پنهان بماند باید برای معاینه پای دیابتی خود به پزشک مراجعه نمایید.

عفونت باکتریایی کف پا 

عفونت باکتریایی کف پا یا سندروم شوک سمی عارضه­ای است که بیشتر در پای ورزشکاران مشاهده می­شود. این عفونت روی کف پا و در اثر قرار گرفتن در معرض محیط گرم و مرطوب مثل کفش­های فاقد تهویه یا کف پای عرق کرده ایجاد می­شود. بوی نامطبوع مثل بوی ماهی فاسد، درد و خارش کف پا نشانه­های این عفونت است. در این عارضه ضایعه­های سفیدرنگ همراه با حفره­های کوچکی به وجود می­آیند که گاهی ممکن است این حفره­ها به هم متصل شده و حفره­های بزرگتری ایجاد کنند.

خارش کف پا در بارداری 

بیشتر زنان در دوران بارداری معمولا خارش کف پا وانگشتان را تجربه می­کنند. گرچه این وضعیت طبیعی است ولی ممکن است باعث ناراحتی زیادی شود.

بزرگ شدن رحم در دوران بارداری باعث خارش کف دست و پا می­شود. همچنین آزاد شدن هورمون­های جنسی و آنزیمها در این دوران موجب خارش کل بدن می­شوند. عارضه ای به نام پلاک­های کهیری خارش دار حاملگی (PUPP) وجود دارد که باعث ایجاد کهیرهای خارش دار روی شکم یا راش­های پوستی می­گردد.

این عارضه در سه ماهه سوم شایع است و باعث ناراحتی مادر می­شود. این بیماری برای مادر خطرناک نیست ولی ممکن است از نظر چگونگی کاهش خارش، مادر را نگران کند.

زنانی که در دوران بالا کلسترول بالا دارند بیشتر در معرض ابتلا به این عارضه قرار دارند. در موارد شدید احتمال بروز خونریزی مادر یا جنین، اضطراب جنینی، درد زایمان زودرس، مرده­زایی یا حتی مرگ جنین در رحم وجود دارد.

سایر علائم خارش کف پا 

از علائم دیگر خارش کف پا می­توان به این موارد اشاره کرد:

• ترک پوست
• پوسته پوسته شدن
• تاول زدن
• ضایعه­های خشک پوستی
• راش و بثورات جلدی
• قرمزی
• تورم
• فلسی شدن پوست
• دانه های پوستی
• تاول های برجسته
• لکه های التهابی پوست
• بثورات و جوش های چرکی
• چند گروه پوست زبر و ضخیم
• پوست بیش از حد مرطوب
• پوست سفید
• لکه های بی رنگ پوست

درمان خارش کف پا 

درمان خانگی 

• درمان خشکی و آلرژی. استفاده از کرم­های مرطوب کننده روی کف پا و پوشاندن آن به رفع خشکی پا و جلوگیری از قرار گرفتن در معرض محرک­ها و آلرژی زا ها کمک می­کند.
• آنتی هیستامین. آنتی هیستامین به کاهش خارش کف پا کمک می­کند. آنتی هیستامین­های طولانی اثر مثل سیتریزین یا ترفنادین برای موارد خفیف و متوسط مناسب هستند ولی در موارد شدید علاوه بر آنتی هیستامین­های طولانی اثر باید از آنتی هیستامین کوتاه اثر مثل هیدروکسین به عنوان کاهش دهنده خارش و خواب آور استفاده شود.
• کرم های مخصوص. یکی دیگر محصولاتی که به رفع خارش کف پا کمک می­کنند کرم­های موضعی دوکسیپن هیدروکلرید ۵% است. این کرم وقتی جذب پوست می­شود به خوابیدن بیمار هم کمک می­کند ولی افرادی که از داروهای ضد افسردگی جز دسته مهارکننده MAO استفاده می­کنند، افرادی که گلوکوم زاویه بسته دارند یا افرادی که مستعد احتباس ادرار هستند، نباید این کرم را مصرف کنند.
• کفش های سبک. پوشیدن کفش­های سبک و مناسب باعث می­شود خون به خوبی در پا جریان داشته باشد.

روش­های پزشکی 

• همانند سایر داروها برای درمان عارضه های پوستی نیز باید طبق دستور پزشک داروها مصرف شوند.
• درمان بیماری پوستی : برای درمان خارش کف پا ناشی از گال، هرپس سیمپلکس، پسوریازیس کف دست و پا، پمفولیکس، اگزما، لیکن پلان، درماتیت تماسی، پوست خشک، کچلی قارچی روش­های درمانی خاصی وجود دارد.
• درمان بیماری زمینه ای : برای رفع خارش کف پا ناشی از بیماری­های زمینه­ای باید بیماری مربوطه درمان شود.
• داروها : برخی داروها به رفع خارش کف پا کمک می­کنند مثل کلستیرامین برای بیمارانی که به دلیل بیماری کبد چرب دچار خارش می­شوند، داروهای ضد افسردگی یا ضد اضطراب برای بیمارانی که مبتلا به خارش ناشی از بیماری­های اعصاب و روان هستند و نالتریکسون، نالوکسون یا اندانسترون برای بیمارانی که به دلایل مختلف دچار خارش کف پا می شوند.
• نوردرمانی : بیمارانی که به دلیل بیماری­های کلیوی، کبدی، قرار گرفتن در معرض آب و پلی سیستمی دچار خارش کف پا می­شوند می­توانند با استفاده از نوردرمانی با اشعه UVB or PUVA باند باریک خود را درمان کنند. یک روش مناسب دیگر استفاده از محلول پسورالن است که پا برای نوردرمانی در این محلول رقیق شده با آب قرار داده می­شود.
• تزریق ویتامین. اگر عامل خارش پا کمبود ویتامین باشد پزشک ویتامین مورد نظر (B6، B12 و B1) را برای بیمار تجویز خواهد کرد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟ 

در صورت داشتن هریک از موارد زیر به یک متخصص مثل متخصص پوست مراجعه نمایید:

• با وجود درمان خانگی خارش بیش از دو هفته طول بکشد.
• خارش مانع خوابیدن شما شود.
• خارش به دلیل شدت و ایجاد ناراحتی مانع انجام فعالیت روزمره شود.
• کل بدن دچار خارش گردد.
• دلیل خارش مشخص نباشد.
• دارای علائمی مثل تب، قرمزی پوست، تغییر در اجابت مزاج، کاهش وزن یا خواب آلودگی باشید.