زخم پای دیابتی همانند بیماری نوروپاتی دیابتی و درد عصبی دیابتی بر بسیاری از افراد مبتلا به دیابت تأثیر می‌گذارد. کارشناسان معتقدند که حدود ۱۰ درصد از افراد مبتلا به دیابت دچار زخم پا می‌شوند. زخم پا دیابتی می‌تواند افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ و نوع ۲ را تحت تأثیر قرار دهد. دیابت زخم‌های پا را از طرق مختلف تحت تأثیر قرار می‌دهد و افراد مبتلا به دیابت باید از عواقب شدید بدون درمان رها کردن زخم پا دیابتی آگاهی داشته باشند.
دلیل ایجاد زخم پای دیابتی
زخم پا بیشتر در افراد مبتلا به دیابت ایجاد می‌شود زیرا یک یا هر دوی اختلالات زیر در افراد مبتلا به دیابت وجود دارد:
- کاهش حس پوست پا
- تنگی رگ‌های خونی متصل به پا
اعصاب شما ممکن است دیگر به طور طبیعی عمل نکنند زیرا حتی اگر سطح قند خون کمی بالا برود می‌تواند در طول زمان به برخی از اعصاب شما آسیب برساند. اگر فرد مبتلا به دیابت باشد خطر ابتلا به تنگی عروق خونی افزایش می‌یابد که به عنوان بیماری شریانی محیطی شناخته شده است. شریان‌های پاها کاملاً تحت تأثیر قرار می‌گیرند و این اتفاق می‌تواند باعث کاهش خون‌رسانی (گردش خون ضعیف) به پاها شود. پوست دارای جریان خون ضعیف در مقایسه با پوستی که جریان طبیعی دارد سرعت بهبودی کمتری دارد و بیشتر در معرض آسیب است.
عوامل خطر
موارد زیر ممکن است احتمال ایجاد زخم پای دیابتی را افزایش دهد:
- نوروپاتی
- گردش خون ضعیف
- دیابت کنترل نشده
- پوشیدن کفش نامناسب
- پیاده‌روی با پای برهنه
در افرادی که برای مدت طولانی‌تر مبتلا به دیابت بوده‌اند یا به صورت مؤثر دیابت را تحت کنترل ندارند احتمال ایجاد خم پای دیابتی بیشتر است. سیگار کشیدن، عدم ورزش، اضافه وزن، داشتن کلسترول بالا یا فشارخون می‌تواند خطر ابتلا به زخم پای دیابتی را افزایش دهد.
درمان زخم پای دیابتی
شما باید به محضی که شک کردید که دچار زخم پای دیابتی شده‌اید از پزشک خود بخواهید آن را تشخیص دهد و درمان مناسب را به طور مستقیم به کار ببرد. درمان زخم پای دیابتی برای حفاظت از زخم، جلوگیری و درمان هر عفونت و همچنین کمک به بهبود پوست شما می‌باشد.
- زخم معمولاً با پانسمان پوشیده می‌شود.
- پرستار معمولاً به طور مرتب زخم را بررسی، تمیز و دوباره پانسمان می‌کند.
- متخصص ارتوپد ممکن است نیاز به برداشتن هرگونه پوست سخت که مانع بهبود زخم است شود. همچنین، بسته به محل و اندازه زخم، آن‌ها می‌توانند با استفاده از پد از ایجاد فشار روی زخم جلوگیری کنند و مانع از آسیب بیشتر روی منطقه شوند.
- همچنین ممکن است توصیه شود که کفش‌های مخصوص یا کفی‌های طبی ویژه بپوشید تا از فشار روی زخم دیابت پا جلوگیری شود.
- اگر بافت زخم یا بافت اطراف آن آلوده شود، آنتی‌بیوتیک‌ها توصیه خواهند شد.
- گاهی اوقات اگر عفونت شدیدتر شود یک عمل کوچک برای تخلیه زخم و پاک کردن بافت مرده مورد نیاز است.
در برخی موارد، شریان‌ها در پاها بسیار باریک هستند و تا حد زیادی جریان خون به پاها را کاهش می‌دهند. در این موارد ممکن است جراحی برای باز کردن شریان‌ها نیاز شود. بسیاری از زخم‌های پا با اقدامات بالا بهبود می‌یابند اما با این‌حال زخم‌ها ممکن است مدت زیادی طول بکشد تا بهبود یابند. در بعضی موارد زخم شدیدتر و به‌شدت آلوده می‌شود و درمان نمی‌شود. گاهی اوقات عفونت به استخوان‌ها یا مفاصل اطراف گسترش می‌یابد که حتی با دوره طولانی مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها باز هم مشکل باقی می‌ماند. گاهی بافت در اطراف زخم نمی‌تواند زنده بماند و تنها راه‌حل آن این است که با جراحی بخشی از آسیب (آمپوتاسیون) برداشته شود.
پیشگیری از زخم پای دیابتی
کفی طبی
کفی طبی کمک می‌کند تا از بروز جراحات ناشی از اصطکاک در داخل کفش جلوگیری شود. علت رایج برای اصطکاک بیش از حد و فشار روی پا چرخش پا و صافی کف پا است. چرخش بیش از حد پا منجر به عملکرد ضعیف پا و اصطکاک قسمت توپ پا، لبه بیرونی مفصل انگشت شست پا و در بالای هر یک از پنج مفاصل پا می‌شود.
معاینه منظم پا
اکثر افراد مبتلا به دیابت حداقل یک بار در سال توسط پزشک و دیگر متخصصان بهداشت معاینه می‌شوند. بخشی از این معاینه، بررسی پاها جهت مشکلاتی مانند کاهش حس یا گردش خون ضعیف است. اگر هرگونه مشکلی تشخیص داده شود معمولاً معاینه‌های مکرر پا توصیه می‌شود.
مراقبت از پا
تحقیقات نشان داده است در افرادی که مبتلا به دیابت هستند و از پاهای خود مراقبت و از آسیب به پاهای خود جلوگیری می‌کنند احتمال کمتری برای ایجاد زخم پای دیابتی وجود دارد. مراقبت از زخم پای دیابتی و مراقبت مناسب از پا شامل اقدامات زیر است:
- هر روز بین انگشتان پا را با دقت بررسی کنید. اگر نمی‌توانید این کار را خودتان انجام دهید، باید از شخص دیگری بخواهید که آن را برای شما انجام دهد.
- اگر حس در پایتان کاهش یافته بررسی روزانه پر اهمیت‌تر می‌شود زیرا ممکن است در ابتدا تا زمانی که نگاه نکرده‌اید متوجه چیز غیر عادی نشوید.
- اگر هر چیز جدید (مانند برش، کبودی، قرمزی یا خونریزی) را مشاهده کردید و نمی‌دانید چه‌کاری باید انجام دهید، به پزشک خود مراجعه کنید.
- سعی نکنید که خودتان زگیل، پینه یا سایر مشکلات پا را درمان کنید. آن‌ها باید توسط یک متخصص مانند متخصص ارتوپد درمان شوند. به خصوص از مواد شیمیایی یا اسیدی برای رفع پینه و غیره استفاده نکنید.
- برای جلوگیری از ترک خوردن پا از روغن یا کرم مرطوب کننده برای پوست خشک استفاده کنید. با این حال نباید آن‌ها را بین انگشتان پا استفاده کنید زیرا این کار باعث می‌شود که پوست مرطوب و باعث ایجاد عفونت شود.
- احتمال ابتلا به پای ورزشی (عفونت جزئی پوست) را نیز در نظر بگیرید. این کار باعث پوسته شدن پوست و شکاف بین انگشتان پا می‌شود که می‌تواند زخمی و آلوده باشد. اگر زخم پای ورزشکار دارید با کرم ضد قارچی آن را درمان کنید.
- ناخن‌های خود را با دقت کوتاه کنید اما گوشه‌های کناری ناخن را کوتاه یا خیلی کوتاه نکنید یا از چیزی تیز برای صاف کردن دو طرف ناخن استفاده نکنید. این کارها باعث ایجاد آسیب به ناخن می‌شوند. اگر نمی‌توانید به درستی ببینید، سعی نکنید ناخن‌ها را کوتاه کنید زیرا ممکن است پوست خود را بچینید. شما باید از شخص دیگری بخواهید که این کار را انجام دهد.
- پاهای خود را به طور مرتب بپوشانید و خصوصاً بین انگشتان پا را به دقت بشویید.
- پا برهنه را نروید زیرا ممکن است روی چیزی بروید و به پوستتان آسیب برسد.
- همیشه با کفش جوراب بپوشید با این حال جوراب‌هایی را که در اطراف مچ پا بیش از حد محکم هستند استفاده نکنید، زیرا ممکن است گردش خون شما را تحت تأثیر قرار دهند.
کفش، کتونی و انواع کفش‌های دیگر باید:
- مناسب باشند و متناسب با هرگونه بدشکلی مانند انحراف شست پا باشند.
- دارای فضای کافی برای انگشتان پا باشند.
- پاشنه‌های کوتاه داشته باشند تا از فشار بر روی انگشتان پا جلوگیری کنند.
- هنگام خرید کفش جورابی که معمولاً می‌پوشید را پا کنید.
- همیشه قبل از پوشیدن کفش‌ها داخل آن‌ها را بررسی کنید تا مطمئن شوید جسم خارجی مانند سنگ در آن نیست.
- اگر پاهای شما دارای شکل غیرطبیعی هستند یا اگر شما با مشکلات پوستی مواجه هستید، ممکن است نیاز به کفش مخصوص داشته باشید.
نکاتی برای جلوگیری از سوختگی پا عبارتند از: چک کردن درجه حرارت آب وان با دست قبل از وارد شدن به آن، عدم استفاده از بطری‌های آب گرم، پتو های الکتریکی و اسپاهای پا و عدم نزدیکی بیش از حد به آتش.
