زانو و پای پرانتزی در کودکان و بزرگسالان:علت، علائم و درمان

پای پرانتزی اساساً وضعیتی است که در پاها رخ می‌دهد. در این حالت، زانوها از هم فاصله دارند و شخصی که دچار آن است بطور معمول در وضعیتی می‌ایستد که مچ‌های پا در کنار هم قرار بگیرند. این مشکل در کودکانی که کمتر از ۱۸ ماه سن دارند بسیار عادی است.

پای پرانتزی به محض اینکه کودک شروع به راه رفتن کرده و پاها کل وزن بدن را تحمل می‌کنند صاف می‌شود. در صورتی که کودک شروع به رشد کند و پاهای پرانتزی همچنان وجود داشته باشند، کودک با همین مشکل بزرگ خواهد شد.

برای نوزادان هیچ دارو یا درمانی نیاز نمی‌باشد زیرا این وضعیت با افزایش سن و شکل‌گیری عضلات جدید بهبود پیدا می‌کند. هرچند در بزرگسالان این وضعیت پاتولوژیک بوده و نیاز به توجه پزشکی دارد.

علل

علل اصلی پاهای پرانتزی در ادامه ذکر شده‌اند:

بیماری بلانت

بیماری بلانت وضعیتی است که در آن پوست کودک بطور غیر عادی رشد کرده و زیر زانوها انحنا پیدا می‌کند. بعد از اینکه کودک شروع به راه رفتن کرد، این مشکل بدتر می‌شود و در نهایت منجر به شکل گیری پاهای پرانتزی خواهد شد. پای پرانتزی می‌تواند موجب مشکلاتی در زانو و درد شدید در مفاصل گردد.

راشیتیسم

راشیتیسم یک بیماری استخوان است که ناشی از کمبود طولانی مدت ویتامین D می‌باشد. این کمبود استخوان‌ها را ضعیف و نرم کرده و باعث خم شدن پاها می‌گردد.

بیماری پاژه

پاژه یک بیماری متابولیک است که تاثیر منفی بر شکستن و بازسازی غضروف استخوانی دارد. این وضعیت باعث می‌شود که استخوان‌ها بطور موثر بازسازی نشده و تراز مورد نظر برای قرار گرفتن پاها در حالت مطلوب فراهم نشود. این امر منجر به مشکلات مفصل و ایجاد پای پرانتزی می‌شود. بیماری پاژه اغلب در بیماران مسن مبتلا به کمبود ویتامین دی، آرتروز یا نرمی استخوان رخ می‌دهد.

کوتولگی

نوع کوتولگی که اغلب توسط مردم شناخته می‌شود ناشی از آکندروپلازی می‌باشد. این اختلال مرتبط با رشد استخوان‌ها است که می‌تواند در طولانی مدت منجر به پای پرانتزی شود. اختلال رشد استخوان موجب خم شدن پاها به علت انعطاف ناپذیری عضلات و تاندون‌ها برای صاف ماندن می‌گردد.

آرتروز

آرتروز یک بیماری استخوانی دیگر است که باعث تغییر شکل و مشکلات هم‌ترازی در افراد مسن می‌شود. این بیماری در بزرگسالان بیشتر از ۳۵ سال شایع است و در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به پای پرانتزی و ناتوانی برای صاف ایستادن شود.

سایر علل

علل دیگر عبارتند از:

• عفونت‌های استخوان
• تومورهای استخوان
• مسمومیت با فلوراید یا سرب
• دیسپلازی استخوان یا ساختار غیر عادی استخوان
• شکستگی‌های استخوان که بطور مناسب بهبود نیافته باشند.

علائم

علائم و نشانه‌های اصلی پای پرانتزی به شما تصویر واضحی در مورد خطرات این مشکل در آینده می‌دهد. در ادامه علائم پای پرانتزی ذکر شده است:

• هنگامی که فاصله بین زانوها بسیار زیاد باشد و قسمت پایین پا در حالتی که فرد ایستاده است در کنار هم قرار می‌گیرند، اصلی‌ترین نشانه مبنی بر وجود پاهای پرانتزی است.
• در صورتی که خط عمودی مرکزی بدن در نظر گرفته شود، پاها به شکلی به نظر می‌رسند که در هر دو طرف دارای تقارن هستند.

تشخیص

تشخیص پای پرانتزی ساده است. ظاهر حالت ایستاده می‌تواند به پزشک اجازه دهد تا تشخیص دهد که آیا شما دچار این وضعیت هستید یا خیر. ممکن است پزشک برای تایید اینکه بیمار تنها دچار پای پرانتزی است یا این وضعیت عامل بیماری‌های مرتبط دیگری است که باعث تغییر شکل استخوان‌ها شده‌اند، نیاز به انجام چند تست داشته باشد. تشخیص ممکن است شامل گرفتن اندازه‌هایی از پا و مشاهده‌ی وضعیت پا در هنگام راه رفتن باشد. آزمایش‌های خون، رادیوگرافی، تست‌های تصویربرداری از استخوان‌ها نیز برای تشخیص علت این مشکل نیاز خواهند بود.

درمان

پای پرانتزی را می‌توان در بزرگسالان با گزینه‌های درمانی موجود برطرف کرد، از جمله ورزش، دارو، فیزیوتراپی و عمل جراحی که بر اساس علت و شدت مشکل ارائه می‌شوند.

کفی و کفش طبی

برخی کفش‌های طبی را می‌توان بطو موثری برای مدیریت زود هنگام پا و اختلالات پا مورد استفاده قرار داد. برای مثال، در صورتی که بیمار از کفش‌های با ویژگی‌های خاصی مانند پنجه برعکس، وج، پاشنه گشتاوری، پنجه مستقیم، پاشنه توماس، پدهای اسکافوئید و لیفت‌های کفش استفاده کند، خطر تغییر شکل پا و رشد ناقص را می‌توان بطور چشمگیری کاهش داد.

همچنین نشان داده شده است که کفی طبی درمان‌های موثری برای پای پرانتزی بوده و به صاف کردن پاها و قرار گرفتن در موقعیت صحیح کمک می‌کند. کفی‌ها بصورت سفارشی تهیه شده و داخل کفش قرار می‌گیرند. آنها به منظور کاهش حرکت غیر عادی پا طراحی شده‌اند بطوری که امکان حرکت طبیعی را فراهم می‌کنند.

بریس

بریس‌های مخصوص پا ممکن است برای درمان پای پرانتزی در کودکان خردسال در صورتی که خود به خود با رشد آنها برطرف نشود مورد استفاده قرار گیرند. آنها در صورتی استفاده می‌شوند که وضعیت شدید باشد یا کودک یک بیماری دیگر همراه با پای پرانتزی داشته باشد. بریس‌ها تا زمانی که استخوان‌ها صاف شوند توسط کودک استفاده خواهند شد.

ویتامین D

کمبود ویتامین D یکی از علل اصلی پای پرانتزی است. مصرف مکمل ویتامین D می‌تواند این مشکل را درمان کند. مصرف روزانه‌ی ۴۰۰ تا ۱۰۰۰ واحد برای کودکان توصیه می‌شود در حالی که ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ واحد برای بزرگسالان توصیه می‌شود.

ورزش

بهترین راه برای درمان طبیعی پای پرانتزی ورزش منظم است. تقویت عضلات اطراف زانوها و بالای ران به بهبود این مشکل کمک می‌کند.

یوگا

با وجود اینکه یوگا یک ورزش پیچیده است، اما در درمان پای پرانتزی موثر می‌باشد. می‌توان از بند یوگا برای درمان خمیدگی پاها استفاده کرد. این کار جریان خون، انعطاف پذیری عضلات و تراز سیستم اسکلتی را افزایش می‌دهد. برای بیماران مسن، توصیه می‌شود که با یک مربی کار شود تا در انجام حرکات یوگا به آنها کمک کند. حرکات یوگا به آموزش دقیق و پیشگیری از تنش عضلانی که منجر به گرفتگی و درد مزمن می‌شود نیاز دارد.

ماساژ درمانی

در صورتی که کودک شما پاهای پرانتزی داشته باشد، ماساژ درمانی می‌تواند به صاف کردن پاهای وی کمک کند. این درمان طی یک دوره طولانی مدت انجام می‌شود که در آن درمانگر پای کودک را بطور مکرر به جلو و عقب حرکت می‌دهد. هنگامی که کودک دراز کشیده است یک خم زانو نیز برای فراهم کردن تکیه‌گاه بیشتر انجام می‌شود. در حالتی که کودک دراز کشیده،‌ زانوی وی را خم کرده و سپس به سمت سینه‌اش فشار دهید. به منظور دستیابی به نتایج قابل توجه، این فرایند باید چندین بار تکرار شود.

جراحی

در بزرگسالان و نوجوانان مبتلا به موارد شدید پای پرانتزی، اغلب عمل جراحی تنها گزینه‌ی ممکن است. جراحی نحوه‌ی قرارگیری استخوان‌ها در زانو را تغییر داده و با اصلاح پای پرانتزی تنش در غضروف را کاهش می‌دهد. پزشک می‌تواند به شما بگوید که آیا جراحی برای شما مناسب است یا خیر. جایگزینی غضروف یک عمل جراحی پیچیده برای پای پرانتزی است. این فرایند شامل تهیه‌ی غضروف‌های مصنوعی در آزمایشگاه و جایگزینی غضروف‌های شکسته شده و تغییر شکل داده با آنها می‌باشد.

پیشگیری

تاکنون هیچ گونه اقدامات پیشگیرانه‌ای برای پای پرانتزی پیشنهاد نشده است. بیماری‌های مرتبط مانند راشیتیسم با کنترل میزان مصرف ویتامین D قابل پیشگیری هستند. با شروع بروز علائم بدشکلی زانو، توصیه می‌شود که برای جلوگیری از بدتر شدن وضعیت بر روی کنترل وزن کار کنید.