یکی از مشکلات شایع در بسیاری از کودکان و حتی بزرگسالان، مشکل زانوی خم شده است. اگر این مشکل در اوایل دوران کودکی درمان نشود، ممکن است تا بزرگسالی ادامه یابد و به یک مشکل دائمی تبدیل شود که ممکن است قابل درمان یا بدون درمان باشد. درمان غیرجراحی اولین روش توصیه شده برای این عارضه است. ارزیابی دقیق توسط پزشک متخصص ارتوپدی کودکان یا فیزیوتراپی و توانبخشی، اولین و مهمترین مرحله درمان است که در مرکز ارتوپدی و توانبخشی امید با تکیه بر دانش این پزشکان، خدمات درمانی مفیدی به بیماران ارائه می‌دهد. استفاده از بریس (دستگاه‌های تثبیتی) نقش مهمی در فرایند درمان دارد. تخصصی‌های ما در کلینیک سلامت پا امید، پس از انجام ارزیابی‌های دقیق، انواع بریس‌های اندام تحتانی را به بیماران معرفی کرده و به سرعت فرایند طراحی و ساخت آنها را آغاز می‌کنند. در مرکز ارتوپدی و توانبخشی امید، با توجه به جنسیت، سن و شدت عارضه، بهترین روش درمان زانوی خم شده به شما پیشنهاد می‌شود. تیم تخصصی امید همچنین با بررسی استاتیک و دینامیک پای شما، قادر به تجویز کفی طبی ویژه برای پا شماست. کفی طبی می‌تواند بهبود زانوی خم شده و کاهش درد ناشی از آن را به طور قابل توجهی تسهیل کند. ارائه تمرینات حرکتی و اصلاحی مختلف برای مدیریت مشکل زانوی خم شده، یکی از خدمات رایگان مرکز امید در صفحه اینستاگرام آن است. تیم تخصصی ارتوپدی و توانبخشی امید، رضایت درمانی و راحتی در پرداخت هزینه‌های درمان را برای شما فراهم کرده است.
زانوی ضربدری در کودکان
هنگامی که یک کودک متولد می‌شود، سیستم اسکلتی عضلانی او کاملا توسعه نیافته است و در نتیجه ضعیف است. به طور طبیعی هنگامی که یک کودک بر روی پاهای ضعیف خود می‌ایستد، پاها به حالت قوسی شکل گرفته باقی می‌مانند (مچ پاها یکدیگر را لمس می‌کنند، اما زانوها از هم جدا هستند). این یک عارضه‌ی طبیعی است و تا زمانی که کودک حدود ۲ سال سن دارد، همچنان ادامه دارد.
بعد از آن سیستم اسکلتی عضلانی به تدریج قوی می‌شود، اما نه به اندازه کافی برای حمل وزن بدن کودک در حالت ایستاده و صاف، و این زمانی است که اغلب زانوی ضربدری دیده می‌شود. اگر فرزند شما بین سن ۲ تا ۴ سالگی زانوی ضربدری دارد، نیازی به ترسیدن نیست. این عارضه در بچه‌های سن کم بسیار رایج است. با این حال، پس از ۴ سالگی، کودکان به تدریج شروع به صاف ایستادن می‌کنند و یک ساختار بدن محکم را تقویت می‌کنند، کاملا مانند یک بزرگسال. اگرچه برخی از کودکان ممکن است این پیشرفت را تا حدودی دیرتر شروع کنند، حتی تا سن هفت سالگی، باید بتوانند درست مثل هر بزرگسال دیگر بدون هیچ نشانه‌ای از زانوی ضربدری صاف بایستند. علاوه بر این، در طول سالهای رشد، عارضه‌ی زانوهای ضربدری ممکن است خیلی چشمگیر نباشد. برخی از کودکان ممکن است کمی هم ترازی بیرونی مچ پا داشته باشند در حالی که برای برخی یکی از زانوها ممکن است ضربدری باشد، و دیگران ممکن است هنگام ایستادن صاف باقی بمانند.
دلایل
تغذیه نامناسب
کمبودهای تغذیه‌ای در طول سالهای اولیه رشد یک عامل مهمی هستند که می‌توانند در بزرگسالان باعث ایجاد پای ضربدری شود. رنج بردن از بیماری‌هایی مانند اسکوربوت یا کمبود ویتامین c، نرمی استخوان، استئومالاشیا و غیره در طول سنین اولیه نشانه‌ای از تغذیه نامناسب هستند که می‌توانند به شدت باعث کاهش رشد استخوان‌ها در کودک شوند و این امر می‌تواند منجر به بد شکلی استخوان‌ها در اندام‌ها، مانند زانوهای ضربدری شود.
عفونت‌ها
عفونت‌هایی مانند کورک استخوانی، هنگامی که درمان نشده باقی بمانند و یا به درستی درمان نشوند، می‌توانند به استخوان‌ها آسیب برسانند و باعث بدشکلی در زانو ها شوند.
آسیب
آسیب‌ها در طول دوره‌های اولیه شایع هستند، اما باید توجه داشت که آنها جدی نیستند و بلافاصله درمان می‌شوند. آسیب شدید به استخوان در طی دوره رشد می‌تواند مانع از رشد استخوان ساق پا که مسئول رشد مناسب اندام‌های تحتانی است، شود. این امر ممکن است منجر به زانوی ضربدری شود، هرچند تنها در پای آسیب دیده باشد.
مشکلات ژنتیکی
گاهی اوقات زانوهای ضربدری ممکن است ناشی از اختلالات ژنتیکی و ناهنجاری‌هایی باشند که معمولا قبل از تولد تشخیص داده نمی‌شوند.
نرمی استخوان
نرمی استخوان اغلب باعث ایجاد پای ضربدری در کودکانی در حال رشد می‌شود. این عارضه‌زمانی رخ می‌دهد که بدن کودک فاقد مقدار کافی ویتامین D است.
آرتروز
هر دو عارضه‌ی ورم مفاصل و استخوان‌ها و رماتیسم مفاصل به عنوان مسبب ایجاد پای ضربدری در بزرگسالان شناخته شده اند.
علائم
علائم زانوی ضربدری معمولا بسیار قابل مشاهده است، حتی در افرادی که دچار پای ضربدری خفیف هستند. برخی از رایج‌ترین نشانه‌های این بدشکلی پا عبارتند از:
- راه رفتن غیر عادی
- زانوها دائما به یکدیگر می‌مالند و یکدیگر را لمس می‌کنند، اما مچ پاها نه.
- فاصله بین مچ پا هنگام صاف ایستادن بیشتر از ۳ اینچ (۸ سانتیمتر) است.
- زانو به شدت به سمت داخل می‌چرخد.
- زاویه نابرابر زانو
- زانوی ضربدری با زاویه‌ی بیش از ۱۵ درجه
- مشکل در راه رفتن
- لنگیدن
- درد در زانو
- علائم آرتروز
- زانوهایی که یکدیگر را لمس می‌کنند.
- پاهای خم شده به سمت داخل
- پاهای خیلی جدا از هم
درمان
کفی طبی
استفاده از پاشنه در کفش، در صورتی که طول پاهای شما به دلیل زانوی خم شده نابرابر باشد، می‌تواند با قرار دادن پاشنه در قسمت کوتاه‌تر، طول پاها را به یکسانی برساند و موجب تنظیم راه رفتن شما شود. این اقدام می‌تواند به کاهش درد کمر نیز کمک کند. همچنین، قرار دادن یک کفی طبی ممکن است به اصلاح وضعیت و حالت پا کمک کرده و به صورت غیرمستقیم به تراز شدن مفصل زانو کمک نماید.
بریس‌های زانو
بریس‌های زانو می‌توانند به اصلاح فوری هم‌ترازی مفصل زانو کمک کند، اما ممکن است یک درجه وابستگی ایجاد کنند. اگر مفصل بد شکل است، اما هنوز در رباط‌ها دارای کمی انعطاف‌پذیری است بریس می‌تواند مفید باشد.
کاهش وزن
چاقی می‌تواند فشار اضافی روی زانو شما اضافه کند، و زانوی ضربدری را بدتر کند. اگر شما اضافه وزن دارید، پزشک شما با شما کار خواهد کرد تا یک برنامه کاهش وزن سالم داشته باشید.
ورزش
برای اکثر افراد مبتلا به پای ضربدری، ورزش می‌تواند به دوباره ردیف کردن و استوار کردن زانوها کمک کند. پزشک می‌تواند راه رفتن شما را ارزیابی کند و تمرینات طراحی شده برای تقویت ساق پا، باسن و عضلات ران را به شما توصیه کند. کشش‌های خاص نیز ممکن است در از بین بردن علائم مفید باشند.
تقویت
یک فیزیوتراپیست می‌تواند یک برنامه ورزشی برای کمک به تقویت عضلات ضعیف طراحی کند. با تمرکز بر عضلات خاصی که نیاز به تقویت دارند، بدن خود را در یک جهت سالم بی‌خطر قرار خواهید داد و قادر خواهید بود تمام انواع چالش‌های ورزشی را تمرین کنید و خطر آسیب دیدن را محدود کنید. تمرینات تقویت کننده می‌توانند ساده باشند، مانند بلند کردن پا در حالی که نشسته‌اید یا دراز کشیده‌اید. همانطور که شما با یک تمرین ورزشی پیشرفت می‌کنید، می‌توانید وزنه‌های پا را افزایش دهید تا موثرتر شود.
کشش
کشش جزء مهمی از نقض و برگشت زانوی ضربدری است. هنگامی که یک مفصل تمام وقت خود را در یک موقعیت ناهموار گذرانده است، ساختارهای خاص کوتاه و سفت می‌شوند. سختی در مفصل و ماهیچه‌ها تمرین کردن و تقویت ناحیه را سخت می‌کند. پزشک می‌تواند موقعیت زانوی شما را ارزیابی کند، و مشخص کند که کدام ساختارها تنگ و محکم هستند و به شما یک برنامه کشش مناسب را ارائه می‌دهد.
جراحی
هنگامی که درمان‌های دیگر برای زانوی ضربدری موثر نیستند، روش‌های جراحی توصیه می‌شوند (معمولا برای موارد شدید). نام جراحی که برای درمان پای ضربدری بیشترین استفاده را دارد استخوان بری است، که با اضافه کردن یا برداشتن بخش کوچکی از استخوان، استخوان‌های پا را به زاویه مناسب زانو ردیف و دوباره همتراز می‌کند. هدف از استئوتومی کمک به جلوگیری یا کاهش درد ورم مفاصل و استخوان‌ها، کم کردن سایش و پاره شدن زانو به علت ضربه زدن به هم و جلوگیری از عمل جراحی جایگزینی زانو که بسیار جدی تر است، می‌باشد.