رگ به رگ شدن و پیچ خوردگی مچ پا: مچ بند طبی، ورزش و لیزر تراپی

از رگ به رگ شدن مچ پا گاهی اوقات تحت عنوان پیچ ‌خوردگی مچ پا نیز یاد می‌شود که یک اختلال شایع در اکثر افراد به ویژه افراد ورزشکار محسوب می‌شود. برخی از افراد در مراحل مختلف زندگی خود دچار رگ به رگ شدگی مچ پا خواهند شد. مفصل مچ پا به صورت یک لولا بین قسمت ساق پا و کف پا عمل می‌‌کند و به پا اجازه می‌‌دهد به سمت بالا و پایین خم شود و حرکات چرخشی خفیفی را انجام دهد. انعطاف پذیری مچ پا به میزان مطابقت استخوان‌ها و همچنین رباط‌های اطراف بستگی دارد. رباط به رشته‌های فیبروزی گفته می‌‌شود که وظیفه محافظت و نگه داشتن مفاصل را بر عهده دارند. رگ به رگ شدگی مچ پا زمانی رخ می‌‌دهد که رباط‌های مچ پا دچار پارگی و کشیدگی بیش از حد شوند.

انواع رگ به رگ شدگی مچ پا 

رگ به رگ شدگی مچ پا به سه دسته تقسیم می‌‌شود که با توجه به شدت آسیب دیدگی رباط و پارگی آن به صورت زیر تعریف می‌گردد:

• در گرید ۱ فقط بخش کوچکی از رباط دچار پارگی شده است.
• در گرید ۲ بخش قابل توجهی از رباط دچار پارگی شده است.
• در گرید ۳ رباط به طور کامل پاره شده است.

 علل و فاکتورهای خطر در رگ به رگ شدن مچ پا

رگ به رگ شدن مچ پا به علت انجام دادن برخی حرکات که نیروی بسیار زیادی را به مچ پا وارد می‌‌کند یا حرکاتی که خارج از دامنه حرکات طبیعی مچ پا می‌باشد ایجاد می‌گردد. برخی از علل شایع پیچ خوردگی مچ پا به شرح زیر می‌باشد:

• زمین خوردن یا سقوط از ارتفاع که باعث چرخش مچ پا می‌شود.
• دویدن یا راه رفتن روی سطوح ناهموار
• انجام دادن حرکات چرخشی یا پرش و قرار گرفتن به صورت نامناسب روی پا
• وارد شدن ضربه به مچ پا در هنگام انجام فعالیت ورزشی

 برخی از عوامل خاص باعث می‌‌شود که ریسک رگ به رگ شدن مچ پا افزایش پیدا کند که به شرح زیر می‌باشند:

• پیچ خوردگی مچ پا یکی از اختلالاتی است که به علت انجام دادن فعالیت ورزشی به ویژه حرکاتی که با پرش و چرخش ناگهانی پا همراه هستند به وجود می‌آید.
• دویدن و راه رفتن یا بازی کردن روی سطوح ناهموار باعث می‌شود که ریسک پیچ خوردگی مچ پا افزایش پیدا کند.
• پوشیدن کفشی که با توجه به نوع فعالیت جسمانی شما مناسب نمی‌باشد، پوشیدن کفش پاشنه بلند، پوشیدن کفش بزرگ یا کوچک باعث می‌شود که احتمال پیچ خوردگی مچ پا افزایش پیدا کند.
• سابقه رگ به رگ شدن مچ پا در گذشته باز می‌‌شود که شما مجدداً در معرض بروز این اختلال قرار داشته باشید.
• نامناسب بودن شرایط جسمانی از قبیل نداشتن انعطاف مچ پا و ضعیف بودن این عضو ریسک بروز پیچ خوردگی مچ پا را افزایش می‌دهد.

 علائم و نشانه‌های رگ به رگ شدن مچ پا چیست؟ 

علائم و نشانه‌های پیچ خوردگی مچ پا با توجه به شدت آسیب دیدگی متفاوت می‌باشد اما به طور کلی علائم و نشانه‌های شایع رگ به رگ شدن مچ پا به شرح زیر می‌باشند:

• درد به ویژه در هنگام ایستادن و ناتوانی در تحمیل وزن بدن بر پای آسیب دیده
• حساسیت نسبت به لمس کردن مچ پا
• کبودی و تورم
• محدودیت دامنه حرکات مچ پا
• ناپایداری مچ پا
• صدا دادن مچ پا در هنگام بروز آسیب دیدگی

 به خاطر داشته باشید که در صورت بروز هر یک از این علائم و نشانه‌ها هر چه سریع تر به پزشک یا بیمارستان مراجعه کنید.

 رگ به رگ شدن مچ پا چگونه درمان می‌شود؟ 

مرحله شدید پیچ خوردگی مچ پا معمولاً حدود ۴ تا ۶ روز طول می‌‌کشد که البته به شدت آسیب ایجاد شده بستگی دارد. در این دوران می‌‌توان برای کنترل درد و رنج به رگ شدگی مچ پا از روش‌های زیر استفاده کرد:

 استفاده از کمپرس یخ و بانداژ فشاری 

 یکی از روش‌های موثر برای کنترل درد و تورم استفاده از کمپرس یخ و بانداژ فشاری می‌‌باشد که باید حدود ۱۰ دقیقه پس از پیچ خوردگی مچ پا از آنها استفاده کرد. باید سعی کرد تا حد امکان پا را بالاتر از سطح قلب قرار داد زیرا این کار به کنترل خونریزی و تورم کمک می‌‌کند. افزایش خونریزی داخلی و تورم باعث می‌شود که به بافت سالم مجاور نیز فشار وارد گردد که در چنین حالتی سطح گردش خون و اکسیژن رسانی به سلول‌های سالم مجاور کاهش پیدا می‌کند. این امر باعث می‌‌شود سطح آسیب دیدگی مچ پا افزایش یابد. نکته مهمی که باید به خاطر داشته باشید این است که قرار دادن کمپرس یخ به مدت طولانی و استفاده از بانداژ فشاری بسیار سفت ممکن است نتایج معکوسی را به وجود بیاورد.

 دارو درمانی 

در صورتی که شما و دچار پیچ خوردگی مچ پا شده اید نباید در سه روز اول پس از بروز آسیب دیدگی از داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب یا کورتیکواستروئید استفاده کنید. التهاب یک بخش مهم از فرآیند اولیه ترمیم زخم و آسیب دیدگی می‌باشد و شما با محدود کردن این دوران باعث به تاخیر افتادن فرآیند بهبود خواهید شد. بهترین کار آن است که برای کاهش تورم و درد از کمپرس یخ استفاده کنید به شرط آن که باعث بروز واکنش التهابی در ناحیه مورد نظر نشود. شما می‌توانید به مدت سه روز هر دو ساعت یک بار کمپرس یخ را روی مچ پای خود قرار دهید.

 استفاده از عصا برای راه رفتن 

شما می‌توانید به مدت ۱ تا ۲ روز پس از بروز آسیب دیدگی از عصا برای راه رفتن استفاده کنید تا فرآیند بهبود سرعت یابد. به هیچ عنوان بدون مشورت با پزشک یا متخصص فیزیوتراپی بیش از دو روز از عصا استفاده نکنید زیرا استفاده طولانی مدت از آن باعث به تاخیر افتادن فرآیند بهبود خواهد شد. نکته بسیار مهمی که باید به آن توجه داشته باشید این است که مراقبت بیش از حد از آسیب ایجاد شده باعث طولانی شدن روند بهبود خواهد شد.

 لیزر درمانی

متخصص فیزیوتراپی در موارد شدید انجام لیزر درمانی را توصیه می‌کند. لیزر درمانی یک روش تخصصی از که برای درمان آسیب دیدگی در ورزشکاران مورد استفاده قرار می‌گیرد.. لیزر درمانی در بهبود اختلالاتی که بر سیستم اسکلتی عضلانی تاثیر می‌گذارند نتایج بسیار خوبی را به وجود می‌آورد. از لیزر درمانی برای بهبود اختلالات عضلانی و مفاصل، تاندون و رباط استفاده می‌شود. در این روش پزشک الکترودها را روی ناحیه آسیب دیده قرار می‌‌دهد سپس انرژی فوتون را به ناحیه آسیب دیده ارسال می‌نماید. فوتون به ذرات انرژی نوری گفته می‌شود که توسط مولکول‌های ریز درون سلول جذب می‌شوند. این فرآیند باعث تحریک برخی واکنش‌های فیزیولوژیکی می‌‌شود که در تسریع روند بهبود تاثیر گذار هستند. به عبارت ساده‌ تر انرژی نور به انرژی بیوشیمیایی تبدیل می‌‌شود که به ترمیم ساختار سلول و بهبود عملکرد آن کمک می‌کند.

 استفاده از آتل مخصوص مچ پا 

در صورتی که درد و تورم ایجاد شده در ناحیه مچ پا شدید باشد پزشک از شما می‌خواهد که به مدت ۱۰ روز از بریس مخصوص مچ پا استفاده کنید یا آنکه مچ پای شما را گچ می‌گیرد. از حرکت ندادن مچ پا به مدت طولانی باید خودداری کرد زیرا طبق نتایج حاصل از تحقیقات انجام شده این امر باعث طولانی شدن فرآیند بهبود می‌شود. این در حالی است که ورزش کردن با مچ پا باعث کاهش درد و تسریع روند بهبودی خواهد شد. با توجه به شدت آسیب ایجاد شده و ممکن است پزشک از شما بخواهد که از روز دوم به انجام دادن حرکت ورزشی خاص بپردازید. به این ترتیب اگر شما امروز دچار آسیب دیدگی شده اید باید از فردا با مچ پای خود ورزش کنید. پزشک با توجه به نوع آسیب ایجاد شده انجام دادن حرکات خاصی را توصیه می‌نماید.

 انجام دادن تمرینات ورزشی مخصوص

انجام دادن تمرینات ورزشی مخصوص توانبخشی مچ پا باعث می‌شود که از پیچ خوردگی مجدد آن جلوگیری گردد. معمولاً پزشک از شما می‌خواهد که از روز چهارم پس از آسیب دیدگی به انجام دادن این حرکات ورزشی بپردازید با این حال زمان شروع برنامه توانبخشی با توجه به شدت آسیب دیدگی متغیر می‌باشد. نکته مهمی که باید به خاطر داشته باشید این است که فرایند بهبود به سرعت انجام نمی‌شود و باید صبور باشید. انجام دادن تمرینات ورزشی توصیه شده نباید باعث بروز درد شدید شود و در صورت به وجود آمدن چنین مشکلی باید به پزشک خود اطلاع دهید. معمولاً باید در ابتدا این تمرینات ورزشی را با هر دو پا انجام داد و سپس با یک پا به انجام آنها پرداخت و در مراحل بعدی انجام دادن برخی تمرینات از قبیل ورزش با دوچرخه ثابت و حرکاتی از قبیل دویدن و پریدن پرداخت. برنامه ورزشی باید در ابتدا ساده باشد و به تدریج تمرینات دیگری در آن ادغام گردد. برخی از تمرینات ورزشی که می‌‌توانند به بیمار کمک نمایند به شرح زیر می‌باشند:

• انجام دادن تمرینات مخصوص دامنه حرکات کامل مچ پا از قبیل تکان دادن مچ پا به سمت بالا و پایین و دو طرف و همچنین انجام دادن حرکات چرخشی
• کشش مچ پا در امتداد دیوار حرکتی است که برای انجام دادن آن باید به دیوار تکیه بدهید به نحوی که صورت شما را به روی دیوار قرار داشته باشد و سپس مچ پای آسیب دیده خود را به سمت عقب هدایت کنید به نحوی که پاشنه شما روی زمین باشد. در ابتدا سعی کنید زانوی خود را صاف نگه دارید و سپس آن را خم کنید و حدود ۱۰ ثانیه در این حالت بمانید.
• انجام دادن حرکات تقویتی به بهبود مچ پا کمک می‌کند. برای انجام این تمرین باید روی لبه یک پله قرار بگیرید به نحوی که پاشنه شما روی لبه آن قرار داشته باشد و حدود ۵ ثانیه به پایین آوردن پاشنه خود بپردازید. در مرحله بعد سعی کنید روی انگشتان پای خود بایستید و حدود ۵ ثانیه در این حالت قرار داشته باشید.

 نکاتی برای پیشگیری از رگ به رگ شدن مچ پا 

 پیروی کردن از موارد زیر باعث می‌شود که ریسک رگ به رگ شدن مچ پا یا پیچ خوردگی مجدد آن کاهش پیدا کند:

• همیشه قبل از انجام دادن هر گونه فعالیت ورزشی به گرم کردن بدن خود بپردازید و اطمینان حاصل کنید که عضلات شما برای ورزش آماده شدند.
• همیشه از کفش مناسب استفاده کنید.
• به طور منظم به انجام دادن حرکات کششی، تقویتی، حرکات مخصوص انعطاف پذیری و تعادل بپردازید.
• در فواصل بین جلسات تمرین به بدن خود استراحت دهید تا به ترمیم خود بپردازد.
• به ارزیابی محل تمرین و ورزش خود بپردازید و اطمینان حاصل کنید که سطح مورد نظر کاملاً صاف و هموار می‌باشد.
• همیشه به انجام دادن تمریناتی بپردازید که برای شرکت در آنها کاملاً آمادگی دارید.
• در صورتی که سابقه پیچ‌ خوردگی مچ پا در گذشته را دارید باید از بریس مخصوص مچ پا استفاده کنید.
• به هیچ عنوان به انجام دادن حرکاتی که باعث بروز درد می‌شوند نپردازید.
• قبل از ورزش، در حین ورزش و پس از آن آب بخورید.