راه رفتن بر روی پنجههای پا، یک نوع ناهنجاری است که در آن فاقد تماس طبیعی پاشنه با کف زمین (ضربه پاشنه)، هر دو پا در هنگام راه رفتن دیده میشود و قسمت جلویی پا بیشترین تماس را با کف زمین دارد. راه رفتن بر روی پنجه پا، به علت عوامل مختلفی از جمله عادتهای خاص، بیماریهای عصبی و عضلانی و سایر عوامل، ایجاد میشود.
درمان بیماریهای عصبی یا عضلانی بعنوان علت اصلی راه رفتن روی پنجه پا، از اهمیت زیادی برخوردار است. درمان به سن بیمار و شدت ناهنجاری راه رفتن بستگی دارد. گزینههای خاص درمان از مشاهده ساده تا جراحی افزایش عضلات یا تاندونها در اندام تحتانی است. این مقاله بر علل و درمان راه رفتن روی پنجه پا متمرکز است. اگر کودک شما نیز این مشکل را دارد، ادامهی مطلب را دنبال کنید.
راه رفتن روی پنجه پا در کودکان
بیشتر کودکان در سن ۱۲ تا ۱۴ ماهگی راه میروند و پاهایشان روی زمین است. با این حال، برخی از کودکان هستند که به جای آن، روی نوک انگشتان خود راه میروند. این الگو به طور معمول طی ۳ تا ۶ ماه با آموزش نحوه راه رفتن اصلاح میشود. تقریباً همیشه تا پایان سه سالگی، این مشکل کاملاً از بین میرود.
راه رفتن روی پنجه پا ایدیوپاتیک، زمانی است که کودک بالای ۳ سال هنوز بر روی نوک انگشتان خود راه میرود. او اغلب با پاهای صاف روی زمین میایستد اما هنگام راه رفتن یا دویدن ترجیح میدهد روی انگشتان پنجه پا باشد. اگر مشکل راه رفتن روی پنجه پا تا ۳ سالگی اصلاح نشود، باید حتما به یک متخصص کودک و یا متخصص پا مراجعه کرد.
علل
علل مختلف راه رفتن روی پنجه پا در کودکان عبارتند از:
- اختلالات اعصاب مرکزی – محیطی (به عنوان مثال سندرم تترد کورد، دیاستاتومومیلیا، اسپینا بیفیدا، فلج مغزی).
- اختلالات عضلانی (به عنوان مثال دیستروفی عضلانی مادرزادی).
- اختلالات آناتومیکی مانند اختلاف طول اندام.
- برخی از علل نادرتر مانند میوزیت ویروسی.
شایعترین علت راه رفتن روی پنجه پا، ایدیوپاتیک است. به این معنی که هیچ فرآیند آسیب شناسی قابل توضیح و درک برای این ناهنجاری وجود ندارد.
علائم
علائم راه رفتن روی پنجه پا در کودکان عبارتند از:
- کودک روی نوک انگشتان هر دوپا راه میرود.
- کودک به طور مداوم روی انگشتان خود متعادل میباشد.
- از نظر جسمی قادر به همراهی با سایر کودکان در سن خود میباشد.
- با زانوهای صاف راه میرود.
- اغلب قادر به ایستادن با پاهای صاف بر روی زمین خواهد بود.
- اغلب سابقه خانوادگی در راه رفتن روی پنجه پا وجود دارد.
- بیشتر اوقات روی انگشتان پا راه میرود.
- دارای عضلات سفت است.
- ناهماهنگ است.
- ناجور راه میرود، لغزش میکند یا راه رفتن اردکی شکل دارد.
- کودک در مهارتهای حرکتی به طور طبیعی و کامل رشد نکرده است (به عنوان مثال، او نمیتواند دکمهی پیراهن خود را ببندد).
- به نظر میرسد که او نمیتواند وزن خود را روی پای صاف تحمل کند.
- مهارتهای حرکتی که از قبل داشته است را از دست میدهد.
درمان
چندین روش درمانی برای راه رفتن روی پنجه پا در کودکان وجود دارد. کودکانی که روی پنجه خود راه میروند، عضلات ساق پایشان سفت است و حرکت مچ پا کاهش مییابد. علاوه بر این ممکن است عضلات جلوی پاهای آنها ضعیف شود. اگر گرفتگی و ضعف وجود داشته باشد، کودک در راه رفتن روی پاشنه پا نیز مشکل دارد. شناسایی زود هنگام راه رفتن روی پنجه پا میتواند به پیشگیری از این مشکلات عضلانی کمک کند.
در صورتی که کودک شما دچار مشکل راه رفتن بر روی پنجههای پا به صورت ایدیوپاتیک (بدون علت مشخص) باشد، یک برنامه ورزشی روزانه در خانه میتواند برای او بسیار مفید باشد. هدف اصلی این برنامه، کشش عضلات ساق پا و تقویت عضلات جلویی پا است. این تمرینات به کودک کمک میکنند تا بتواند با الگوی راه رفتن از پاشنه تا انگشتان پا با موفقیت پیش برود.
اگر عضلات ساق پای کودک شما سفت است یا حرکت مچ پا محدود است، به شما کششهایی نشان داده میشود که باید در خانه با او انجام دهید. این کششها باید با فعالیتهایی دنبال شود تا به او کمک کند تا از عضلات خود در موقعیت طولانی شده استفاده کند.
این تمرینات تا زمانی که کودک شما الگوی راه رفتن بر روی نوک انگشتان را نشان دهد، لازم و مفید خواهد بود. این تمرینات با توجه به سن وی متفاوت است. در این قسمت حرکات کششی و تقویت کننده برای کودکان زیر ۶ سال با اختلال راه رفتن روی پنجه پا آورده شده است:
کشش ساق پا
برای انجام این تمرین:
- از کودک خود بخواهید به پشت روی یک سطح راحت مانند تخت محکم دراز بکشد.
- در حالی که زانوی او صاف است و پای او روی تخت قرار گرفته است، پای کودک خود را به سمت بالا، به طرف سر او بیاورید و مچ پا را خم کنید.
- کشش را در انتهای حرکت (یعنی در حدی که دامنه حرکت کودک شما اجازه میدهد) به مدت ۱۵ تا ۳۰ ثانیه نگه دارید. این حرکت نباید برای کودک شما دردناک باشد.
- پای کودک خود را به حالت عادی برگردانید. روزانه ۱۰ بار تمرین را روی هر پا تکرار کنید.
کشش تاندون آشیل
برای انجام این تمرین:
- از کودک خود بخواهید به پشت روی یک سطح راحت مانند تخت محکم دراز بکشد.
- در حالی که زانوی او خم است، پای کودک خود را به سمت بالا بیاورید، مچ پا را خم کنید.
- کشش را در انتهای حرکت (یعنی در حدی که دامنه حرکت کودک شما اجازه میدهد) به مدت ۱۵ تا ۳۰ ثانیه نگه دارید. این حرکت نباید برای کودک شما دردناک باشد.
- پای کودک را به حالت عادی برگردانید. روزانه ۱۰ بار تمرین را روی هر پا تکرار کنید.
حرکت نشسته به ایستاده
برای انجام این تمرین:
- از کودک خود بخواهید روی صندلی یا چهارپایه کودک بنشیند.
- دستان خود را زیر زانوهایش قرار دهید و فشار متوسط و رو به پایین را ایجاد کنید تا پاشنههای خود را روی زمین نگه دارد.
- از کودک خود بخواهید در حالی که پاشنههای خود را روی زمین نگه داشته است بایستد.
کشش ساق پا با کمک دیوار
برای انجام این ورزش:
- از کودک خود بخواهید که تقریباً دو فوت از دیوار فاصله داشته باشد. هر دو دست او را در ارتفاع شانه، کنار دیوار قرار دهد.
- در حالی که زانوی راست او صاف است، از او بخواهید با پای چپ به سمت دیوار قدم بگذارد. او باید تا زمانی که کششی در پشت ساق راست احساس نشود، ادامه دهد. مطمئن شوید که او پاشنه پای راست را روی زمین نگه داشته است.
- کشش را به مدت ۱۵ تا ۳۰ ثانیه حفظ کنید.
- روزانه ۱۰ بار تمرین را روی هر پا تکرار کنید.
سایر حرکات ورزشی
سایر تمرینات انجام شده برای راه رفتن روی پنجه پا در کودکان به شرح زیر است:
- رژه رفتن. از کودک خود بخواهید زانوهای خود را بالا بیاورد و سپس با کف پای صاف روی زمین قرار دهد.
- پیاده روی در سربالایی.
- راه رفتن روی سطوح ناهموار مانند زمین بازی یا شن و ماسه.
- راه رفتن فقط با پاشنه پا. انگشتان پا را همیشه از زمین بلند کنید.
- تمرین اسکات. در حالی که پاها روی زمین و به اندازهی عرض مفصل ران فاصله دارد، کودک خود را با خم شدن در زانوها و باسن، اما نگه داشتن سینه به حالت ایستاده، آرام آرام تا کف زمین پایین بیاورد.
کفش برای کودک شما
پوشیدن کفش ممکن است راه رفتن روی پنجه پا را اصلاح نکند. با این حال، کفش مناسب پا میتواند به کودک شما کمک کند تا پاشنه پا را پایین بیاورد. هنگام انتخاب کفش برای فرزند خود، معیارهای زیر را در خاطر داشته باشید:
- یک کفش ساق بلند با کف پهن انتخاب کنید که پشتیبانی خوبی از پا داشته باشد.
- کفش باید سفت و محکم باشد و در قسمت وسط قابل انعطاف نباشد.
- پشت پاشنه باید محکم باشد.
سایر روشهای درمانی
راه رفتن روی پنجه پا ایدیوپاتیک در کودکان یک بیماری جدی نیست. این مشکل اغلب خود به خود برطرف میشود و جدا از شکل ظاهری که در راه رفتن مشخص است، مشکلات قابل توجهی برای کودک ایجاد نمیکند.
به طور معمول، کودک شما نیازی به جراحی نخواهد داشت. علاوه بر کشش و تقویت، درمانها ممکن است شامل گچ گرفتن پا و مچ پا، بریس یا ترکیبی از این دو باشد.
اخیراً از تزریق سم بوتولینوم یا بوتاکس برای ضعیف شدن عضلات ساق پا استفاده میشود و از راه رفتن نوک انگشتان جلوگیری میکند. میتوانید این گزینههای درمانی را با پزشک خود در میان بگذارید.
درک این نکته مهم است که حتی اگر کودک شما به بهبود کوتاه مدت در طول عضله و دامنه حرکت مچ پا دست یابد، این روشهای درمانی همیشه الگوی راه رفتن روی پاشنه پا تا انگشتان پا را تضمین نمیکنند.
پیشگیری
کفشهای زیر به جلوگیری از راه رفتن پا در کودکان کمک میکند:
- کفشهای تخت: از پوشاندن کفشهای لژ دار یا کفشهایی با هر نوع پاشنه به کودک، خودداری کنید. این نوع کفشها، پا را در حالتی قرار میدهند که ماهیچههای ساق پا در موقعیت کوتاهتری قرار دارند و در نتیجه عضلات پا میتواند سفت شود و راه رفتن روی پنجه پا را آسانتر کند.
- کفشهای جیرجیرک: برخی از کفش طوری طراحی میشوند که هنگام قرار دادن پاشنه پا روی رمین، کودک صدای جیرجیر را میشنود. این صدا برای کودک جذاب و تشویق کننده است.
- کفش هایی با پشت بلند: برخی از کفشها به گونهای طراحی شدهاند که در مقایسه با سایر کفشها از پشتوانه بالاتری برخوردار هستند. اگر کودکی این کفشها را پوشیده و روی انگشتان خود راه میرود، کفش به سمت تاندون آشیل فشار میآورد که میتواند برای کودک ناخوشایند باشد. از آنجا که این کفشها راه رفتن روی پنجه را برای کودک ناخوشایند میکند، این کفشها به تسهیل راه رفتن روی پاشنه کمک میکنند.
- کفش چراغ دار: کفشهایی که در پاشنه چراغ دار هستند و روشن میشوند، باعث تشویق کودک به قرار دادن پا روی زمین و راه رفتن با پاشنه میشوند.
در حالی که همه این گزینهها میتوانند برای جلوگیری از راه رفتن روی پنجه پا مفید باشند، اما کودک شما ممکن است به راه رفتن روی انگشتان پا ادامه دهد. اگر کودک شما بیشتر با پنجه یا روی انگشتان پا راه میرود و بیش از ۲ سال سن دارد، صحبت با متخصص اطفال و فیزیوتراپیست برای تعیین درمان مفید خواهد بود.
خطرات و عوارض
خطرات و عوارض مختلفی در ارتباط با راه رفتن روی پنجه پا در کودکان وجود دارد. برای بعضی از کودکان، راه رفتن روی انگشتان ممکن است یکی از اولین علائم فلج مغزی، دیستروفی عضلانی یا یک اختلال عضلانی دیگر باشد. همچنین ممکن است نشانهای از اختلال یکپارچگی حسی باشد که نیاز به ارزیابی بیشتر توسط یک متخصص کاردرمانی کودکان دارد.
کودکانی که وقت زیادی را روی انگشتان خود میگذرانند ممکن است احساس سفتی و درد در ناحیهی تاندون آشیل داشته باشند که با فیزیوتراپی و ورزشهای کششی قابل درمان است. اگر راه رفتن روی پنجه پا در نتیجه سفتی تاندون باشد (یا منجر به آن شود) به ندرت ممکن است جراحی لازم باشد.
بسیاری از کودکان با این اختلال، دچار ترس اجتماعی میشوند که نیاز به مشاوره روانپزشکی دارند.
