دیسک کمر و بی‌حسی پا: درمان دیسک کمر و کاهش علائم دیسک در پاها

درد پا می‌تواند از یک مزاحمت خفیف که می‌آید و می‌رود، تا درد ناتوان کننده‌ای که خوابیدن را دشوار می‌کند، راه رفتن یا انجام کارهای ساده روزمره را شامل شود. این درد می‌تواند اشکال مختلفی داشته باشد، بعضی از بیماران درد را با علائم دیگری مانند احساس سوزن سوزن شدن، ضعف و یا بی‌حسی پا احساس می‌کنند. بی‌حسی پا ممکن است به دلیل مشکلی که در پا ایجاد می‌شود باشد، اما غالباً با یک مشکل در قسمت کمر، جایی که عصب سیاتیک از آنجا سرچشمه می‌گیرد، شروع می‌شود و سپس در امتداد مسیر عصب (به نام سیاتیک) حرکت می‌کند. این عارضه در بیماران مبتلا به دیسک کمر شایع است. به همین دلیل، تشخیص هر کسی که درد پا، ضعف یا بی‌حسی پا یا مچ پا دارد، باید شامل معاینه کمر باشد.

علت دیسک کمر 

ستون فقرات شما شامل مهره‌هایی است که به طور مداوم قابلیت خم شدن و انعطاف را دارند. برای تحمل وزن بدن، ضرورت دارد که ستون فقرات به صورت صاف و سالم حفظ شود. این نیاز توسط دیسک‌های کوچک که به شکل گرد و صاف هستند، تامین می‌شود. دیسک‌ها دارای یک لایه بیرونی سفت به نام آنولوس و یک لایه داخلی به نام هسته هستند که در جذب ضربه بین هر دو مهره کمک می‌کند.

وقتی یک دیسک فتق می‌کند، بخشی از هسته از طریق آنولوس به داخل کانال نخاع فشرده می‌شود. فتق دیسک کمر معمولاً نتیجه وضعیت ضعف طبیعی یا آسیب زای دیسک است. دیسک کمر ممکن است به صورت برون زده ظاهر شود که گاهی به آن دیسک لغزنده نیز گفته می‌شود و باعث فشار بر اعصاب نخاعی می‌شود که منجر به درد و ناتوانی می‌شود. دیسک کمر بیشتر در قسمت پایین کمر دیده می‌شود، جایی که فشار بر روی ستون فقرات بیشتر است.

فتق دیسک کمر می‌تواند باعث درد پایین کمر همراه با کاهش حس درد و خارش در یک یا هر دو پا شود. درد دیسک کمر و کاهش حس در پا ممکن است در انجام فعالیت‌های روزانه مشکل ایجاد کند. عواملی مانند بالا رفتن سن، چاقی، عوامل ژنتیکی و بلند کردن اجسام سنگین، ریسک مبتلا شدن به فتق دیسک کمر را افزایش می‌دهند.

بی‌حسی پا و دیسک کمر 

بی حس شدن و درد پا ناشی از دیسک کمر معمولا به یک شکل ظاهر نمی‌شود و اغلب با علائم اضافی مانند ضعف پا یا درد پا همراه است و نوع درد پا که تجربه می‌شود از بیمار به بیمار دیگر متفاوت است.

برخی از توصیف‌های معمول درد پا و علائم همراه آن عبارتند از:

درد همراه با سوزش

برخی از افراد دچار درد پا، دردی همراه با سوزش را تجربه می‌کنند که در بعضی مواقع از پایین کمر یا باسن به سمت پایین نشات می‌گیرد، در حالی که برخی دیگر از درد متناوبی شکایت دارند که از پایین کمر به سمت پایین ساق پا و گاهی تا کف پا وجود دارد. کلماتی که بیماران برای توصیف این نوع سوزش استفاده می‌کنند شامل درد انتشاری، الکتریکی یا انفجاری است که به معنای واقعی کلمه احساس ضربه می‌کنند. برخلاف بسیاری از اشکال درد پایین کمر که اغلب می‌تواند یک درد کهنه باشد، برای بسیاری، درد پا می‌تواند آزار دهنده و تقریباً غیر قابل تحمل باشد. این نوع درد سوزشی در صورت تحریک ریشه عصبی در قسمت پایین ستون فقرات نسبتاً معمول است و اغلب از آن به عنوان سیاتیک نام برده می‌شود.

بی‌حسی  و گزگز پا

هر کسی که دچار خواب رفتگی پا شده باشد و سپس به تدریج به حالت عادی برگشته باشد می‌تواند تصور کند که بی‌حسی پا چگونه است. عدم احساس فشار، یا گرما یا سرما آزار دهنده است. برخلاف بی‌حسی کوتاه مدت اندام به علت خواب رفتگی، بی‌حسی ناشی از مشکلات پایین کمر می‌تواند تقریباً مداوم باشد و کیفیت زندگی فرد را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. به عنوان مثال، اگر پای فرد بی حس باشد، راه رفتن یا رانندگی با ماشین دشوار یا تقریباً غیرممکن است. علائم معمولی می‌تواند از احساس سوزن سوزن شدن خفیف تا بی‌حسی کامل در پایین ساق پا و پا متفاوت باشد.

ضعف (خالی کردن) یا سنگینی پا

در این حالت، شکایت غالب این است که ضعف یا سنگینی پا به طور قابل توجهی در حرکت بیمار تداخل ایجاد می‌کند. افراد این احساسی را اینگونه توصیف کرده‎اند که به عنوان مثال، به دلیل ضعف در آگاهی یا واکنش کند، باید ساق پا و پای خود را بکشند یا قادر به حرکت سریع و آسان پای خود در هنگام راه رفتن یا بالا رفتن از پله‌ها نیستید. بیماران مبتلا به ضعف پا نمی‌توانند با کفش پاشنه دار راه بروند، مچ پای خود را خم کنند یا با الگوی پاشنه پنجه معمول حرکت کنند.

درد مداوم 

این نوع درد به طور معمول در ناحیه باسن احساس می‌شود، بنابراین از نظر فنی درد پا نیست اما ممکن است نوعی درد در پاها را ایجاد کند. همچنین ممکن است دردی باشد که گه گاهی از ناحیه باسن به پایین ساطع می‌شود. این نوع درد در مقایسه با یک درد سوزشی یا تپنده معمولاً به عنوان “درد عصبی” توصیف می‌شود. به طور معمول فقط در یک طرف وجود دارد و معمولاً سیاتیک یا رادیکولوپاتی کمر نامیده می‌شود. ممکن است غالباً با کشش، راه رفتن یا حرکت آرام دیگر برطرف شود.

درد موضعی پا 

اگر درد پا هنگام نشستن، ایستادن یا راه رفتن به شدت افزایش یابد، این مسئله می‌تواند نشان دهنده مشکلی در قسمت خاصی از آناتومی پایین کمر باشد. یافتن موقعیت‌های راحت‌تر معمولاً برای تسکین درد توصیه می‌شود.

 تشخیص دیسک کمر 

معاینه اولیه برای دیسک کمر مشکوک معمولاً شامل موارد زیر است:

• گرفتن شرح حال پزشکی برای درک اینکه درد شما از چه زمانی شروع شده و در چه مواقعی شدیدترین حالت را دارد. پزشکان برای آگاهی از وضعیت کامل سلامتی شما سوالات دیگری را می‌پرسند، از جمله اینکه آیا بیماری‌های دیگری دارید یا دارویی مصرف می‌کنید یا خیر.
• تست فیزیکی توسط ارتوپد برای تعیین حساس ترین نقطه کمر با معاینه و حرکت دادن و خم شدن در جهات مختلف انجام می‌شود.
• آزمایشات تصویربرداری برای بررسی خود استخوان‌ها و مفاصل با استفاده از تکنیک‌های پیشرفته تصویربرداری، از جمله موارد زیر انجام می‌شود:

o اشعه ایکس، که به تشخیص پیری استخوان های شما کمک می‌کند.

o سی تی اسکن، که فناوری اشعه ایکس را با رایانه‌ها ترکیب می‌کند تا تصویری کاملاً دقیق از ستون فقرات ارائه دهد.

o ام آر آی، که از آهن ربا و فناوری رایانه‌ای برای ایجاد تصویری از عضلات، بافت‌ها، اعصاب و دیسک‌های شما استفاده می‌کند.

o آزمایش عصب، که می‌تواند نشان دهد عملکرد عصب شما چقدر خوب است و دقیقاً محل فتق دیسک را نشان می‌دهد. و

o دیسکوگرام، که شامل تزریق دیسک برای تأیید دیسک‌هایی است که باعث درد می‌شوند.

درمان غیر جراحی دیسک کمر 

قبل از در نظر گرفتن گزینه‌های جراحی، پزشکان هر بیمار را به دقت ارزیابی می‌کنند تا تشخیص دهند که آیا روش‌های غیر جراحی می‌توانند تسکین دهنده موثر درد باشند.

بسیاری از افراد مبتلا به علائم درد دیسک کمر مانند بی‌حسی پا به خوبی به ترکیبی از درمان‌ها از جمله استراحت، داروهای ضد التهاب و مسکن تجویزی یا بدون نسخه، ماساژ، درمان دستی، تحریک الکتریکی، طب سوزنی و تمرینات تقویتی فیزیوتراپی پاسخ می‌دهند. برخی از پزشکان طیف وسیعی از گزینه‌های غیر جراحی دیگر را برای مدیریت علائم دیسک کمر مانند بی‌حسی پا ارائه می‌دهند:

• تزریقات استروئیدی اپیدورال که دردی را که از ستون فقرات شروع می‌شود و به دست یا پا منتشر می‌شود را کاهش می‌دهد. استروئیدهای اپیدورال مانند کورتیزون به کانال نخاع تزریق می‌شوند تا التهاب یا فشار روی عصب و درد عصب همراه آن را کاهش دهند. این تزریق ها ممکن است برای بیماران مبتلا به فتق، بیرون زدگی یا تحلیل دیسک کمر توصیه شود.
• لیزهای اپیدورال چسبندگی، تزریق دارو به ریشه‌های آسیب دیده عصب برای تجزیه بافت اسکار می‌باشد. این تزریق‌ها می‌تواند به تسکین درد مزمن پایین کمر و تسکین بیمارانی که قبلاً جراحی‌های دیسک کمر داشته‌اند، کمک کند.
• بلوک‌های ریشه عصب، تزریق برای تسکین درد در جایی که عصب‌ها از نخاع منشعب می‌شوند. بلوک ریشه عصب می‌توانند در کنترل درد مرتبط با دیسک کمر بسیار موثر باشند.
• درمان الکترو گرمایی داخل دیسک، که قرار دادن یک سوزن گرم شده در دیسک دردناک برای از بین بردن گیرنده‌های درد موضعی می‌باشد. این روش می‌تواند به بیماران مبتلا به درد مزمن دیسک که می‌خواهند از جراحی اجتناب کنند یا برای بیمارانی که جراحی قبلی آنها ناموفق بوده است کمک کند.
• استفاده از کمربندها یا بریس‌های کمر که پزشک باتوجه به نوع عارضه تجویز کرده باشد.

جراحی دیسک کمر 

اگر درمان غیر جراحی درد شما را تسکین ندهد، ممکن است نیاز به جراحی داشته باشید. پزشکان ارتوپدی به شما کمک می‌کنند خطرات و مزایای همه گزینه‌ها چه غیر جراحی و چه جراحی را بسنجید، و سپس می‌توانید برنامه درمانی را انتخاب کنید که مناسب ترین و موثرترین گزینه برای شما باشد.

در صورت نیاز به جراحی، پزشکان ارتوپدی آموزش‌های گسترده‌ای در حوزه پیشرفته ترین و ابتکاری ترین روش‌های جراحی برای درمان عوارض دیسک کمر دیده‌اند، از جمله:

لامینکتومی و دیسککتومی 

یک روش کم تهاجمی که از طریق یک برش در مرکز پایین کمر در ناحیه فتق دیسک انجام می‌شود. جراح یک سوراخ کوچک را از طریق استخوان لامینای پشت مهره ایجاد می‌کند تا به داخل کانال نخاع دسترسی یابد (لامینکتومی). سپس جراح تا آنجا که ممکن است دیسک مشکل آفرین را برداشته و فشرده سازی نخاع و یا عصب‌های فشرده شده (دیسککتومی) را کاهش می‌دهد. این روش همچنین از فتق باقی مانده مواد دیسک در آینده جلوگیری می‌کند. در دیسککتومی حداقل تهاجمی، جراحان برای جمع آوری دیسک بیرون زده از وسیله‎های مخصوص و میکروسکوپ یا آندوسکوپ استفاده می‌کنند. این کار اجازه می‌دهد تا پزشکان برش‎های کوچکتری ایجاد کنند که منجر به بهبودی سریعتر می‌شود. این جراحی‎ها با بیهوشی عمومی انجام می‌شوند، معمولاً کمتر از یک ساعت طول می کشد و بیماران می‌توانند چند ساعت بعد از عمل به خانه بروند.

دیسککتومی و فیوژن 

دیسککتومی و فیوژن یک روش جراحی است که در آن دیسک آسیب دیده برداشته می‌شود تا فشرده سازی نخاع یا اعصاب تحت تاثیر و درد را تسکین دهد. این روش با یک جراحی فیوژن برای ایجاد ثبات در ستون فقرات کمر ترکیب می‌شود.