درد کمر در زنان و مردان به یک اندازه شیوع دارد و گسترهی شدت آن میتواند از خفیف، درد مداوم تا لحظهای و ناگهانی یا درد شدید که باعث ناتوانی فرد میشود را شامل میشود. گاهی درد کمر ممکن است بصورت ناگهانی و در اثر حادثه یا با بلند کردن اشیاء سنگین از روی زمین شروع شود گاهی هم به مرور زمان و به دلیل تغییرات ناشی از بالا رفتن سن ایجاد میشود. همچنین پیروی از سبک زندگی پشت میزی و کمتحرکی نیز میتواند زمینه را برای بروز درد کمر فراهم کند، به خصوص اگر میزان ورزش فرد در طول هفته خیلی کم باشد اما در آخر هفتهها فعالیتهای سنگین و طاقتفرسا انجام دهد.
در بیشتر موارد درد کمر حاد یا کوتاه مدت است و صرفا چند روز یا چند هفته ادامه دارد. معمولا میتوان با انجام اقدامات خود مراقبتی درد کمر را برطرف کرد و کارآیی خود را بدست آورد. اکثر کمر دردهای حاد از نظر ماهیت مکانیکی هستند به این معنی که در نحوه قرارگیری اجزای کمر (ستون فقرات، عضله، دیسک بین مهرهای و اعصاب) و تحرک آنها اختلالاتی به وجود میآید. کمر درد مزمن دردی است که تا ۱۲ هفته و یا شاید هم بیشتر ادامه دارد و حتی پس از آن که آسیب اولیه و یا علت کمر درد حاد نیز درمان شده باز هم درد کمر برطرف نخواهد شد. حدود ۲۰ درصد از افراد مبتلا به کمر درد حاد دچار کمر درد مزمن میشوند که علائم آن تا یکسال نیز طول خواهد کشید. روشهای درمانی فیزیوتراپی برای درمان کمر درد در بسیاری از موارد خیلی موثر هستند.
مشکلات مربوط به ستون فقرات مانند پوکی استخوان نیز میتواند منجر به کمر درد شود. کمر انسان متشکل از ساختار پیچیدهای از عضلات، لیگامانها، تاندونها، دیسک و استخوان است که همگی با هم کار میکنند تا از بدن وی پشتیبانی کنند و امکان حرکت را برای وی فراهم سازند. قسمتهای ستون فقرات با پد غضروف مانندی به نام دیسک محافظت میشوند. بروز هرگونه مشکل در یکی از این اجزاء میتواند منجر به ایجاد کمر درد شود. در برخی از موارد، علات اصلی کمر درد ناشناخته میماند. بعنوان مثال، گاهی ممکن است که آسیبدیدگی کمر ناشی از تحمل فشار، بیماری و وضعیت ناصحیح نشستن و یا ایستادن فرد باشد.
معمولاً کمر درد از کشیدگی، تنش یا آسیبدیدگی عضلات ناشی میشود. از جمله علل متناوب درد کمر میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
فعالیتهایی که ممکن است منجر به کشیدگی یا اسپاسم عضلات شوند عبارتند از:
برخی از مشکلات ساختاری نیز میتوانند منجر به کمر درد شود.
همچنین گاهی ممکن است که کمر درد ناشی از انجام برخی فعالیتهای روزمره یا قرار گرفتن بدن در وضعیتهای نامناسب باشد.
برخی از این موارد عبارتند از:
برخی از بیماریهایی که میتوانند منجر به بروز کمر درد شوند عبارتند از:
عوامل زیر با نقش زیادی در ابتلا به کمر درد دارند:
علائم اصلی کمر درد، درد یا سوزش در هر جایی از کمر و گاهی اوقات تمام مسیر تا باسن و پاها است. برخی از مشکلات کمر بسته به عصب آسیب دیده میتوانند باعث ایجاد درد در سایر قسمتهای بدن شوند. در اغلب موارد، درد کمر بدون درمان و به خودی خود از بین میرود اما در صورت بروز هر کدام از علائم زیر بایستی به پزشک مراجعه کرد:
در موارد زیر باید به پزشک مراجعه کنید: در صورت وجود هرگونه احساس بیحسی یا سوزش یا درد کمر که:
پزشک معمولاً پس از سؤال درباره علائم و انجام معاینه جسمی بیمار، میتواند کمر درد را تشخیص دهد.
در موارد زیر به اسکن تصویری و انجام سایر آزمایشها نیاز است:
پرتونگاری با اشعه ایکس، ام آر آی یا سی تی اسکن میتواند اطلاعاتی در مورد وضعیت بافت نرم در قسمت کمر را ارائه دهد.
چنانچه پزشک احتمال عفونت دهد در این صورت ممکن است که آزمایش خون تجویز کند.
هر چند که معمولا کمر درد با استراحت و درمانهای خانگی برطرف میشود اما گاهی اوقات لازم است که تحت درمان قرار گیرد.
استفاده از گرما، یخ، سونوگرافی و تحریک الکتریکی و همچنین برخی از تکنیکهای آزاد سازی عضلات در قسمت عضلات و بافتهای نرم کمر نیز ممکن است به کاهش درد کمک کند.
ممکن است که با بهبود و کم شدن درد، فیزیوتراپیست برخی از تمرینات انعطافپذیری و استقامتی مربوط به عضلات کمر و شکم را به شما معرفی کند. تکنیکهای بهبود وضعیت استقرار نیز میتواند کمک حال باشد.
برای جلوگیری از عود دردهای کمر، حتی پس از برطرف شدن کامل درد، به بیمار توصیه میشود که بصورت مرتب و منظم این تکنیکها را انجام دهد.
تنس (تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست) یکی از روشهای درمانی پرطرفدار است. این دستگاه جریانهای الکتریکی با انرژی کم را از طریق الکترودهای نصب شده روی پوست بیمار به عضلات و عصبها ارسالمیکند.
کارشناسان معتقدند که TENS بدن را به تولید اندورفین ترغیب میکند و ممکن است مسیر سیگنالهای درد را که به مغز بازمیگردند را مسدود کند. مطالعات در مورد TENS نتایج مختلفی به همراه داشته است. برخی از مطالعات بیثمر بودن آن را نشان میدهند و برخی دیگر نیز از موثر بودن آن در بعضی از فراد حکایت دارند.
از دستگاه TENS باید تحت نظر پزشک یا متخصص مربوطه استفاده شود.
افراد زیر نباید از شیوهی درمانی تنس استفاده کنند:
تحریک الکتریکی عصب از راه پوست یک شیوهی درمانی “ایمن، غیر تهاجمی، ارزان و سازگار با بیمار” محسوب میشود و ظاهرا در کاهش درد نیز موثر است اما به منظور اثبات اثربخشی آن در بهبود سطح فعالیت به شواهد بیشتری نیاز است.
میتوان بصورت آنلاین دستگاههای TENS و سایر روشهای کاهش درد را خریداری کرد.
موقعیت ابتدایی: روی چهار دست و پا زانو بزنید بطوری که زانوها در زیر عضلات ران و دستانتان زیر شانههای قرار گیرند. سعی کنید کمر و گردن خود را نسبتاً صاف نگه دارید و آرنج خود را قفل نکنید.
شروع حرکت: به آرامی باسن خود را به سمت پاشنهها بکشید. کشش را به مدت یک نفس عمیق نگه دارید و سپس به حالت شروع برگردید.
۸ تا ۱۰ بار این حرکت را تکرار کنید.
نکته:
موقعیت ابتدایی: به پشت دراز بکشید. یک بالشتک کوچک در زیر سر خود قرار دهید. زانوهای خود را به هم چسبانیده و خم کنید. قسمت فوقانی بدن خود را شل کرده و به آرامی عضلات گردن را منقبض کنید.
شروع حرکت: در حالی که هر دو شانهی خود را به کف زمین چسبانیدهاید سعی کنید به آرامی زانوها را به یک طرف بچرخانید. بدن خود را در این حالت نگه دارید و سپس با یک نفس عمیق به حالت اولیه بازگردید.
۸ تا ۱۰ بار این حرکت را با تکرار کنید و هر بار زانوها را به یکی از طرفین بچرخانید.
نکته:
موقعیت ابتدایی: به شکم دراز بکشید و همچون تصویر بالا وزن خود را روی ساعد بیندازید بطوری که آرنجهایتان در طرفین بدن خم شده باشد. در این حالت به کف زمین نگاه کنید و گردن خود را صاف نگه دارید.
شروع حرکت: در حالی که گردن خود را صاف نگه داشتهاید دستان خود را به سمت پایین فشار دهید و به کمرتان قوس دهید. معمولا در این حالت بایستی کشش ملایمی در عضلات شکم خود حس کنید. نفس عمیق بکشید و به مدت ۵ تا ۱۰ ثانیه در این حالت بمانید. سپس به آرامی به حالت اولیه بازگردید.
این حرکت را ۸ تا ۱۰ بار تکرار کنید.
نکته:
موقعیت شروع: به پشت دراز بکشید و یک بالش کوچک و صاف و یا کتاب را زیر سر خود بگذارید. زانوهایتان را خم کنید و پاهای خود را صاف کرده و به اندازه عرض مفاصل ران از هم جدا کنید. قسمت فوقانی بدن خود را شل کرده و به آرامی عضلات گردن را منقبض کنید.
شروع حرکت: هنگام نفس کشیدن به آرامی به عضلات لگن و شکم خود فشار بیاورید بطوری که به سمت قفسه سینه کشیده شوند. ۵ تا ۱۰ نفس عمیق بکشید و سپس به حالت اولیه بازگردید.
این حرکت را ۵ بار تکرار کنید.
نکته:
موقعیت شروع: به پشت دراز بکشید و یک بالش کوچک و صاف و یا کتاب را زیر سر خود بگذارید. زانوهایتان را خم کنید و پاهای خود را صاف کرده و به اندازه عرض مفاصل ران از هم جدا کنید. قسمت فوقانی بدن خود را شل کرده و به آرامی عضلات گردن را منقبض کنید.
شروع حرکت: به آرامی کمر خود را صاف کنید و عضلات شکم را منقبض کنید. سپس لگن خود را به سمت پاشنه بکشید به طوری که یک قوس ملایم در قسمت تحتانی کمر خود احساس کنید. اکنون به حالت اولیه بازگردید.
این حرکت را ۱۰ تا ۱۵ بار تکرار کنید. به آرامی لگن خود را به عقب و جلو کج (تیلت) کنید.
عموما میتوان با مصرف داروهای مسکن بدون نسخه (OTC) و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی همچون ایبوپروفن درد کمر را تسکین داد. گذاشتن کمپرس گرم یا یک بسته یخ بر روی ناحیه دردناک نیز میتواند در کاهش درد موثر باشد.
علاوه بر این، استراحت و دوری از انجام فعالیتهای طاقتفرسا نیز در تسکین کمر درد مثمر ثمر است اما داشتن تحرک نیز به کاهش خشکی، درد کمک زیادی میکند و از ضعیف شدن عضلات نیز جلوگیری میکند.
اگر چنانچه استفاده از درمانهای خانگی تاثیری در کاهش درد کمر نداشت در این صورت ممکن است که پزشک داروهای زیر، فیزیوتراپی یا هر دو را تجویز کند.
در مواردی که مصرف داروهای بدون نسخه تاثیری در تسکین درد کمر ندارد شاید لازم باشد که پزشک داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی برای شما تجویز کند. گاهی ممکن است که برای یک دوره کوتاه، کدئین یا هیدروکودون که جزء داروهای مسکن (مخدر) هستند برای بیمار تجویز شود. لازم به ذکر است که مصرف این داروها نیاز به نظارت دقیق پزشک دارد. حتی در بعضی از موارد ممکن است از شل کنندههای عضلانی نیز استفاده شود.
همچنین گاهی اوقات ممکن است که پزشک داروهای ضد افسردگی از قبیل آمیتریپتیلین تجویز کند اما ناگفته نماند کماکان اثربخشی آنها بطور کامل تایید نشده است و تحقیقات در این زمینه ادامه دارد.
اگر چنانچه استفاده از سایر گزینههای درمانی مؤثر واقع نشد کورتیزون که یک داروی ضد التهاب است در فضای اپیدورال و اطراف نخاع تزریق میشود. تزریق کورتیزون باعث کاهش التهاب موجود در اطراف ریشههای عصبی میشود. همچنین ممکن است از تزریق کورتیزون برای بیحس کردن مناطقی از بدن استفاده شود که عامل ایجاد درد هستند.
میتوان از قرقره و وزنه برای کشش کمر استفاده کرد. استفاده از قرقره و وزنه متصل به آن میتواند به جاانداختن فتق دیسک کمر کمک کرده و همچنین در کاهش و تسکین درد کمر نیز موثر است. فراموش نکنید که تمامی این موارد زمانی اتفاق خواهد افتاد که تراکشن و یا کشش کمر وجود داشته باشد.
در رفتار درمانی شناختی (CBT) میتوان با بهرهگیری از روشهای جدید تفکر به کاهش درد مزمن کمر کمک کرد.رفتار درمانی شناختی شامل بکارگیری تکنیکهای آرامسازی و روشهای حفظ نگرش مثبت است. مطالعات نشان میدهد که بیمارانی که از CBT استفاده میکنند بیشتر تمایل به ورزش کردن و داشتن فعالیت دارند لذا احتمال عمود کمر درد در آنها نیز کمتر است.
میتوان از داروهای مکمل بصورت تنها و یا در کنار سایر روشهای درمانی معمول استفاده کرد.
کایروپراکتیک، استئوپاتی (استخوان درمانی)، شیاتسو و طب سوزنی نیز در تسکین دردهای کمر موثر هستند و به بیمار کمک میکنند تا بیشتر احساس آرامش کند.
مطالعات انجام شده بر روی شیوههای درمانی تکمیلی نتایج مختلفی به همراه داشته است. برخی از این پژوهشها موثر بودن آنها در کاهش درد کمر را نشان میدهد اما برخی دیگر ناکارآمدی آنها را به تصویر میکشند. در نظر داشته باشید که به هنگام استفاده از روشهای درمانی حتما به یک درمانگر مجرب و معتبر مراجعه کنید.