درد پا در کودکان به علت رشد کودک و یا مشکلی جدی: درمان پا درد کودک

درد پا در کودکان یک علامت شایع است و در بیشتر موارد نشانه هیچ دلیل جدی نیست. این مشكل اغلب به “درد رشد” شناخته می‌شود، اما نباید این واقعیت را ناديده گرفت که درد پا می‌تواند به دلیل یک مشکل پزشکی باشد.

با این حال درد مداوم یا شدید نباید نادیده گرفته شود زیرا ممکن است ناشی از برخی آسیب‌های اساسی باشد و نیاز به مراقبت پزشکی داشته باشد. مانند اکثر شکایات دوران کودکی، درد پا نیز باید کنترل شود تا بدانيد آيا صرفا وسیله‌ای برای جلب توجه کودک است یا اینکه واقعا علائم و نشانه‌هایی وجود دارد که مشکل جدی‌تری را نشان می‌دهند. برخی دیگر از دلایل درد پا در کودکان ممکن است شامل دردهای رشد (درد قد کشیدن)، شکستگی، کفش، صافی کف پا یا آرتروز جوانی باشد.

در ادامه مطلب همه علل درد پا در کودکان به طور مختصر و مفید توضیح داده شده است.

علل درد پا در کودکان

موارد زیر برخی از دلایل احتمالی درد پا در کودکان خردسال است. همه این علل ممکن است برای بزرگسالانی که درد پا را تجربه می‌کنند مهم نباشد.

درد رشد

در بسیاری از موارد، درد پا در کودکان ممکن است بدون هیچ دلیل مشخصی ایجاد شود. چنین دردهایی که از آن‌ها به عنوان دردهای رشد یاد می‌شود، معمولاً در شب رخ می‌دهند و صبح روز بعد از بین می‌روند. در اینگونه دردها، هر دو پا به طور مکرر تحت تأثیر قرار می‌گیرند. دردهای رشد در یک ناحیه خاص از ساق پا اتفاق نمی‌افتند. درد ممکن است پشت زانوها، جلوی ران‌ها و عضلات ساق پا را تحت تأثیر قرار دهد. اما مفاصل تحت تاثیر قرار نمی‌گیرند.

درد رشد به صورت درد یا حالت ضربان در پاها احساس می‌شود. همچنین می‌تواند باعث بی‌خوابی در کودکان شود. کودکان در گروه سنی 3 تا 12 سال معمولاً از چنین دردی در پاها شکایت دارند. علت درد رشد مشخص نیست. از آنجا که کودکان این گروه سنی از نظر جسمی بسیار فعال هستند، دردهای رشد ناشی از فعاليت بیش از حد عضلات پا در نظر گرفته می‌شود. جهش رشد در کودکان این گروه سنی نیز به دردهای رشد نسبت داده شده است.

با این حال هیچ مدرکی در تایید این مفهوم وجود ندارد. تا زمانی که مشکوک به بیماری‌های اساسی نباشید، در صورت بروز درد رشد هیچگونه تحقیقات پزشکی انجام نمی‌شود.

سندرم پای بی‌قرار

سندرم پای بی‌قرار به احساس درد یا ناراحتی در پاها هنگام نشستن یا خوابیدن اشاره دارد. ماهیت ناراحتی پاها در این سندروم اغلب به صورت احساس درد، سوزش، و سوزن سوزن شدن توصیف می‌شود که ثابت نگه داشتن پاها را بسیار ناخوشایند می‌کند. سندرم پای بی‌قرار می‌تواند کودکان و بزرگسالان را درگیر کند. جالب اینجاست که بزرگسالانی که از سندرم پای بی‌قرار رنج می‌برند معمولاً در کودکی سابقه ابتلا به درد رشد را داشته‌اند.

شکستگی استخوان‌های پا

شکستگی استخوان‌ها که قسمت‌های مختلف پا را تشکیل می‌دهد یکی دیگر از دلایل شایع درد پا در کودکان است. شکستگی استخوان‌های پا ممکن است در هر سنی اتفاق بیفتد اما بیش فعالی و ماجراجویی جسمی کودکان باعث می‌شود که آن‌ها بیشتر در معرض سقوط و آسیب‌های دیگری قرار بگیرند که منجر به شکستگی استخوان شود. شکستگی استخوان باعث تورم موضعی و درد در ناحیه آسیب دیده می‌شود.

کبودی معمولاً روی پوست قرار گرفته بر روی ناحیه شکستگی دیده می‌شود. پیاده روی در این موارد دشوار یا غیرممکن می‌شود. ذکر این نکته مهم است که کودک آزاری یکی دیگر از عواملی است که باید به عنوان علت شکستگی استخوان‌های پا در کودکان در نظر گرفته شود.

بیماری Legg-Calve´-Perthes

بیماری Legg-Calve´-Perthes به اختلالی گفته می‌شود که مفصل ران در اثر از دست دادن موقتی خون‌رسانی در این ناحیه، مستعد شکستگی شود. در این بیماری معمولاً فقط یک مفصل ران تحت تأثیر قرار می‌گیرد. با این حال در برخی موارد ممکن است هر دو لگن درگیر شوند. بیماری Legg-Calve´-Perthes می‌تواند در کودکان در هر گروه سنی رخ دهد.

پسران، به ویژه در گروه سنی 4 تا 8 سال، مستعد این بیماری هستند. علائم و نشانه‌های شایع این بیماری شامل درد در ناحیه ران، محدودیت تحرک در مفصل ران آسیب دیده و مفصل زانو، لنگیدن و کوتاه شدن پا در کنار مفصل ران است. درد در پا نیز ممکن است در حین فعالیت تشدید شود و هنگام استراحت فروکش کند.

استئومیلیت

استئومیلیت به عفونت استخوان ناشی از باکتری یا قارچ گفته می‌شود. استخوان ممکن است در چنین مواردی محل اصلی ابتلا به عفونت باشد. همچنين ممکن است محل اصلی عفونت در جاهای دیگر بدن باشد و باکتری‌ها یا قارچ‌ها با عبور از جریان خون به استخوان برسند. استئومیلیت معمولاً بر ران و استخوان‌های ساق پا تأثیر می‌گذارد. علائم و نشانه‌های استئومیلیت شامل درد پا در منطقه آسیب دیده، تب، تحریک پذیری و خستگی است. در صورت وجود زخم باز بر روی ناحیه آسیب دیده، ممکن است چرک از زخم خارج شود.

ازگود اشلاتر بیماری

بیماری ازگود اشلاتر علت درد زانوها در کودکان و نوجوانان است، به ویژه در افرادی که از نظر جسمی بسیار فعال هستند. فعالیت‌های بدنی یا ورزش‌هایی که شامل پریدن، دویدن و تغییر جهت سریع در حین دویدن است بیشتر با این بیماری مرتبط هستند.

بعضی از ورزش‌های رایج مانند فوتبال، بسکتبال، باله، ژیمناستیک و اسکیت ممکن است باعث بروز این بیماری شوند. یک توده دردناک معمولاً در زیر ناحیه زانو ظاهر می‌شود. در بیشتر موارد فقط یک زانو تحت تأثیر قرار می‌گیرد. با این حال ممکن است در هر دو زانو نیز این توده‌های دردناک ایجاد شود. بیماری ازگود اشلاتر معمولاً با پایان دوره رشد استخوان خود به خود برطرف می‌شود.

کفش نامناسب

کفش‌های نامناسب اغلب باعث بروز درد پا در کودکان هستند. از آنجا که کفش کودکان در طول دوره رشد آن‌ها به سرعت کوچک می‌شود، احتمال اینکه به پوشیدن کفش کوچک خود ادامه دهند زیاد است و به همین دلیل دچار درد پا می‌شوند. تناسب کفش باید در فواصل منظمی در کودکان در حال رشد بررسی شود و کفش‌ها در صورت کوچک شدن باید تعویض شوند. علاوه بر این، برای فعالیت‌های ورزشی باید از کفش‌های مخصوصی استفاده شود تا از کف پا به اندازه کافی پشتیبانی کافی کند.

کف پای صاف

کف پاهای ما به طور معمول دارای قوسی است که از تماس کل ناحیه کف پا با زمین جلوگیری می‌کند. صافی کف پا به شرایطی گفته می‌شود که در آن قوس پا یا از بین می‌رود یا به درستی رشد نمی‌کند و در نتیجه کل کف پا با زمین تماس پیدا می‌کند. این مشکل ممکن است در یک پا یا در هر دو پا ایجاد شود.

قوس پا از 4 تا 6 سالگی رشد می‌کند. قبل از آن داشتن صافی کف پا طبیعی است. کودکان با پای صاف اغلب از درد و خستگی در پا پس از راه رفتن حتی در مسافت‌های کوتاه شکایت دارند. همچنین ممکن است درد در زانوها و ساق پا نیز احساس شود.

آرتریت التهابی نوجوانان (JIA)

این مشکل می‌تواند همراه با درد در زانو یا مچ پا باشد. تورم مفصل بیش از شش هفته بدون هیچ دلیل زمینه‌ای به احتمال زیاد به دلیل وجود آرتریت التهابی است. در برخی از کودکان فقط یک مفصل درگیر می‌شود ولی ممکن است بعضی از کودکان در چندین مفصل و برخی دیگر با علائم سیستمیک و بثورات با این بیماری روبرو شوند.

در بیماران مبتلا به آٰرتریت التهابی،‌ به غیر از بالا رفتن نشانگرهای التهابی مانند میزان رسوب گلبول قرم (ESR)، بیشتر مطالعات آزمایشگاهی طبیعی خواهد بود. کودکان مبتلا به تورم مفصلی لازم است توسط روماتولوژیست کودکان ارزیابی شوند. از آنجا که JIA می‌تواند منجر به التهاب عنبیه و از بین رفتن بینایی شود، این کودکان معمولاً باید توسط چشم پزشک کودکان نیز معاینه شوند.

درمان درد پا به دلیل رشد کودک

درمان‌های مختلفی برای درد رشد پیشنهاد می‌شود. دردی که خود را به صورت درد شدید پا یا درد پا در شب نشان می‌دهد. این بیماری را می‌توان به راحتی با مسکن‌های ساده مانند ایبوپروفن یا استامینوفن برطرف کرد. آسپرین به طور کلی برای کودکان یا نوجوانان توصیه نمی‌شود، زیرا تحقیقات استفاده از آسپرین در کودکان را با سندرم ری مرتبط دانسته است. این سندرم یک بیماری بسیار جدی است که باعث تورم کبد و مغز می‌شود.

برای تعیین میزان مصرف ایبوپروفن یا استامینوفن می‌توانید با یک پزشک صحبت کنید. توصیه می‌شود از دادن هرگونه دارو به کودک خودداری کنید مگر اینکه درد برای کودک شما واقعاً غیر قابل تحمل باشد. روش‌های دیگری برای مقابله با این مشکلات در خانه وجود دارد.

درمان‌های خانگی

برای کودکان یا نوجوانان مبتلا به درد پا، استفاده از یک روش درمانی مناسب در خانه بسیار آسان است. درمان‌های خانگی بی‌شماری وجود دارد که برای کاهش قابل توجه درد رشد کودکان بسیار مفید هستند. این موارد شامل موارد زیر است:

• ماساژ پای آسیب دیده: به طور معمول گرفتگی عضلات با ماساژ مناسب در ناحیه از بین می‌رود. استفاده از روغن گرم برای ماساژ نیز گزینه بسیار خوبی است.
• استفاده از پد حرارتی: استفاده از پدهای حرارتی در زیر یا بالای ناحیه آسیب دیده باعث کاهش درد می‌شود و به کودک کمک می‌کند تا بعد از مدتی احساس آرامش کند.
• کشش عضلات: کشش ماهیچه‌های پای کودک شما در صبح نیز ممکن است در به حداقل رساندن درد شبانه کمک کند. لطفاً برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد ورزش‌های کششی به فیزیوتراپیست یا پزشک خود مراجعه کنید.
• مرکبات یا آب‌میوه‌ها: به والدین توصیه می‌شود قبل از زمان بازی، مرکباتی مانند پرتقال یا آب آن (ترجیحاً تازه) را به کودکان خود بدهند. این کار به کودک شما در تأمین ویتامین C کمک می‌کند تا عضلات بتوانند به خوبی در برابر درد مقاومت کنند.

زمانی که باید با پزشک مشورت کنید

با اینکه درد رشد، بیماری نگران کننده‌ای نیست، اما باید مراقب علائم دیگری مانند موارد زیر باشید:

• درد در صبح
• تب
• قرمزی
• تورم
• ضعف
• لنگیدن
• از دست دادن اشتها
• خستگی
• حساسیت به لمس یا ماساژ
• رفتار غیرمعمول

دردهای رایج مربوط به رشد کودک اختلالی در توانایی کودک شما برای انجام کارهای معمولی مانند بازی ایجاد نمی‌کنند. اما اگر هر یک از تغییرات ذکر شده در بالا را مشاهده کردید برای معاینه دقیق به پزشک مراجعه کنید.

چیزهایی که باید به خاطر بسپارید

افزایش درد در کودک یا نوجوان شما یک پدیده بسیار طبیعی است و به راحتی می‌توان با آن مقابله کرد. اگر تصور می‌کنید که کودک شما ممکن است درد را پنهان کند، به این دلیل که صبح‌ها شکایتی از درد ندارد، اشتباه می‌کنید. زیرا درد رشد به ندرت در صبح اتفاق می‌افتد. اگر کودک شما به دلیل درد عضلانی در خواب مشکل دارد، می‌توانید با گفتن اینکه ناراحتی موقتی است به او اطمینان دهید و مطمئناً بعد از توقف رشد، درد هم از بین می‌رود.

درد رشد بخشی طبیعی از روند رشد بدن کودک شما است. اگر کودک شما از این موضوع رنج می‌برد، فقط یک کمپرس گرم به پای او بمالید و ماساژ دهید و او را در آغوش بگیرید تا بخوابد.