هر فردی در طول زندگی خود، بیحسی، سوزن سوزن شدن و خواب رفتن دست و پا را تجربه کرده است و با تعجب از خود پرسیده که چگونه یا چرا این اتفاق افتاده است. عوامل متعددی از جمله فشردهسازی اعصاب شعاعی، عصب اولنار، نوروپاتی محیطی، مصرف برخی از داروها، کمبود ویتامینهای بدن و یا شیمی درمانی ممکن است همه باعث خواب رفتگی، گزگز و ضعف در اندامهای دست و پا و از بین رفتن عملکرد حرکتی شوند. برای تشخیص دقیق علت خواب رفتن دست و پا، پزشک معالج علائم شما را بررسی کرده و ممکن است شما را به یک متخصص مغز و اعصاب ارجاع دهد که تعدادی آزمایش را برای تعیین علت اصلی این عارضه انجام دهد و سایر شرایط را نیز رد کند. به منظور تأیید تشخیص، آزمایشها ممکن است شامل آزمایش خون، سی تی اسکن، MRI و نوار عصب باشد. با تشخیص زودهنگام و درست، روشهای درمانی فیزیوتراپی، دارو، ماساژ و حمام آب گرم برای درمان خواب رفتگی مؤثر میباشند.
وقتی دست یا پایتان به خاطر علت قابل تشخیصی به خواب میرود، لازم نیست به پزشک مراجعه کنید و هنگامیکه علت آن برطرف شود، این علائم نیز بلافاصله از بین میرود؛ اما اگر بدون هیچ علتی، دچار بیحسی و سوزن سوزن شدن در دست و پا میشوید، باید به پزشک مراجعه کنید. تعداد شرایطی که میتواند سبب خواب رفتن دست و پا شوند، بسیار زیاد است و بسیاری از این شرایط نهتنها برای تسکین علائمی که تجربه میکنید بلکه به منظور جلوگیری از بروز مشکلات بسیار جدیتر نیز به درمان نیاز دارند.
جهت کسب اطلاعات بیشتر و یا رزرو نوبت در با شماره تلفنهای ۶۶۰۱۵۲۱۱ - ۶۶۰۱۵۲۱۷ - ۶۶۰۱۴۱۵۸ تماس حاصل فرمایید.
علت خواب رفتن دست و پا چیست؟
زمانی که در دست یا پا احساس سرشدن و سوزن سوزن شدن کردن، همراه با احساس بیحسیتی بدن، ما به آن “خواب رفتن دست یا پا” میگوییم و این را گاهی با اصطلاحاتی مانند “مور مور شدن” یا “گزگز کردن” توصیف میکنیم (گاهی اوقات این پدیده به عنوان پارستزی شناخته میشود). ممکن است همراه با این احساس، درد یا ناراحتی دیگری نیز وجود داشته باشد، به ویژه زمانی که بهبودی رخ میدهد. عواملی که به بروز این پدیده منجر میشوند چیستند؟
بسیاری از افراد به اشتباه فکر میکنند که این علائم به دلیل متوقف شدن موقتی جریان خون به سمت دست و پا رخ میدهد. در حقیقت، به احتمال زیاد علت آن فشردهسازی عصبی است که در آن ناحیه از بدن قرار دارد. عموماً، خونرسانی (شامل شریانها و رگها) همراه با عصببندی صورت میگیرد که مسئول انتقال اطلاعات حسی و فعالسازی عضلات است. در برخی موارد، آسیب به فرایند خونرسانی عصبها ممکن است منجر به اختلال شود، اما به طور معمول، فشار بر عصب باعث ایجاد علائم سرشدن و خواب رفتن دست و پا میشود.
- خواب رفتگی دست و پا معمولاً به دلیل فشردهسازی اعصاب است و نه به خاطر متوقف شدن خونرسانی. اعصاب ممکن است در برخی شرایط بیشتر در معرض خطر آسیب دیده باشند. این اختلال ممکن است عمومی شود و منجر به اختلال در عملکرد اعصاب متعدد شود. آسیب عصبی نیز نوروپاتی نامیده میشود. این امکان وجود دارد که نوروپاتی در چند عصب، یا حتی به یک عصب منفرد جدا شود.
- آسیب عصبی، نوروپاتی محیطی است. این آسیب غالباً بر طولانیترین اعصاب بدن تأثیر میگذارد، اعصابی که تا پاها و کف پاها کشیده میشوند. نوروپاتی محیطی ممکن است در اثر دیابت، کمکاری تیروئید، کمبود ویتامین B12، بیماری مزمن کلیه یا قرار گرفتن در معرض فلزات سنگین ایجاد شود. با گذشت زمان، ممکن است اعصاب به تدریج آسیب ببینند و این آسیب ممکن است غیر قابل برگشت باشد.
- سندرم تونل کارپال وقتی اتفاق میافتد که عصب مدیان (عصب دست) فشرده میشود و میتواند موجب بیحسی و گزگز کردن انگشتان و انگشت شست شما گردد. این بیماری میتواند علل مختلفی از جمله آرتروز داشته باشد. آرتروز با گذشت زمان میتواند باعث خار استخوان شود که از این رو میتواند عصب مدیان را فشرده کند ..
- اختلالات ژنتیکی خاصی نیز وجود دارد که میتواند افراد مبتلا را در معرض آسیبهای عصبی قرار دهد. یکی از این اختلالات بهعنوان نوروپاتی ارثی همراه با استعداد فلج فشاری (HNPP) شناخته شده است. این وضعیت منجر به بیحس شدن و خواب رفتگی دست و پا میشود که غالباً با فشردهسازی اعصاب همراه است. این یک وراثت اتوزومال غالب (Autosomal dominant) است و باعث میشود سابقهی خانوادگی بسیار متداول باشد. افراد مبتلا، مکرراً از مشکلاتی ناشی از آسیب عصبی که ناشی از فعالیتهای روزمره است، از جمله بیدار شدن از خواب به خاطر علائم و احساسات ناراحت کننده شکایت دارند.
- درحالیکه خواب رفتن دست و پا معمولاً ناشی از مشکلاتی است که بر روی اعصاب تأثیر میگذارد، بعضی اوقات به خاطر تومورهای مغزی، قرار گرفتن در معرض سموم و شیمی درمانی برای درمان سرطان نیز ایجاد میشود.
- گاهی اوقات پوشیدن کفشهایی که خیلی تنگ است، میتواند باعث خواب رفتن پاها شود یا به میزان قابلتوجهی در این وضعیت نقش داشته باشد.
علائم هشدار خواب رفتگی دست و پا
علائم خواب رفتگی دست و پا و آسیب محیطی، به نوع اعصاب تحت تأثیر قرار گرفته، بستگی دارد. علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- ضعف عضلانی، آتروفی یا گرفتگی عضلات
- بیحسی دست و پا شامل سر شدن و احساس سوزن سوزن شدن، کاهش تعادل و از دست دادن هماهنگی اندام و توانایی تشخیص درد
- احساس سوزش، زق زق کردن یا درد تیرکشنده (درد نوروپاتیک)
- مشکلاتی در عملکرد خودکار (اتونوم) از جمله غش کردن، سرگیجه و اختلال در عملکرد مثانه و روده.
درمان خواب رفتگی و بیحس شدن دست و پا
شیوههای درمانی زیر در رفع بیحسی اندامها و خواب رفتن دست و پا تأثیر مثبتی دارد:
کمپرس گرم
کمپرس گرم بهترین راهحل برای تقویت گردش خون در دست و پای خوابرفته است. استفاده از کمپرس گرم باعث افزایش گردش خون و بهبود عملکرد اعصاب شده و به درمان احساس بیحسی و یا خواب رفتگی دست و پا کمک میکند. یک کمپرس گرم تهیه کنید و ۵-۷ دقیقه آن را در مناطق آسیب دیده قرار دهید. این کار را روزانه سه بار تکرار کنید تا درد و احساس خواب رفتگی دست و پا کاهش یابد.
نمک اپسوم
نمک اپسوم یا نمک حمام (که به منیزیم سولفات نیز گفته میشود) حاوی مقادیر قابلتوجهی منیزیم است که به کاهش التهاب در بدن کمک میکند. این نمک باعث ترمیم اعصاب آسیب دیده و ملتهبی میشود که باعث ایجاد احساس سوزن شدن شدهاند.
یک فنجان نمک اپسوم را در وان پر از آب اضافه کنید و حدود ۱۵-۲۰ دقیقه در وان غوطه ور شوید و حمام کنید، یکبار در روز این کار را انجام دهید تا گردش خون بهبود یابد و احساس سوزن سوزن شدن و خوابرفتگیتان کاهش یابد.
مدیریت درد
پزشکان متخصص درد ممکن است داروهای بدون نسخهای را برای بیحسی همراه با درد خفیف توصیه کنند، درحالیکه درد نوروپاتی شدیدتر ممکن است نیاز به مسکنهای تجویز شده و یا درمانهای موضعی داشته باشد. بلوکهای عصبی یا پمپهای درد کاشته شده همچنین ممکن است به رفع مشکلات اساسی که باعث بیحسی و خواب رفتن دست و پا میشوند کمک کنند.
توانبخشی فیزیکی
اگر به هر علتی علائم خواب رفتگی دست و پا زندگی روزمره شما را دچار مشکل کرده باشد، پزشک شما ممکن است شما را به یک متخصص توانبخشی که با متخصص فیزیوتراپی و متخصصین کاردرمانی همکاری میکند، ارجاع دهد و در طی یک برنامه توانبخشی، تمرینات یا روشهایی را برای کمک به شما در بهبود تعادل بدنتان تجویز میکند تا بتوانید از پس کارهای روزمرهی خود برآیید. فیزیوتراپی باعث بهبود توانایی تحرک و تعادل و همچنین توانایی شما در انجام کارهای روزمرهای میشود که برایتان اهمیت دارند. درمانهای فیزیوتراپی که برای شما در نظر گرفته میشوند، به علائم منحصربهفرد شما بستگی خواهند داشت، اما ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- حرکت منفعل عضلات و مفاصل
- تمرینات تحمل وزن از طریق یک مفصل
- تمرینات تعادلی برای کاهش خطر سقوط
- بازآموزی نحوهی راه رفتن برای تسهیل تحرک و تقویت استقلال فرد در انجام کارها
- ماساژ بافت نرم برای خواب رفتگی دست و پا معجزه میکند .. ماساژ دادن باعث تحریک اعصاب، افزایش گردش خون و احیای عملکرد طبیعی اعصاب میشود و از این طریق میتوان سلامت عصب را حفظ کرد.
- جلسات مختص کار با استفاده از کارهای متمایز درجه بندی شده، سیر و اکتشافات حضوری در مورد اشیاء بدون دید و بازخورد.
- تصویر آینهای برای تحریک مسیرهای عصبی
- کنترل درد. درمان با آبدرمانی باعث شل شدن عضلات و افزایش گردش خون میشود. این نوع درمان همچنین میتواند درد را کاهش دهد و شما را قادر میسازد تحرک خود را در داخل آب به حداکثر برسانید.
- مشاوره و توصیههایی در مورد رژیم غذایی
- توصیههایی در مورد وسایل راه رفتن، ارتزها، بریسها و صندلی چرخدار.
- بهبود ایمنی برای انجام کارهای روزمره
- فیزیوتراپیستها ممکن است استفاده از درمانهای مکمل مانند تحریک عصب الکتریکی از راه پوست (TENS) و طب سوزنی برای کاهش درد توصیه کنند.
در طی جلسهی مشاوره اولیه با فیزیوتراپیست، وی متوجه خواهد شد که مشکل خواب رفتگی دست و پا چگونه شما را تحت تأثیر قرار داده است. سپس اهداف توانبخشیتان در مرکز درمانی معین میشود تا به حداکثر پتانسیل خود برسید. فیزیوتراپیستها با متخصصان کاردرمانی همکاری میکنند که میتوانند محیط خانه شما را برای اطمینان از ایمنی لازم برای انجام فعالیتهای زندگی روزمره ارزیابی کنند.
