نقرس یا آرتریت نقرسی نوع بسیاری دردناکی از آرتروز بوده که در مردان بین 40 تا 60 سال بسیار رایج است. در اکثر موارد این درد در شست پا و همچنین مچ پا، زانو، ساق، کف پا، مچ دست و آرنج‌ها احساس می‌شود. در برخی از موارد این درد به حدی شدید است که حتی لمس پتو با انگشت شست پا می‌تواند باعث درد شدیدی شود. معمولا این عارضه یک مفصل را درگیر می‌کند ولی با افزایش شدت می‌تواند منجر به درگیری مفاصل دیگر نیز بشود که به این عارضه نقرس چندمفصلی می‌گویند. هزاران نفر در هند از بیماری نقرس رنج می‌برند. دارودرمانی، رژیم غذایی مناسب و فیزیوتراپی بهترین روش‌های درمانی موجود برای نقرس هستند.
فیزیوتراپی در کلینیک امید به بیمار کمک می‌کند تا مفاصل خود را فعال نگه دارد چراکه ورزش کافی برای درمان نقرس اهمیت زیادی دارد. در ابتدا فیزیوتراپی بر روی توقف التهاب مفاصل در اثر نقرس تمرکز خواهد داشت و پس از آن به مدیریت طولانی مدت بیماری به منظور پیشگیری از آرتریت نقرسی در آینده و از بین بردن بلورهای اوریک اسید در بافت‌ها می‌پردازد.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره‌ی فیزیوتراپی بیماری نقرس و دریافت نوبت در کلینیک امید با شماره تلفن‌های 02166015217 – 02166014158 تماس حاصل فرمایید.
چه عواملی باعث بروز نقرس می‌شوند؟
نقرس به دلیل تجمع یک ماده‌ی زاید به نام اوریک اسید در خون ایجاد می‌شود. معمولاً اوریک اسید توسط کلیه‌ها از خون پاکسازی می‌شود ولی در صورت تولید مقادیر زیاد آن و یا مشکل در روند دفع این ماده، اوریک اسید به ماده ای به نام سدیم اورات تبدیل شده و در مفاصل یا بافت‌های اطراف آن‌ها بلورهایی را ایجاد می‌کند. این امر سبب بروز التهاب دردناکی خواهد شد.
برخی از مشکلات پزشکی مثل فشار خون بالا، دیابت و بیماری‌های کلیوی خطر ابتلا به نقرس را افزایش می‌دهند چراکه توانایی بدن برای تخلیه‌ی اوریک اسید کاهش خواهد یافت.
اوریک اسید به چند دلیل در بدن تجمع پیدا می‌کند. برخی از افراد دچار اختلالات ژنتیکی در روند متابولیسم خود بوده (یکی از هر ده نفر در یک خانواده) ولی بالا بودن سطح اوریک اسید در خون ارتباط نزدیکی با رژیم غذایی پر گوشت، مصرف زیاد الکل (مخصوصاً آبجو)، اضافه وزن و جنس مرد (احتمال ابتلای مردان 5 برابر زنان است) خواهد داشت.
تجمع اوریک اسید معمولا در طی یک دوره‌ی چند ساله اتفاق افتاده و بافت‌های بدن قبل از شکل گیری بلورها باید از این ماده اشباع شوند.
عواملی که ممکن است باعث فعال سازی نقرس و بلوری شدن اسید اوریک شوند عبارت اند از فعالیت فیزیکی شدید، بیماری، استرس، کم آبی بدن، عمل جراحی، رژیم‌های غذایی شدید و ناگهانی و برخی از داروهای تجویزی (به خصوص داروهای ادرار آور). در صورتی که نگران داروهای مصرفی و خطر بروز نقرس هستید، با پزشک خود مشورت کنید.
علائم نقرس
حملات نقرس بدون هشدار قبلی و معمولاً در طی شب بروز می‌کنند. شایع‌ترین علامت این بیماری یک درد ناگهانی و بسیار شدید در یک یا چند مفصل بوده که معمولاً در شست پا احساس می‌شود. این درد ممکن است با تورم، قرمزی، خارش و پوسته پوسته شدن پوست همراه باشد.
این علائم ناتوان کننده معمولا طی چند ساعت به وجود آمده و بین 3 تا 10 روز دوام خواهند داشت. با این حال 62 درصد از افراد در طی یک سال مجدداً دچار حمله‌ی نقرس خواهند شد.
نقرس به انواع مختلفی خود را نشان می‌دهد و در صورت مشاهده‌ی هریک از علائم زیر، ممکن است فرد به نقرس مبتلا باشد:
- درد شدید در مفصل (شست پا در بیش از نصف موارد) که به هنگام شب و به شکل ناگهانی شروع می‌شود.
- مفصل درگیر شده قرمز و متورم بوده و پوست اطراف آن معمولاً سفت و براق است (ممکن است پوست کنده شود).
- در برخی از افراد ممکن است شروع علائم با تشنگی بوده و علائمی شبیه به آنفولانزا نیز در فرد دیده شود.
- ناراحتی به وجود آمده معمولا در 24 ساعت اول به اوج رسیده و سپس در طی چند روز بعد کاهش می‌یابد. پس از گذشت 1 تا 2 هفته مفصل به حالت عادی باز خواهد گشت.
- هر چقدر تعداد حملات بیشتر باشد، مدت زمان دوام آن‌ها نیز بیشتر خواهد بود.
درمان نقرس و حملات نقرس
به محض تشخیص نقرس توسط پزشک، برای کاهش درد شما اقدام خواهد شد. ازجمله روش‌های درمانی موجود می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
دارو درمانی
داروهای مختلفی به منظور درمان حملات نقرس به کار می‌روند:
- داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs): این داروها با مهار پروستاگلاندین که در ایجاد درد و التهاب نقش دارد اثر خود را اعمال می‌کنند. ازجمله انواع رایج این داروها می‌توان به ایبوپروفن، آسپرین و ناپروکسن اشاره کرد. انواع تجویزی این داروها نیز وجود دارند که در این بین می‌توان به سلکوکسیب، کتوپروفن و ناپروکسن سدیم اشاره کرد. قبل از مصرف این داروها باید با پزشک خود مشورت کنید.
- کلشیسین: اگر مصرف داروهای NSAID برای شما مناسب نباشد ممکن است پزشک برای شما کلشیسین تجویز کند ولی این دارو باید به صورت روزانه مصرف شود. ازجمله عوارض جانبی این دارو می‌توان به اسهال، تهوع، استفراغ و دردهای شکمی اشاره کرد.
- کورتیکواستروئیدها: این داروها به شکل خوراکی مصرف شده و یا به داخل مفصل تزریق می‌شوند. رایج‌ترین انواع کورتیکواستروئیدها برای درمان نقرس عبارت اند از پردنیزون، پردنیزولون و متیل پردنیزولون.
- داروهای کاهنده‌ی اوریک اسید: مثل لوزارتان و آلوپورینول. این داروها باید به صورت روزانه و به شکل طولانی مدت مورد استفاده قرار بگیرند. دستورالعمل‌های جدید نقرس مصرف این داروها را همراه با یک دوره‌ی 3 تا 6 ماهه مصرف NSAID توصیه می‌کنند.
فیزیوتراپی چگونه کمک خواهد کرد؟
در برخی از موارد نقرس زمانی که بیماری عود می‌کند، درمان فیزیوتراپی به همراه دارو می‌تواند مفید باشد.
- فیزیوتراپیست شما ممکن است از روش‌هایی مثل یخ، اولتراسوند و لیزر به منظور تسکین درد مفصل استفاده کند. همچنین می‌توانید در خانه با استفاده از یخ یا کمپرس سرد، درد ناشی از نقرس را کاهش دهید. با این حال، در بسیاری از موارد انجام فیزیوتراپی مستقیم بر روی مفصل دردناک بوده و در طی این مدت، استراحت و بالا نگه داشتن مفصل توصیه می‌شود.
- معمولاً زمانی که یک مفصل دچار حمله‌ی نقرس می‌شود راه رفتن بر روی آن بسیار دردناک و تقریباً غیرممکن است. فیزیوتراپیست می‌تواند شما را در مورد استفاده از وسایل کمکی مثل عصا راهنمایی کند. لنگیدن در حین راه رفتن حتی به مدت کوتاه می‌تواند باعث ایجاد الگوهای غلط راه رفتن شده و فشار زیادی را به مفاصل دیگر به خصوص مفاصل اندام تحتانی وارد کند. فیزیوتراپیست شما پس از رفع حمله‌ی نقرس، از عدم ایجاد عادات و الگوهای غلط راه رفتن در بیمار نیز مطمئن می‌شود.
- از آن جایی که حملات مکرر نقرس می‌توانند در نهایت منجر به آسیب مفصل شده و نحوه‌ی حرکت و عملکرد آن را تغییر دهند، مهم است که دامنه‌ی حرکتی طبیعی در مفاصل را حفظ کرده و انعطاف پذیری و قدرت عضلات اطراف مفصل را تقویت کنید. فیزیوتراپیست شما مفاصلی که مکررا درگیر حملات نقرس می‌شوند را بررسی کرده و تمرینات کششی، تقویتی و دامنه حرکتی خاصی را برای شما تجویز می‌کند تا بتوانید حداکثر عملکرد مفصل را حفظ کنید.
- تمرینات حس عمقی (proprioception) می‌توانند حس مفاصل از حرکت را تقویت کنند. تمامی تمرینات باید بین حملات نقرس انجام شده و از انجام تمرینات در طول دوره‌ی حمله خودداری شود. تمرین دادن مفصل درگیر معمولا بسیار دردناک بوده و می‌تواند برای مفصل آسیب زا باشد چراکه بلورهای اوریک اسید می‌توانند در حرکات شدید مفصل باعث ساییدگی سطوح آن شوند.
- سبک زندگی بدون تحریک، چاقی و فشار خون همگی از عوامل خطر بروز نقرس هستند. به همین منظور فیزیوتراپیست به شما توصیه می‌کند تا به تمرینات هوازی بپردازید. این کار عوامل خطر را برای شما کاهش داده و حملات نقرس کمتر اتفاق می‌افتند.
- فیزیوتراپیست شما می‌تواند در مورد تمرینات هوازی مناسب شما را راهنمایی کرده و یک برنامه‌ی تمرینی مناسب برای شما طراحی کند. برخی از افراد متوجه می‌شوند که انجام تمرینات هوازی و همچنین تمرینات کششی و تقویتی در استخر برای آن‌ها آسان‌تر بوده و درد کمتری را به همراه دارد. همانند دیگر تمرینات ذکر شده، انجام تمرینات هوازی باید در بین دوره‌های حمله‌ی نقرس صورت گیرد.
درمان نقرس به صورت مدیریت عارضه بوده و نمی‌توان عارضه را به شکل کامل از بین برد. با همکاری نزدیک با فیزیوتراپیست و پزشک خود، می‌توانید این بیماری را با کمترین مشکل مدیریت کنید.
روش‌های درمانی مکمل و جایگزین
بسیاری از روش‌های درمانی مکمل و جایگزین (CAM) برای درمان نقرس بر روی رژیم غذایی، کاهش وزن و ورزش کردن تمرکز دارند.
وزن خود را مدیریت کنید
نقرس ارتباط نزدیکی با چاقی دارد چراکه بالا بودن وزن می‌تواند سطح اوریک اسید خون را افزایش دهد. شواهد نشان می‌دهند که افزایش دور کمر، علت اصلی افزایش بروز نقرس در بین افراد جوان‌تر است (یک مرد چاق احتمالا 10 سال قبل از یک مرد همسان ولی لاغر دچار حمله‌ی نقرس می‌شود).
مصرف گوشت و غذاهای دریایی را کاهش دهید
مقادیر زیادی از پورین که نوعی پروتئین متابولیزه شده به اسید اوریک است، در برخی از غذاها یافت می‌شود. پس منطقی به نظر می‌رسد که مصرف این غذاها که شامل گوشت، سیرابی، صدف و ماهی‌های چرب هستند را کاهش دهید.
با این وجود، ماهی‌های چرب به دلیل دارا بودن اسیدهای چرب امگا -3 فواید بسیار زیادی داشته و مصرف آن‌ها به میزان 1 وعده در هفته می‌تواند مفید باشد. می‌توانید در مورد میزان مصرف ماهی با پزشک خود مشورت کنید.
پروتئین‌های گیاهی مثل حبوبات، لوبیا و توفو نه تنها سطح اوریک اسید را افزایش نمی‌دهند بلکه می‌توانند شما را در برابر نقرس محافظت کنند.
آب کافی بنوشید
مصرف آب کافی مشکل دیگری است. با وجود اینکه میزان آب مصرفی تاثیری بر روند متابولیسم اسید اوریک ندارد، این کار می‌تواند اسید اوریک را به شکل محلول حفظ کرده و از بلوری شدن آن در مفاصل و بافت‌ها جلوگیری کند.
جالب است بدانید که حملات نقرس در تعطیلات تابستان به دلیل کاهش آب بدن و مصرف زیاد غذا افزایش پیدا می‌کند.
سطح ویتامین C بدن خود را افزایش دهید
بالا بردن سطح ویتامین C بدن می‌تواند مفید باشد چراکه این ماده باعث دفع بیشتر اوریک اسید از کلیه‌ها خواهد شد.
بهتر است غذاهای سرشار از ویتامین C که مقادیر کمی فروکتوز دارند را انتخاب کنید مثل پرتقال، توت فرنگی، آناناس و گریپ فروت.
به میزان کافی ورزش کنید
بسیاری از افراد مبتلا به نقرس از ورزش کردن پرهیز می‌کنند چراکه تصور می‌کنند این کار باعث تشدید درد و التهاب خواهد شد. برنامه‌های مختلفی برای تطبیق افراد مبتلا به انواع آرتروز با برنامه‌های ورزشی خود وجود دارند. فیزیوتراپیست می‌تواند به شما کمک کند تا بهترین برنامه‌ی ورزشی را با توجه به شرایط خود انتخاب کنید.
