سکته مغزی یک حمله ناگهانی به مغز است که اغلب ناشی از انسداد یا پارگی یک رگ خونی است که منجر به قطع جریان خون به مغز میشود. سلولهای مغزی برای بقا و عملکرد صحیح نیازمند رسیدن اکسیژن به صورت مداوم از طریق خون هستند. در صورت عدم تأمین کافی خون، سلولهای مغزی آسیب میبینند. در نتیجه، فرد مبتلا به سکته مغزی ممکن است مشکلاتی در حرکت یک طرف بدن، برقراری ارتباط و هماهنگی و حفظ تعادل داشته باشد. سکته مغزی معمولاً باعث بروز همیپارازی یا همیپلژی میشود، به معنای ضعف یا فلج یک طرف بدن. سکته مغزی عامل اصلی ناتوانی شدید و طولانی مدت در ۱۵ تا ۳۰ درصد از افرادی است که از سکته مغزی جان سالم به در بردهاند و باقی ماندهاند و ۲۰ درصد از بیماران نیز پس از سه ماه از شروع بیماری نیاز به مراقبت ویژه دارند. بیماران مبتلا به سکته مغزی در انجام فعالیتهای عملکردی و روزمره خود با مشکلاتی مواجه میشوند. برای بهبود وضعیت، استفاده از ارتزهای بالا و پایین بدن توصیه میشود. این ارتزها به بیماران کمک میکنند تا عملکردی بهتر در زندگی روزمره و فعالیتهای روزانه خود داشته باشند.
مدیریت ارتز سکته مغزی اخیراً مورد توجه واقع شده است که این امر تا حدودی به علت افزایش تعداد افراد بهبود یافته از سکته مغزی و وجود شواهدی مبتنی بر موثر بودن ارتز در درمان سکته مغزی است. هر ساله تقریبا بسیاری از افراد برای اولین بار و بسیاری نیز دچار حملههای مغزی مکرر میشوند. اگرچه سکته مغزی میتوانند در هر سنی اتفاق بیفتد اما این بیماری تا حد زیادی در بین سالمندان شایع است و تعداد افراد ۶۵ سال به بالا روز به روز افزایش مییابد.
کسب کسب اطلاعات بیشتر دربارهی انواع ارتزها برای بیماران سکته مغزی و یا رزرو نوبت در کلینیک سلامت امید با شماره تلفنهای ۶۶۰۱۵۲۱۱ - ۶۶۰۱۵۲۱۷ - ۶۶۰۱۴۱۵۸ تماس حاصل فرمایید.
چه عواملی باعث سکته مغزی میشود؟
دو علت اصلی برای سکته مغزی وجود دارد که به صورت هموراژیک یا ایسکمیک طبقه بندی میشوند.
- سکته مغزی ایسکمیک فقدان خون رسانی به مغز است که در اثر لخته خون ایجاد میشود و شایعترین نوع سکته مغزی است. به عنوان مثال، آتروم یک توده چربی است که میتواند در عروق ایجاد شود و سبب انسداد شریان و قطع جریان خون به مغز گردد.
- سکته مغزی هموراژیک خونریزی در مغز است که در اثر تضعیف شدن رگهای خونی در مغز ایجاد میشود و میتواند در نواحی مختلف مغز اتفاق بیفتد.
حمله ایسکمیک گذرا یا TIA ، غالباً به سکته مغزی کوتاه گفته میشود و بر اثرعدم خونرسانی موقت به مغز اتفاق میافتد. علائم TIA بین۵ دقیقه تا ۲۴ ساعت بعد برطرف میشود زیرا اختلال در خونرسانی برای مدت زمان کوتاهی رخ میدهد. حمله ایسکمیک به عنوان هشداری است مبنی بر اینکه احتمالا جریان خونرسانی به مغز با مشکلی مواجه شده و به درستی کار نمیکند.
علائم و عوارض سکته مغزی چه هستند؟
سکته مغزی یک وضعیت اورژانسی است. در صورتی که فردی دچار سکته مغزی شده باشد باید خیلی سریع برای نجات بافت تهدید شده مغز و به حداقل رساندن آسیب احتمالی اقدام کرد. علائم و تاثیرات سکته مغزی بستگی به ناحیه مغزی دارد که سکته در آنجا اتفاق افتاده است. شایعترین عوارض بلند مدت سکته مغزی عبارتند از:
- ضعف یا فلج شدن یک طرف بدن به همراه از دست دادن بخشی و یا کل حرکات اختیاری بدن.
- مشکل در راه رفتن، حرکات یا هماهنگی
- ضعف در حفظ تعادل
- از دست دادن احساس در یک طرف بدن
- مشکلات گفتاری و زبانی
- ضعف در عضلات صورت
- مشکلات بلع که میتواند باعث بروز مشکلاتی در خوردن یا نوشیدن شود.
- مشکلات شناختی مانند تفکر، توجه و حافظه.
- تغییر در رفتار و حالت.
- مشکلات مربوط به کنترل روده یا مثانه (بیاختیاری ادراری)
- خستگی
- از دست دادن استقلال
البته همه کسانی که دچار سکته مغزی میشوند تمام این علائم را تجربه نخواهند کرد و عوارض بلند مدت آن با درمان زیر نظر یک متخصص قابل اصلاح است زیرا مغز توانایی سازگاری با تغییرات و کاهش نقصهای عصبی را دارد.
تشخیص سکته مغزی
از سی تی اسکن (توموگرافی کامپیوتری) و MRI (تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی) میتوان برای تشخیص نوع سکته مغزی و محل بروز ان در مغز استفاده کرد. از تست گفتار، صورت و دستها (FAST) نیز میتوان برای کمک به تشخیص سریع علائم در افراد استفاده کرد.
استفاده از فیزیوتراپی برای درمان سکته مغزی
افرادی که دچار سکته مغزی شدهاند تحت نظر یک متخصص عصبشناسی فیزیوتراپی میشوند. فیزیوتراپیستهای متخصص مغز و اعصاب، مشکلاتی را که فرد در اثر سکته مغزی با آن روبرو خواهد شد را بخوبی درک میکنند. بهتر است که برای کسب بهبودی به بهترین شکل ممکن در اسرع وقت فیزیوتراپی را شروع کنید. متخصص فیزیوتراپی در طول مدت درمان، شما را راهنمایی و پشتیبانی خواهد کرد و سعی میکند تا از حداکثر پتانسیل شما برای کسب بهبودی کامل و بلند مدت استفاده میکند.
فیزیوتراپیست اهداف کوتاه مدت و بلند مدت را متناسب با نیازهای شما و برای کمک به ارتقاء استقلال و ارتقاء کیفیت زندگی تعیین میکنند. درمان با فیزیوتراپی بیشتر بر روی موارد زیر تمرکز دارد:
- افزایش کنترل حرکت بازو، پا و تنه
- جلوگیری از کوتاه شدن عضلات
- مشاوره در مورد نحوهی نشستن و ایستادن
- ترویج و بهبود حرکات عادی بدن
- تشویق به حرکت دادن اندام آسیب دیده
- افزایش توانایی غلتیدن یا حرکت کردن در رختخواب، به هنگام نشستن و یا ایستادن
- ارتقاء فعالیتهای زندگی روزمره
- افزایش قدرت عضلات
- بهبود تعادل و وضعیت
- بهبود سطح ایمنی بدن
- افزایش سطح انرژی بدن
- کاهش درد و اسپاسم عضلات
- ارتقاء استقلال
- بهبود کیفیت زندگی
بعد از سکته مغزی، بسیاری از افراد در انجام کارهای روزمره خود دچار مشکلاتی میشوند که میتواند زندگی را برای فرد دشوارتر کند. مختصص فیزیوتراپی از نزدیک با شما، شریک زندگیتان، خانواده و یا افراد نزدیک به شما کار خواهند کرد و به شما توصیه میکنند که از ابزارهای کمکی برای پیادهروی، اسپلینتها، واکر و تجهیزات منزل استفاده کنید تا راحتتر بتوانید به امورات زندگی روزمره خود بپردازید. در طی جلسات درمانی، متخصص فیزیوتراپی شما را در زمینهی انجام یکسری تمرینات عملکردی ایمن همراهی خواهد کرد. این تمرینات شامل موارد زیر میشود:
- تمرین تقویت عضلات به منظور کاهش ضعف عضلات.
- کشش عضلات جهت کمک به کشیدن عضلات سفت و کاهش سفتی و خشکی آنها.
- تمرینات مربوط به ایجاد استقامت و کاهش خستگی بدن.
- تمرین تکراری برای بکارگیری عضلات و بهبود سطح عملکرد فرد.
- تمریناتی مختص قسمت آسیبدیده بدن به منظور بکارگیری موثر آن.
- اصلاح طرز نشستن و ایستادن برای بهبود تعادل و هماهنگی بدن.
- آموزش در زمینهی رفت و آمد (سوار شدن و بلند شدن بر روی ویلچر، رفتن و خارج شدن از تختخواب، ماشین، چگونگی دوش یا حمام کردن و نحوهی داخل و خارج شدن از دستشویی)
- استفاده از وسایل ارتوپدی و کمکی برای راه رفتن و بلند کردن پاها به هنگام بالا رفتن از پلهها و جلوگیری از بروز حادثه و آسیب دیدگی.
- درمان هیدروتراپی.
- تحریک الکتریکی عملکردی (FES) برای تحریک عصب تامین کننده پاها و کمک به بالا بردن پا به سمت بالا برای بهبود کیفیت راه رفتن.
ارتزهای مخصوص برای بیماران سکته مغزی
یکی از رایجترین وسایل کاربردی در فیزیوتراپی برای بیمارانی که دچار سکته مغزی شدهاند استفاده از ارتزهای طبی دست و پا برای این دسته از بیماران میباشد که بنا بر نیاز بیمار بهترین نوع ارتز توسط فیزیوتراپیست و یا پزشک متخصص تجویز میشود.
محصولات زیر برای بهبود تحرک پس از سکته مغزی طراحی شدهاند. اینکه محصولی مناسب شما باشد یا نه و اینکه آیا شما قادر به استفاده کامل و دقیق از آن هستید یا نه به عوامل مختلفی بستگی دارد. وضعیت جسمانی، تناسب اندام و معاینه پزشکی فرد بطور دقیق مورد بررسی قرار میگیرد و سپس پزشک یا متخصص مربوطه در مورد این که کدام محصول برای شما مناسب از همه است تصمیمگیری خواهد کرد.
ارتز اندام فوقانی برای بیماران سکته مغزی
ارتز اندام فوقانی یک ابزار با استفاده خارجی هستند که برای بهبود عملکرد و ساختار نواحی مختلف موجود در اندام فوقانی طراحی شدهاند. این ارتزها شامل بریس، اسلینگ و اسپلینت میباشد و اغلب از ترموپلاستیک، ریختهگری و فلز ساخته میشوند.
متخصصین جراحی باتجربه در Physio.co.uk یک ارزیابی جامع ارائه میدهند و به شما در تصمیمگیری در مورد انتخاب بهترین ارتز اندام تحتانی کمک میکنند. دو نوع ارتز اندام تحتانی اصلی وجود دارد و انتخاب آنها بستگی به نیاز فرد دارد:
- ارتزهای استاتیک : این نوع ارتزها ثابت بوده و هیچگونه تحرکی ندارند و دارای ساختارهای بسیار سفت و سخت هستند. معمولاً از این نوع ارتزها برای شکستگی و صدمات تاندون و عصب استفاده میشود.
- ارتزهای پویا : این نوع ارتزها امکان جنبش و تحرک را برای فرد فراهم میکنند اما میزان این تحرک بستگی به شرایط مورد استفاده آن دارد. ارتزهای پویا عمدتا برای برطرف کردن ضعف و اسپاسم عضلات استفاده میشوند.
برخی از انواع متداول ارتزهای اندام فوقانی در جهان برای بیماران سکته مغزی به شرح زیر است:
ارتز مانو نروکسا پلاس مچ دست
هرچه زودتر و بیشتر از دستتان در طول درمان استفاده کنید بیشتر میتوانید تحرک خود را بدست آورید. مانو نروکسا پلاس هم از مفصل مچ دست و هم از خود دست پشتیبانی کرده و آن را ثابت در جای خود نگه میدارد. مانو نروکسا پلاس را میتوان به امو نروکسا پلاس وصل کرد و از عملکردی بینظیر آن بهرهمند شد. با ترکیب کردن این ارتزها میتواند بازو را بهتر در جای خود نگه داشت و هدایت بازو را بهبود داده و اثر ضد اسپاسم آن را شدت بخشید.
- این نوع ارتز در درجه اول برای کاربرانی که دارای بیماریهای عصبی هستند و قادر به کنترل مچ دست، دستان و انگشتان خود نیستند طراحی شده است.
- استانداردی جدید در درمان سکته مغزی برای پشتیبانی از عملکرد و قرارگیری ساختارهای مچ دست، دست و انگشت است.
- ساپورت اختیاری دست برای قرار دادن دست در جای خود به خصوص در طول شب و برای درمان اولیه است.
- ترکیب دو ارتز مانو نروکسا پلاس و امو نروکسا پلاس منجر به عملکرد منحصر به فرد میشود.
- به لطف ماده تنظیم کننده آب و هوا میزان عرق کردن در فرد کمتر میشود.
ارتز امو نروکسا پلاس شانه
سکته مغزی یا آسیب دیدگی سیستم عصبی مرکزی یا محیطی ممکن است منجر به فلج شدن فرد از ناحیه شانه شود. در این حالت فرد درد دارد و حرکت دادن بازو برای وی دشوار است. تکان دادن بازو باعث درد در ناحیه شانه شده و در نتیجه حرکت بازو را محدود میکند.
دررفتگی مفصل شانه از سوکت یکی از دلایل درد شانه است. از ارتز امو نروکسا پلاس برای اصلاح هم ترازی استخوان بازو سر با حفره مفصلی و در نتیجه رفع علت درد استفاده میشود. این ارتز به تثبیت شانه و قرارگیری درست آن در جای خود کمک میکند. ارتز امو نروکسا پلاس باعث تسکین درد به شکل قابل توجهی شده و منجر به بهبود کلی وضعیت بدن میشود.
ارتز اندام تحتانی برای بیماران سکته مغزی
ارتز اندام تحتانی ابزارهای با مصارف خارجی خاصی هستند که در مناطق خاصی از اندام تحتانی و به منظور برای اصلاح تراز غیر طبیعی مورد استفاده قرار میگیرند. این نوع ارتزها شامل بریس، کفی طبی، اسپلیت یا سایر ابزارهای دیگر میشود. هر ارتز اندام تحتانی برای رفع نیازهای خاصی طراحی شده است لذا برای انتخاب بهترین نوع آن به یک ارزیابی جامع و تجزیه و تحلیل شکل راه رفتن فرد توسط یک متخصص پا (پودیاتریست) نیاز است.
پزشک متخصص پا ابتدا یک ارزیابی کاملی از وضعیت شما انجام میدهد و سپس بر مبنای آن یک ارتز اندام تحتانی مؤثر و مناسب برای انتخاب شما انتخاب میکند. ارتزهای اندام تحتانی انواع مختلفی دارند که برخی از آنها عبارتند از:
- ارتز پا و مچ پا (AFO)
- ارتز زانو و مچ پا (KAFO)
- ارتز زانو و مچ پا (HKAFO)
- ارتز تنه- مفصل ران- زانو- مچ و کف پا (HKAFO)
- بریس زانو
- بریس مچ پا
ارتز اندام تحتانی نیز میتواند به شکل قالب و یا غیرقالبی باشد. ارتز را میتوان از انواع مواد مانند پلاستیک، فلز و فیبر کربن ساخت. متخصصین پا به شما در انتخاب بهترین نوع ارتز به شما کمک میکنند.
- ارتز اندام تحتانی قالبگیری شده: این نوع ارتزها پس از قالبگیری از پاهای فرد و بصورت سفارشی طراحی میشوند. در این حالت، ارتز باتوجه به مشکلات و نیازهای شخصی فرد ساخته میشوند.
- ارتز اندام تحتانی قالبگیری نشده: این نوع ارتزها متناسب با نیازهای فرد ساخته نمیشوند اما ممکن است روشی مناسب برای شروع استفاده ارتز باشند.
نوع ارتزهای اندام تحتانی انتخاب شده به تصمیم مشترک بین فرد بیمار و پودیاتریست (متخصص پا) بستگی دارد. برخی از انواع رایج ارتزها عبارتند از:
ارتزهای ضد آب آکوالاین
برای افرادی که بصورت جزئی و یا کامل در ناحیه عضلات پا فلج هستند و از ارتز استفاده میکنند دوش صبحگاهی یا رفتن به استخر میتواند امری بسیار مشکل باشد. علاوه بر این، حمامهای مخصوص معلولین همیشه به هنگام مسافرت یا بازدید از دوستان و اقوام در دسترس نیست.
ارتزهای ضد آب آکوالاین اولین ابزار کمکی برای راه رفتن در جهان هستند که مخصوص استفاده در جاهای آبی طراحی شدهاند. این نوع ارتزها بهترین و بیشترین ضریب امنیت و حداکثر تحرک را برای فرد معلول فراهم میسازند. اجزای این سیستم برای تماس با آب طراحی شده و سبک، راحت هستند و نظافت و خشک کردن آن بسیار آسان و سریع است.
مچ کربنی هفت
مچ کربنی هفت برای تقلید از ارتزهای پویای مچ پا استفاده میشود که یک الگوی پیادهروی (راه رفتن) طبیعیتر و پویاتر را فراهم میکند. ارتزهای مچ پا که که از مچ کربنی هفت ساخته شدهاند دارای ساختاری مطمئن و مؤثری هستند و برای افراد دارای پاهای غیرفعال در بالا بردن و یا پایین آوردن عضلات یا مفصل زانو بسیار مفید هستند.
مچ کربنی هفت یک فنر کربنی است که برای ساخت ارتزهای پای سبک مچ، پای بسیار سبک وزن و در عین حال بسیار محکم و بادوام بکار میرود و یک گزینه ایدهآل برای کسانی است که فعالیتهای ورزشی دارند.
بریس C
بریس c به لطف تکنولوژی حسگر ریز پردازنده خود هر نوع امکان را برای کاربران خود فراهم میکند. انعطافپذیری به هنگام نشستن برای برداشتن اجسام، حرکت بر روی سربالاییها، راهرفتن بر روی سطوح ناهموار یا پایین آمدن از پلهها همگی از جمله سطوح جدیدی از تحرک هستند که به کمک استفاده از این نوع بریس برای شما فراهم میشوند.
از آنجا که بریس c کوچک و سبک است بنابراین لازم نیست که فرد به هنگام راه رفتن انرژی زیادی صرف کند. همچنین این امر این امکان را به فرد میدهد که بریس را زیر لباس خود را بپوشد. سنسور ریزپردازنده باعث میشود کل الگوی راهرفتن پویاتر و طبیعیتر به نظر برسد. همچنین فرد میتواند با استفاده از برنامه تلفنهای هوشمند تنظیمات مفصل خود را بعنوان مثال به حالت دوچرخه سواری تغییر دهد.
