آمبولی پا یا ترومبوز سیاهرگی ( DVT) یک بیماری خطرناک است که به علت تشکیل شدن لخته خون درون یکی از سیاهرگهای عمیق بدن به وجود میآید. لخته خونی یک توده خونی است که حالت ژلاتینی دارد و تقریباً به حالت جامد در آمده است. لختههای خون در سیاهرگهای عمیق بدن و معمولاً در سیاهرگ پا یا ران ایجاد میشوند اما احتمال تشکیل شدن آنها در سایر نقاط بدن وجود دارد.
ریسک احتمال ایجاد آمبولی پا در چه کسانی بیشتر است؟
آمبولی پا ، وجود لخته خونی درون سیاهرگ عمیق پا، شبیه سایر مشکلات مربوط به سلامت بدن است و معمولاً در نیمی از موارد هیچگونه علامتی ندارد. اگر شما یک فرد ۶۰ ساله یا ۶۰ سال به بالا هستید سیگار میکشید، اضافه وزن دارید، یا مدت بسیار زیادی را در حالت نشسته سپری میکنید، ریسک بروز ترومبوز عمیق سیاهرگی در شما بسیار بالا است، بنابراین در خصوص علائم احتمالی این عارضه هوشیار باشید. در صورتی که فکر میکنید به ترمبوز عمیق سیاهرگی مبتلا شدهاید هر چه زودتر به پزشک مراجعه کنید.
می توانید برای کسب اطلاعات بیشتر درباره امبولی پا با متخصصین کلینیک امید فوت کلینیک سلامت پا امید از طریق شماره های ۶۶۰۱۵۲۱۱ - ۶۶۰۱۵۲۱۷ - ۶۶۰۱۴۱۵۸ تماس حاصل فرمایید.
علائم معمول و اورژانسی ایجاد لخته خون در پا چیست؟
در صورتی که علائم زیر را دارید و اگر به صورت ناگهانی ظاهر شده اند هر چه زودتر به پزشک مراجعه کنید:
- تورم در یک یا هر دو پا
- احساس درد یا ناراحتی در یک یا هر دو پا حتی اگر این درد هنگام راه رفتن یا ایستادن ایجاد شود.
- احساس گرمای پوست پا
- قرمزی یا تغییر رنگ پوست پا
- قابل مشاهده بودن عروق خونی
- خسته بودن پاها
در صورت بروز علائم زیر فورا با مرکز اورژانس تماس بگیرید و یا به بیمارستان مراجعه کنید:
- سرفه ناگهانی که با بالا آوردن خون همراه شود
- درد تیر کشنده قفسه سینه
- تنفس سریع یا تنفس کوتاه
- احساس گیجی شدید
از کجا بدانیم در پای خود لخته خون داریم؟
پزشک از شما در خصوص وضعیت سلامت و علائمی که دارید سوال میپرسد، سابقه پزشکی شما را بررسی میکند، سپس به معاینه پاها میپردازد. ممکن است پزشک برای رد کردن سایر مشکلات احتمالی یا تایید تشخیص خود درخواست انجام آزمایشات لازم را بدهد.
التراسوند داپلکس
پزشک میتواند ژل گرمی را روی پوست بریزد و سپس آن را بر روی قسمتی که ممکن است لخته خونی تشکیل شده باشد، به حرکت درآورد. این عمل با استفاده از دستگاه امواج صوتی انجام میشود که امواج صوتی را به بدن فرستاده و الگوی برگشتی آن را به صفحه کامپیوتر منتقل میکند. سپس پزشک با تمرکز بر روی تصاویر حاصل، از عروق خونی و در بعضی موارد لخته خونی مشاهده میکند و وضعیت بیمار را توضیح میدهد. این روش برای تشخیص لختههای خونی در قسمتهای عمیق بدن مانند منطقه لگن مناسب نیست.
آیا تشخیص به روش التراسوند داپلکس درد دارد؟
انجام این تست با هیچ گونه دردی همراه نیست در این روش هیچ چیزی وارد بدن نمیشود و بدن تحت تشعشعات اشعه ایکس قرار نمیگیرد.
ونوگرافی
مونوگرافی یک نوع اشعه ایکس مخصوص است. پزشک ماده رادیو اکتیو را از طریق سیاهرگی که در قسمت فوقانی پای شما قرار دارد به بدن تزریق میکند، این کار به او کمک میکند بتواند وجود لخته خون درون سیاهرگ را مشاهده کند.
آیا ونوگرافی تشخیصی خطرناک است؟
ونوگرافی دقیق تر از التراسوند است و احتمال اینکه باعث تشکیل لختههای بیشتر شود بسیار کم است.
اسکن ام آر آی
برای انجام اسکن ام آر آی، پزشک از شما میخواهد روی میز مخصوص دراز بکشید. سپس امواج رادیویی و میدان مغناطیسی قوی تصاویری دقیق از وضعیت داخلی بدن را به صفحه کامپیوتر منتقل میکنند( در حین عکس برداری میتوانید صدای بلند ضربه زدن و کوبیدن را بشنوید). ممکن است پزشک دستور دهد که برای مشاهده بهتر عروق خونی از ام آر آی با تزریق استفاده شود. این نوع ام آر آی میتواند به تشخیص و یافتن ترومبوز عمیق سیاهرگی در ران و ناحیه لگن کمک کند و پزشک وضعیت پاهای شما را مشاهده خواهد کرد. هزینه انجام اسکن ام آر آی بسیار بیشتر از سایر روشهای تشخیصی است.
چگونه ممکن است دچار ترومبوز عمیق سیاهرگی شویم؟
معمولاً شناسایی ترومبوز عمیق سیاهرگی دشوار است. به همین دلیل شناسایی مواردی که شما را در معرض ریسک ابتلا به این عارضه قرار میدهد اهمیت بسیار زیادی دارد تا بتوان از آنها اجتناب کرد. در بخش زیر به مواردی اشاره میکنیم که ریسک ابتلا به ترومبوز عمیق سیاهرگی را افزایش میدهند.
در صورتی که سابقه تشکیل لخته خونی را دارید.
حدود ۳۰ درصد از افرادی که قبلاً دچار ترومبوز عمیق سیاهرگی شده اند ممکن است مجدداً به این عارضه دچار شوند.
در صورتی که یکی از اعضای خانواده شما سابقه ابتلا به این عارضه را دارند.
در صورتی که یکی از اعضای خانواده شما سابقه ابتلا به این عارضه را دارند شما نیز در معرض ابتلا به ترومبوز عمیق سیاهرگی هستید. اگر پدر و مادر شما هردو به این عارضه دچار شده اند شانس ابتلا به این اختلال در شما افزایش خواهد یافت.
در صورتی که ۴۰ سال به بالا سن دارید.
ریسک ابتلا به ترومبوز عمیق سیاهرگی با بالا رفتن سن افزایش مییابد.
در صورتی که استراحت مطلق هستید یا مدت زیادی مینشینید.
سیاهرگهای عمیقی که در مرکز پای شما قرار دارند و عضلاتی که خون را از پا به قلب و ریه به برمیگردانند مرتبط هستند. در صورتی که این عضلات مدتی کار نکنند و فعالیت نداشته باشند، خون شروع به تجمع در قسمت تحتانی پا میکند و ریسک تشکیل لخته خونی افزایش خواهد یافت.
در صورتی که باردار هستید یا به تازگی زایمان کردهاید.
اگر باردار هستید سطح هورمون زنانه استروژن بدن شما افزایش یافته است. این امر باعث میشود که خون به راحتی لخته شود. اگر از قرص ضد بارداری یا هورمون درمانی استفاده میکنید ریسک ابتلاء به ترومبوز عمیق سیاهرگی افزایش مییابد. به این دلیل که تعداد زیادی از این داروها حاوی استروژن هستند.
خون به آن صورتی که شما فکر میکنید لخته نمیشود.
برخی از افراد با اختلال انعقاد خون متولد میشوند. این امر باعث میشود که خون شما هنگام عبور از بدن غلیظ تر از حالت طبیعی باشد.
نیاز به کاهش وزن دارید.
هرچه شاخص بدنی شما بیشتر باشد ریسک ابتلا به ترومبوز عمیق سیاهرگی افزایش مییابد. شاخص توده بدنی شما نشان میدهد که میزان چربی بدن نسبت به قد و وزن شما چقدر است.
دچار سایر اختلالات و بیماریها هستید.
افراد مبتلا به بیماریهای قلبی بیماری ریوی و بیماری التهاب روده بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به ترومبوز عمیق سیاهرگی قرار دارند. این مسئله شامل افرادی که سرطان دارند یا تحت درمان قرار دارند نیز میشود.
در صورتیکه سیاهرگ شما آسیب دیده است
در صورتی که عضله شما آسیب دیده یا استخوان شما دچار شکستگی شده است ممکن است لایه داخلی سیاهرگی آسیب دیده باشد. این امر باعث میشود که ریسک لخته شدن خون افزایش یابد. جراحی معده، لگن، ران یا ساق شما ریسک ابتلا به ترومبوز عمیق سیاهرگی را افزایش میدهد.
چگونه میتوان ریسک ابتلا به ترومبوز عمیق سیاهرگی را کاهش داد؟
شما نمیتوانید تعداد زیادی از مواردی که باعث بروز ترومبوز سیاهرگی میشوند را تغییر دهید اما رعایت کردن نکات زیر میتواند به حفظ جریان خون در سراسر بدن کمک کند و از لخته شدن خون پیشگیری نماید:
از نشستن به مدت طولانی خودداری کنید.
حداقل هر دو ساعت یک بار از جای خود بلند شوید، راه بروید و حرکات کششی را انجام دهید. این کار میتواند به حرکت پاها هنگام نشستن و جاری شدن خون کمک کند. هنگامی که پاهای خود را روی زمین قرار میدهید، پاشنه خود را به سمت بالا و پایین حرکت دهید یا پاشنه پای خود را روی زمین قرار داده و انگشتان خود را تکان دهید.
سعی کنید پس از عمل جراحی هرچه زودتر شروع به راه رفتن کنید
این امر ریسک تشکیل لخته خونی را کاهش میدهد. حتی تکان دادن پا در روی تخت میتواند به حرکت خون در سیاهرگهای بدن کمک کند.
با پزشک خود مشورت کنید
در صورتی که فکر میکنید در معرض ابتلا به ترومبوز عمیق سیاهرگ قرار دارید با پزشک خود در خصوص مصرف داروهای رقیق کننده خون مشورت کنید این داروها از لخته شدن خون پیشگیری میکنند ممکن است پزشک از شما بخواهد از جوراب مخصوص واریس استفاده کنید این جوراب به طور کامل پا را پوشش میدهد و سفت بودن آن باعث شده است که از تجمع خون در پاها پیشگیری شود.
برای سفر خود برنامه ریزی کنید
در حین سفر با قطار، هواپیما، یا ماشین هر چند وقت یک بار بلند شوید و سعی کنید پاهای خود را بکشید. از لباسهای راحت و گشاد استفاده کنید. به اندازه کافی آب بنوشید و از مصرف مشروبات الکلی خودداری کنید. در صورتی که به اندازه کافی آب نخورید عروق خونی شما تنگ میشوند و ریسک تشکیل لخته خونی افزایش مییابد.
فعالیت داشته باشید
ورزش کردن و پیاده روی میتوانند ریسک تشکیل لخته خونی را کاهش دهند.
به سلامت خود اهمیت دهید
کاهش وزن و ترک کردن سیگار اهمیت بسیار زیادی دارد. در صورتی که دیابت، بیماری قلبی، یا سایر بیماریهای مزمن دارید باید از دستورات پزشک برای کنترل بیماری خود پیروی کنید.
آیا آمبولی پا منجر به آمبولی ریه میشود؟
معمولاً آمبولی ریه به علت حرکت لخته خون، که ترومبوز عمیق سیاهرگی نام دارد، از پاها به سمت ریه و مسدود شدن یکی از عروق خونی رخ میدهد. این امر باعث کاهش سطح اکسیژن خون میشود و میتواند به ریه و سایر اعضای بدن آسیب برساند و منجر به نارسایی قلبی شود. این عارضه میتواند زندگی بیمار را تهدید کند.بنابراین اگر پزشک ترومبوز عمیق سیاهرگی را در بدن شما تشخیص داد باید از خطرات آن آگاه باشید و از یک برنامه درمانی سودمند مانند استفاده از جوراب ضد آمبولی برای پیشگیری از بزرگتر شدن لخته خون و ایجاد لختههای جدید بهره بگیرید.
درمان ترومبوز عمیق سیاهرگی با چه مزایایی همراه است؟
- از بزرگ شدن لخته خون پیشگیری میکند.
- از عوارض بلند مدت از قبیل درد پا و تورم پیشگیری میکند.
- از تشکیل لختههای بیشتر در آینده پیشگیری میکند.
- معمولاً مصرف داروهای مناسب و مراقبت از خود به بهبود این عارضه کمک میکند. اما ممکن است برای درمان لخته خون تشکیل شده به عمل جراحی نیاز داشته باشید. با پزشک خود در خصوص بهترین روش درمانی مشورت کنید.
